به محض بازگشت «رافائل ماریانو گروسی»، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سفر به تهران و اصفهان، مشخص شد که اختلافات میان ایران و آژانس بیشتر از آن چیزی بوده است که در کنفرانس خبری او با «محمد اسلامی»، رییس سازمان انرژی اتمی ایران خود را نشان داد.
گروسی در فرودگاه وین یک کنفرانس خبری کوتاه برگزار کرد و گفت از سطح همکاری جمهوری اسلامی ایران با بازرسان آژانس راضی نیست و در توصیف آن گفت: «تقریبا در بن‌بست قرار داریم.»
او سپس خطاب به مقام‌های ایرانی به صورت عمومی گفت: «این وضعیت باید تغییر کند.»
«نورنیوز»، رسانه نزدیک به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی، جایی که عملا پرونده اتمی جمهوری اسلامی ایران را هدایت می‌کند، گفته‌های گروسی را اظهارات «تکراری» و «زیاده خواهانه» تعبیر کرده و نوشته است: «[گروسی] قصد ندارد به حسن نیت کشورمان که در میزبانی از او در ایران نمود پیدا کرد، پاسخی سازنده بدهد.»
چند ساعت بعد «کمال خرازی»، رییس منصوب شده از سوی «علی خامنه‌ای» در شورای راهبردی سیاست خارجی مجددا اعلام کرد: «تصمیمی برای تولید بمب اتم نداریم اما اگر موجودیت ایران تهدید شود، تجدیدنظر در سیاست‌های هسته‌ای محتمل است.»
این دومین اظهارات تهدیدآمیز درباره احتمال رفتن ایران به سوی بمب اتمی است. در زمستان گذشته، وقتی «علی‌اکبر صالحی»، رییس پیشین سازمان انرژی اتمی ایران گفت همه مقدمات لازم را برای تولید بمب اتمی دارند، گروسی که برای شرکت در نشستی درباره انرژی اتمی به میزبانی امارات متحده عربی در دبی بود، با انتقاد از پنهان‌کاری جمهوری اسلامی، خطاب به رهبران ایران گفت: «لطفا بگویید دقیقا چه چیزی دارید.»
گروسی در فرودگاه وین یک کنفرانس خبری کوتاه برگزار کرد و گفت از سطح هِدِر سال‌های اخیر، آژانس در گزارش‌های پادمانی خود از وضعیت همکاری کشورها، بخشی را به نام «اعلامیه‌های عمومی» اضافه کرده که است اظهارات مقام‌های رسمی درباره وضعیت برنامه اتمی آن کشور را به عنوان سند ثبت می‌کند تا مورد راستی‌آزمایی و نظارت بازرسان قرار گیرد.
پس از سفر اخیرش به ایران، مدیرکل آژانس گفت: «وضعیت بازرسی [در ایران] در سطحی نیست که باید داشته باشیم.» آنچه آژانس از جمهوری اسلامی ایران می‌خواهد، شفاف شدن اقدامات و تمهیدات احتمالی است که می‌تواند انحراف به سوی ساخت سلاح اتمی باشد.
این نگرانی پس از آن که اسراییل اسناد سرقت شده از بایگانی اتمی ایران را در اختیار آژانس قرار داد، همراه با تهدیدات لفظی فزاینده مقام‌های جمهوری اسلامی درباره محتمل بودن ساخت سلاح اتمی، باعث تقلای بیشتر مدیرکل آژانس برای اجرای حداکثری نظارت‌های پادمانی در ایران شده است.
اسراییل اسناد سرقت شده را در اختیار آژانس قرار داده که بر اساس آن‌ها، ایران تلاش‌های جدی برای آزمایش‌های انفجاری که در ساخت سلاح اتمی کاربرد دارند را در آباده استان فارس انجام داده است.
ایران ابتدا ادعا کرد که این اسناد ساختگی هستند و مستندات ادعایی که از سوی دیگر دولت‌ها در اختیار آژانس قرار می‌گیرند، فاقد اعتبارند. اما گروسی گفت آژانس در اجرای وظایفش، چنین اسنادی را جدی می‌گیرد و هیچ منع قانونی و حقوقی بر اساس اساسنامه آن در این زمینه وجود ندارد. او مکررا خواهان توضیح رسمی و فنی ایران شده است.
جمهوری اسلامی تاکنون در این باره پاسخ قانع کننده به بازرسان نداده و موضوع همچنان یکی از موارد اختلاف میان دو طرف است.
