ایران سکولار؛ سال ۱۴۲۹/ استقبال حامیان جمهوری اسلامی از حضور "بدحجاب ها" در جمکران

یکشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۴۲۹ / ۸ مه ۲۰۵۰

قبل از جلسه هیأت دولت، گزارش تلویزیون البرز از برگزاری مراسم دیروز نیمه شعبان در جمکران را تماشا می کنم. جمعیتی که در داخل و اطراف این مسجد جمع شده باور نکردنی است. مطابق تخمین البرز حداقل ۲۵۰ هزار نفر هستند که ظاهر و پوشش بسیاری از آنها به هواداران جمهوری اسلامی شبیه است ولی خیلی های دیگر سرو وضع کاملاً متفاوتی دارند.

گزارش، به ویژه پدیده ای را مورد توجه قرار داده که بعد از رفع کنترل حکومت بر حجاب برای اولین بار مشاهده می شود و آن، حضور تعداد قابل توجهی از زن های کاملا بی حجاب در اطراف مسجد است. البته تمام آنها، هنگام ورود به داخل مسجد نوعی حجاب را (مثلا به شکل روسری نازک یا شال) رعایت کرده اند، ولی چادر نپوشیده اند که احتمالاً در تاریخ جمکران بی سابقه است. به ویژه اینکه هنوز هم در مشهد و قم، زنانی که داخل حرم می روند چادر سر می کنند و اگر نداشته باشند، دم در به آنها داده می شود.

جالب‌تر این است که هرچند داخل مسجد جمکران پر بوده از افرادی که به تیپ حامی جمهوری اسلامی شباهت دارند، همین افراد مخالفتی با ورود زنان بدون چادر و کم حجاب به داخل مسجد نشان نداده اند. شبکه البرز، با تعدادی از زن هایی که می گویند برای اولین بار بدون چادر داخل جمکران شده اند گفتگو کرده و از طرف دیگر، از چند مبلّغ مذهبی حامی حکومت سابق هم مصاحبه گرفته است. حرف ثابت مبلّغ ها این است که از حضور "همه مردم" و حتی آنها که مذهبی نباشند در جمکران استقبال می کنند. حتی یکی از مصاحبه شونده ها (فاطمه اخوان که در زمان جمهوری اسلامی مدیر یکی از بزرگ ترین مجموعه دبیرستان های دخترانه مذهبی بود) می گوید حضور افرادی که کمتر مذهبی هستند در جمکران، "نشانه امیدوارکننده ای است که ایران را به این سادگی ها نمی شود سکولار کرد". 

حرف دل همه شان را همین خانم زده است. ظاهرا حامیان جمهوری اسلامی، حضور مردم در جمکران را نوعی سرمایه تبلیغاتی برای خود می دانند. اهمیت این موضوع، به ویژه از آن جهت است که علاوه بر جریان های سکولار، تقریبا تمام جریان های مذهبی مدافع حکومت سکولار هم روایت های مربوط به تقدس جمکران را ساختگی می دانند. در چنین وضعیتی، این پدیده که در سال ۱۴۲۹، هنوز در میان اقشار غیرمذهبی تر جامعه ایران هم کسانی برای نذر کردن یا دعا کردن به جمکران می آیند، طبیعتا برای حامیان جمهوری اسلامی بسیار مهم است.

به وضوح، تمام رسانه ها و اغلب روحانیون حامی حکومت سابق خود را با موج تبلیغاتی بهره برداری از مراسم نیمه شعبان در جمکران هماهنگ کرده اند. حضور زنان بدون چادر در داخل مسجد و زنان کلاً بی حجاب در اطراف مسجد جمکران، تا همین پارسال به اعلام "عزای عمومی" از سوی همین‌ها منجر می شد. اما امسال، تمام این رسانه ها و تعداد قابل توجهی از روحانیون نزدیک به آنها، حتی آیت الله حجازی مرجع تقلید حامی رژیم سابق، از این حضور تقدیر کرده اند. از آن جالب تر اینکه رسانه های مدافع جمهوری اسلامی، به طور کاملاً هماهنگ انتقادهای پراکنده چند روحانی سنتی، و از جمله آیت الله کرمانی از مراجع تقلید، از حضور زنان کم حجاب در مسجد جمکران را سانسور کرده اند.

