سرنوشت نامشخص بانک ایران و ونزوئلا

مشهد- سعیده بهروزی، شهروند خبرنگار

محمود احمدی‌نژاد و هوگو چاوز، رؤسای جمهوری قبلی ایران و ونزوئلا که هر دو در عرصه جهانی خود را مخالف «امپریالیسم امریکا» نشان می‌دادند، با توجه به این عقیده مشترک، به یک دیگر به چشم متحد می‌نگریستند. بر همین اساس هم طرح‌ها و پروژه‌های مشترکی را آغاز کردند. یکی از این طرح ها، تاسیس بانک مشترک ایران و ونزوئلا بود که در سال 1388 با سرمایه اولیه یک میلیارد و 200 میلیون دلار کار خود را آغاز کرد. هر یک از دو کشور ایران و ونزوئلا نیمی از این پول را تامین کردند.

اما تاسیس پرحاشیه بانک مشترک ایران و ونزوئلا از همان آغاز منتقدان و مخالفان زیادی داشت. نمایندگان وقت مجلس شورای اسلامی از اولین مخالفان این طرح بودند. افتتاح عجولانه این بانک و مغايرت آن با «قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی»، نمايندگان مجلس را برآن داشت که ضمن طرح سوالی، خواستار پاسخ گويی دولت در مورد مجوز قانونی تاسيس اين بانک شوند. از آن جایی که تاسيس بانک مشترک ايران و ونزوئلا بايد مسبوق به توافق نامه مصوب مجلس باشد، نمايندگان مجلس اين سوال را مطرح کردند که تاسيس اين بانک به استناد کدام موافقت نامه انجام شده است؟

در همان زمان معاون وقت امور بانکی، بيمه و شرکت های دولتی وزارت امور اقتصادی و دارايی به این انتقادات مجلس واکنش نشان داد و در پاسخ به پرسشی مبنی بر دلايل تاسيس بانک مشترک ايران و ونزوئلا گفت: «برای تاسيس اين بانک نيازی به اخذ مصوبه مجلس نبود.»

وی افزود: «با سال ها کار کارشناسی و بررسی کليه جوانب موضوع، از جمله روابط بسيار خوب و دوستانه دو کشور و لزوم توسعه اين روابط، به این نتیجه رسیده ایم که تاسيس چنين بانکی ضروری است.»

اما با وجود همه مخالفت ها، در نهایت این بانک شروع به کار کرد و دردسرهای آن برای بانک مرکزی و جمهوری اسلامی از همان ابتدای تاسیس آغاز شد و تا به امروز تمامی نداشته است.

در سال1390 «بهمن وکیلی»، مدیرعامل وقت بانک «توسعه صادرات» با بیان این‌که فعالیت‌های بانک ایران و ونزوئلا به دلیل همکاری‌ نکردن سیستم بانکی مبتنی بر پشتوانه‌ امریکایی فقط محدود به پروژه‌هایی که ایرانی‌ها در آن جا حضور دارند شده است، گفت: «به تازگی در بازرسی‌هایی که از شعبه بانک ایران و ونزوئلا از سوی هیأت ایرانی شد، متوجه شده ایم رییس شعبه ونزوئلا این بانک رقم 20هزار دلار از منابع بانک را برداشت کرده و در حال حاضر در زندان است.»

به گفته‌ وی، قرار بود سرمایه‌ بانک از 40 میلیون بولیوار (نزدیک به 18 میلیون دلار) به 170 میلیون بولیوار افزایش پیدا کند که این امر عملا متوقف شده است.

هم چنین طبق آمارها، در سال 1393 میزان ورودی بانک مشترک ایران و ونزوئلا از هشت هزارو 861 میلیارد ریال در شهریور این سال، با کاهش قابل توجه، منتج به جمع سپرده 650 میلیارد و 396 میلیون ریالی در پایان همین سال شد.

اما نکته قابل تامل دیگر این است که از مجموع کارکنان این بانک که تعداد آن ها در پایان سال 93 بالغ بر 83 نفر بوده است، حدود 74 نفر قراردادی بوده اند. این بانک بالغ بر 9 میلیارد و 901 میلیون ریال تسهیلات جعاله به کارکنان خود اعطا کرده است. این در حالی است که در همان زمان تسهیلات پرداختی در بخش های جعاله و خرید دین این بانک صفر گزارش شده و این بانک بالغ بر15 میلیارد و 663 میلیون ریال تسهیلات قرض الحسنه داده است.

در شهریور ماه 1394 نیز معاون نظارتی بانک مرکزی از احتمال خروج طرف ونزوئلایی از بانک مشترک ایران و ونزوئلا خبر داد. «حميد تهران‌فر» به سایت خبری «نسيم» گفت: «طرف ونزوئلايی درمجمع صاحبان سهام و هيأت‌مديره هم شركت نمی‌كند كه بر اين اساس، جلسات به حدنصاب نمی‌رسند.»

او اعلام کرد كه طرف ونزوئلايی در بانك مشترك ايران و ونزوئلا علاقه‌مند به مشاركت نبوده و اين بانك تنها از سوی طرف ايرانی اداره می‌شود.

در همان زمان «داوود بنايی»، مديرعامل بانك مشترك ايران و ونزوئلا آب پاکی را روی دست کارکنان و سرمایه گذاران این بانک پرحاشیه ریخت و گفت: «با توجه به ساختار بانك، بانك توسعه‌ای با 400ميليارد تومان سرمايه، توانايی كار جدی نداشته و بايد دست‌كم سرمايه آن به دو ميليارد دلار برسد.»

او علت ديگر اختلافات موجود بانكی بين بانك مركزی با بانك مشترك را تركيب هيأت مديره هشت نفره بانك دانست و افزود: «در حال حاضر چهار نفر از ايران و چهار نفر هم از ونزوئلا عضو هيأت مديره اين بانك هستند. این درحالی است ‌كه طبق "قانون تجارت"، بايد تركيب هيأت مديره فرد باشد نه زوج.»

بنایی با تأكيد بر اين كه همكاری در زمينه بانك‌داری با كشور ونزوئلا به‌طور كامل قطع شده است، افزود: «استمرار نظام ارزی كنونی در ونزوئلا و نظام بوروكراتيك به شدت برای همكاری بين بانكی دو كشور مشكل ساز است.»

سرنوشت نامشخص بانک ایران و ونزوئلا اما امسال بحرانی تر از همیشه شده است. شرایط اقتصادی ونزوئلا که طی چند سال اخیر رو به وخامت گذاشته بود، امسال به اوج خود رسیده است به طوری که در حال حاضر این کشور با تورم فزاینده و کمبود شدید انواع کالاها مواجه شده است.

ونزوئلا از جمله کشورهای عمده صادر کننده نفت است اما کاهش بهای نفت خام و سال‌ها سوء مدیریت اقتصادی باعث بروز بحران کنونی در این کشور شده است. کاهش بهای نفت طی یکی دو سال اخیر، فشار زیادی را به اقتصاد این کشور وارد کرده است. عمق فاجعه اقتصادی در این کشور زمانی مشخص شد که دولت آن به دلیل ناتوانی در تامین انرژی مورد نیاز کشور، در ماه‌های آوریل و مه با اضافه کردن تعطیلی روزهای جمعه و بعد از آن، اعلام تعطیلی روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه و با احتساب تعطیلی آخر هفته (شنبه و یک شنبه)، مدت کاری کارمندان خود را به دو روز در هفته، یعنی روزهای دوشنبه و سه‌شنبه محدود کرد.

با شدت گرفتن بحران اقتصادی و کمبود مواد غذایی در این کشور، «نیکلاس مادورو»، رییس جمهوری ونزوئلا در حال حاضر در این کشور اعلام وضعیت فوق‌العاده کرده است.

با ادامه روند بحران اقتصادی در کشور ونزوئلا، چندی پیش مدیر عامل بانک مشترک ایران و ونزوئلا اعلام کرد که شریک ونزوئلایی نتوانسته با ایران ادامه همکاری بانکی داشته باشد. داوود بنایی گفت: «با توجه به نوع نظام ارزی ونزوئلا و افت شدید بولیوار در مقابل دلار، همکاری با ونزوئلا در اولویت کاری بانک مشترک درآینده، پس از تحریم ها مشروط به حل نظام ارزی آن کشور خواهد بود زیرا نوسانات ارزی در این کشور به شدت بالا است.»

وی افت شدید بولیوار (واحد پول ونزوئلا) درمقابل دلار و هم چنین تبدیل ارز در هر عملیات به واحد پول کشور ونزوئلا و بازگرداندن دوباره آن به دلار را عامل مهمی در افت ارز پول برشمرد.

اما آن طور که کارمندان این بانک می گویند، از همان ابتدا هم معلوم نبود کار آن ها مشخصا چه خواهد بود و در روزهای اخیر نیز این بانک خلوت تر از همیشه شده است و مشخص نیست سرنوشت این بانک و کارکنانش به کجا خواهد رسید.

حال با این وضع، باید دید سرگذشت بانک مشترک ایران و ونزوئلا (یکی دیگر از میراث به جای مانده از دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد) که به گفته مدیر عامل این بانک، این روزها تنها فعالیت ارزی داشته و بانک داری شرکتی با مشتریانی دست‎چین شده انجام می دهد، چه خواهد شد.