در جریان سفر اردیبهشت ۱۴۰۳ گروسی به ایران، مشخص شد طرح پیشنهادی جمهوری اسلامی به آژانس، تفکیک مسایل موجود به دو بخش گذشته و حال است:اول، مسایل گذشته که منظور از آن، پرونده «ابعاد احتمالا نظامی» برنامه اتمی ایران است و در اسناد سرقت شده، جزییات آن آمده است. این مسایل جز با پاسخ‌های شفاف و فنی ایران غیرقابل مختومه شدن هستند؛ به‌ویژه که جمهوری اسلامی شروع به تهدید به ساخت سلاح اتمی کرده است و پی‌درپی از توانایی و احتمال تجدیدنظر در سیاست هسته‌ای کنونی خود می‌گوید.
دوم، مسایل مربوط به وضعیت کنونی که منظور از آن، عمدتا سطح بازرسی‌های آژانس با اساس «قرارداد جامع پادمانی» ایران و آژانس است.
بازرسان از زمان آغاز ریاست جمهوری «جو بایدن» که قانون جنجالی راهبردی «لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، درباره میزان دقیق ذخایر اورانیوم غنی شده ایران بی‌اطلاع هستند و فقط آن را بر اساس موجودی اورانیوم، تخمین می‌زنند. به همین دلیل است که گروسی مدام می‌گوید سطح بازرسی‌ها در ایران باید افزایش یابد.
درباره این پیشنهاد، آژانس در رویه خود نشان داده است که قائل به تفکیک موضوعات از یک‌دیگر نیست و مسایل گروه اول، یک یعنی گذشته را مرتبط با اختلافات کنونی می‌داند.
جمهوری اسلامی ایران هم می‌گوید سطح پیشین بازرسی‌ها مربوط به زمانی بود که تحریم‌های امریکا بر اساس توافق اتمی «برجام» رفع شده بودند و ایران هم بر اساس همین توافق در سطوح مختلفی، از جمله اجرای پروتکل الحاقی، اجازه بازرسی‌های سرزده گسترده و نصب دوربین‌های متعدد نظارتی را می‌داد.
ایران اعلام کرده تا زمانی که تحریم‌ها برداشته نشوند، دوباره به آن دوره باز نخواهد گشت و شکل همکاری کنونی با آژانس فقط اجرای توافق پادمانی با تفسیر محدودی از آن است و نه نظارت‌هایی که شبیه دوره برجام بودند.
در برابر، گروسی به عنوان راه حل این بن‌بست، در پی اجرای تفسیری موسع و گسترده از قرارداد جامع پادمانی است تا بر اساس آن، کیفیت بازرسی‌ها در ایران را بالا ببرد. او طرح پیشنهادی ایران برای تقسیم موضوعات به گذشته و حال را نپذیرفته و بر اساس رویه‌ای که از زمان مدیرکلی «محمد البرادعی» و سپس «یوکیا آمانو» در آژانس برقرار است، احتمال این که از سوی گروسی پذیرفته شود، نزدیک به صفر قرار دارد.
توافق اسفند ۱۴۰۱ که ایران می‌گوید آژانس آن را اجرا نکرد و آژانس می‌گوید ایران آن را اجرا نکرد، ناشی از این اختلاف در تفسیر توافق جامع پادمان است که جمهوری اسلامی تفسیری محدود و آژانس تفسیری گسترده از مفاد آن دارد.
این وضع در حال حاضر چشم‌اندازی برای تغییر ندارد. به همین دلیل است که گروسی بلافاصله بعد از بازگشت از سفر به تهران و اصفهان، گفته است: «تقریبا در حالت بن‌بست قرار داریم.»
جمهوری اسلامی هم عملا این تعبیر را تایید کرده است.
با این توصیف، سفر اردیبهشت ۱۴۰۳ رافائل گروسی به ایران را باید دیداری ناکام دانست که احتمالا تنها نکته جدید آن، اصفهان‌گردی شبانه مدیرکل آژانس در میان آثار تاریخی شهری است که نزدیک مرکز اصلی غنی‌سازی اورانیوم ایران قرار دارد.
درباره تاریخ روابط ایران و آژانس:
چهره مغموم، اظهارات ناامیدانه؛ آیا گروسی در مذاکرات تهران-اصفهان موفق بود؟
چرا پرونده پیدا شدن اورانیوم مثل پرونده اقدامات فخری‌زاده آسان حل نشد؟
بمبی که ساخته نشد؛ اسناد اتمی سرقت‌شده از جمهوری اسلامی در یک کتاب
ترفندهای پیچیده جمهوری اسلامی برای تاثیرگذاری بر گزارش مدیرکل آژانس اتمی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر