شب یلدا برای یک خانواده متوسط ایرانی چقدرآب می‌خورد؟

پرستو ارشادی، شهروند خبرنگار، کرج

امشب شب یلداست و بنا بر رسم قدیمی خانواده‌های ایرانی این شب که بلندترین شب سال است را با کنار هم بودن و خوردن خوراکی‌هایی مثل میوه و آجیل و شام، گرامی می‌دارند. اما این با هم بودن و گرامی داشتن یلدا با این خوراکی‌های مرسوم برای یک خانواده ایرانی چقدر هزینه برمی‌دارد؟ دو روز گذشته را برای یافتن پاسخ همین پرسش چرخی در بازار شهر تهران زدیم.

آجیل شب یلدا بعلاوه انواع دیگری از تنقلات مرسوم این شب مانند بادام، نخودچی، تخمه آفتابگردان، پسته، توت خشک، تخمه آفتابگردان و تخمه کدو، میوه‌هایی مانند هندوانه، انار، پرتقال و انگور و ... یک شام اصلی‌ترین خوراکی‌های ویژه شب یلدا در خانواده‌های ایرانی است.

از چند روز منتهی به شب یلدا، آجیل و میوه‌های مخصوص این شب در فروشگاه‌های خشکبار و آجیل و میوه‌فروشی‌های شهر عرضه می‌شود. علاوه بر این دستفروشان هم کنار پیاده‌روها و خیابان‌ها و اتوبان‌ها با بساط کردن و یا با گاری و وانت، آجیل و میوه شب یلدا را برای فروش می‌گذارند.

قیمت محصولات دستفروشی با قیمت فروشگاه‌های رسمی در اغلب مواقع متفاوت و ارزان‌تر است، اما تفاوت درباره محصولاتی که این دو گروه عرضه می‌کنند تنها به گرانی و ارزانی قیمت‌ها خلاصه نمی‌شود. به گفته برخی از مشتریان محصولاتی که فروشگاه‌های رسمی و شناخته شده عرضه می‌کنند به لحاظ کیفیت و سلامت تازه‌تر، بهتر و قابل اطمینان‌تر هستند.

برخی دیگر اما معتقدند کیفیت میوه و آجیل عرضه شده توسط دستفروشان درمجموع تفاوتی با محصولات فروشگاه‌های رسمی ندارد و آنها صرفأ به دلیل آنکه هزینه اجاره مغازه، مالیات، پول برق و عوارض و... نمی‌دهند محصولاتشان را با قیمتی پایین‌تر می‌فروشند.

با این همه چه در فروشگاه‌ها و چه در بساط دستفروشان، آجیل‌ها و میوه‌های با کیفیت و قیمت‌هایی متفاوت یافت می‌شود. به عنوان مثال آجیل مخصوص شب یلدا که مخلوطی از چند نوع تنقلات شامل پسته، کشمش، نخودچی، بادام هندی، تخمه کدو، گردو، بادام زمینی، باسلوق و شکلات یا آبنبات است در مناطق مختلف تهران و بسته به اینکه از کجا خریداری شود و در تهیه آن از چه نوع تنقلاتی با چه کیفیتی استفاده شود هر کیلو بین 20 تا 70 هزار تومان متفاوت است.

برخی از خانواده ها ترجیح می‌دهند این تنقلات را به صورت جداگانه خریده و به دلخواه و انتخاب خود آنها را مخلوط کرده و  آجیل ویژه یلدای خودشان را آماده کنند. نرخ‌های متوسط موجود در بازار تهران حکایت از قیمت‌هایی به این شرح برای این تنقلات دارد: پسته خام 45 هزار تومان، پسته شور 52 هزار تومان، بادام  54 هزار تومان، بادام هندی     53 هزار تومان، بادام زمینی 23 هزار تومان، فندوق 60 هزار تومان،  نخودچی 12 هزار تومان، کشمش 14 هزار تومان، گردو 65 هزار تومان، توت 48 هزار تومان، تخمه ژاپنی 22 هزار تومان، تخمه آفتاب گردان 15 هزار تومان و تخمه کدو 25 هزار تومان.

در همین رابطه روز گذشته مصطفی احمدی رییس اتحادیه خشکبار و آجیل‌فروشان تهران نیز به خبرگزاری ایرنا گفت: «آجیل شب یلدا در عمده فروشی‌ها از کیلویی ۲۲ هزار تومان شروع می‌شود و تا ۵۲ هزار تومان عرضه می‌شود که در خرده فروشی‌ها حدود ۲۰ درصد به این قیمت‌ها افزوده می‌شود.»

وی همچنین در رابطه با دلایل تفاوت قیمت در آجیل شب یلدا نیز گفت: «آجیل شب یلدا قیمت های متفاوتی دارد و با توجه به اینکه بعضی از مغازه داران مثلا ممکن است از میزان پسته بیشتری در این آجیل استفاده کنند یا از مغز پسته که کیلویی ۷۰ هزار تومان است استفاده کنند؛ بنابراین به نرخ های متفاوتی این آجیل را عرضه می‌کنند.»

رییس اتحادیه خشکبار و آجیل فروش تهران همچنین در رابطه منیع تولید این محصولات نیز اینگونه توضیح داد: «تقریبا اغلب اقلام آجیل و خشکبار در بازار داخل تولید و تأمین می‌شود اما به دلیل شرایط آب و هوایی برخی اقلام مانند بادام هندی کاملا وارداتی است و به دلیل مصرف بیش از تولید مغز بادام، مغز گردو و تخمه کدو نیز وارد می‌شود و با وجود آنکه تخمه آفتاب‌گردان در داخل کشور پاسخگوی نیاز بازار است، اما به هر دلیلی مشابه خارجی نیز وارد می‌شود.»

میوه های مانند هندوانه، انار، انگور، سیب و پرتقال یا نارنگی هم بخشی دیگر پای ثابت سفره‌های مخصوص شب یلداست. از چند شبانه روز پیش از فرارسیدن این شب، بازارهای مختلف اعم از میادین میوه وتره‌بار وابسته به شهرداری یا مغازه‌های میوه فروشی و دستفروشان گاری و وانت دار، برای تهیه و تامین این میوه‌ها به تکاپو می‌افتند.

قیمت این میوه‌ها هم در نقاط شهری مانند تهران متفاوت است، این تفاوت جدای از قیمتهای مختلف برای کیفیت‌های مختلف این محصولات است. هندوانه اصلی‌ترین میوه مخصوص این شب است، برای تامین هندوانه بازار در این شب به گفته مدیرکل دفتر سبزی و صیفی وزارت جهاد کشاورزی ۲۴۰ هزار تن هندوانه تولیدی در مناطق جنوبی کشور تولید، و برای شب یلدا وارد بازار شد.

هندوانه تا چند روز پیش در بازار میوه تهران به ندرت پیدا می شد و با قیمتی حدود 500 تومان برای هر کیلو عرضه می‌شد. اما با نزدیک شدن به پایان فصل پاییز و فرارسیدن شب یلدا عرضه هندوانه در شهر هم رونق گرفت و قیمت آن هم بالا رفت به گونه‌ای که این روزها این میوه به نرخ‌هایی بین 1500 تا 4000 تومان بسته به محل توزیع آن فروخته می‌شود.

انار هم دیگر میوه مرسوم و همیشگی بر سر سفره‌های شب یلداست، این میوه هم این روزها در بازار تهران به قیمتی بین 4500 تا 8000 تومان عرضه می شود.

میانگین قیمت دیگر میوه‌هایی که در شب یلدا رهسپار خانه‌ها می‌شوند برای رونق دادن به سفره‌های خانواده‌ها به این شرح است؛ انگور 5000تومان، پرتقال 4800 تومان،  نارنگی 5000 تومان، سیب قرمز 5400 تومان.

برای رسیدن به پاسخ پرسشی که در ابتدای این گزارش مطرح شد می‌توان میزان نیاز هر خانواده را ضرب در متوسط قیمت این آجیل‌ها و میوه‌ها کرد تا هزینه برپایی یک شب مراسم یلدا را به دست آورد.