در جلسه هیأت دولت، خانم دوایی وزیر فرهنگ موضوع مراسم دیروز مسجد جمکران را مطرح می کند. می گوید که هواداران رژیم سابق دارند این مسجد را به مکانی نمادین برای مقابله فرهنگی با حکومت سکولار تبدیل می کنند و این موضوع می تواند به تدریج ابعاد سیاسی – امنیتی پیدا کند. پیشنهادش این است که حکومت در این زمینه کاری بکند. خود رئیس جمهور مخالف است و می پرسد: "مشخصا منظورتان این است که در مسجد جمکران را ببندیم؟ بر مبنای کدام اختیار قانونی؟" به جای وزیر فرهنگ، خانم حافظی معاون اول جواب می دهد: "محل هایی چون مسجد جمکران، در طول دهه های گذشته محل یارگیری هیأت های مذهبی تندرو از جوانان بوده اند. الان کسانی که به همین ایدئولوژی افراطی وابستگی دارند، در حال جنگ مسلحانه با دولت هستند. ما حق داریم به عنوان یک اقدام پیشگیرانه امنیتی، مکان های سنتی یارگیری افراطیون در کشور را ببندیم."

آقای بحرینی وزیر دادگستری اعتراض می کند: "خوب با این استدلال ما باید در اغلب مسجد های این کشور را ببنیدم چون در زمان گذشته پایگاه های بسیج محلات در داخل آنها قرا داشته و محل سازماندهی نیروهای بسیجی بوده اند." معاون اول تاکید می کند که مسجد کوچک یک محله، قابل مقایسه با مسجد جمکران نیست که "تندروها از سرتاسر کشور در آن جمع می شوند".  خانم آبادی وزیر آموزش و پرورش می گوید همه مردمی که آنجا جمع شده اند تندروهای حامی حکومت سابق نیستند: "خوشمان بیاید یا نه، در میانه قرن بیست و یکم هنوز در کشور ما صدها هزار نفر به جمکران می روند. حتی با وجودی که بیشتر روحانی های شیعه هم متقاعد شده اند که روایت های مدعی تقدس این مکان ساختگی است، باز کلی از مردم، حتی آدم هایی که خیلی مذهبی نیستند، دارند می روند. خودمان را گول نزنیم! با پدیده جمکران نمی توان به این سادگی برخورد کرد که درش را ببندیم و بگوییم تمام شد."

بحث، مجموعا نیم ساعتی به درازا می کشد تا آنکه رئیس جمهور مداخله می کند و می گوید که به عقیده او به لحاظ قانونی نمی توان مسجد جمکران را تعطیل کرد، اما لازم است که وزارت اطلاعات، فعالیت های هیأت مذهبی حامی جمهوری اسلامی در این مسجد را به دقت زیر نظر داشته باشد. آقای امینی در ادامه، به طور غیرمنتظره از وزیر اطلاعات می خواهد که به عنوان آخرین دستور جلسه امروز، در مورد "موفقیت جدید" وزارتخانه اطلاع رسانی کند.

حرف رئیس جمهور، در واقع به معنی اعلام غیر رسمی کفایت مذاکرات در موضوع جمکران است.

بعد از صحبت های رئیس جمهور، وزیر اطلاعات ماجرای لو رفتن جلسه گروه فداییان اسلام و گفتگوهای آنها راجع به همکاری احتمالی با القاعده را تعریف می کند. بعد، گزارش تهیه شده در خود وزارت از جلسه لو رفته را هم در اختیار حاضران می گذارد.

خبری که آقای صبوحی، با خونسردی هر چه تمام تر بیان می کند، نفس همه را می برد. احتمال اینکه وابستگان حکومت سابق ممکن است بخواهند روزی علیه دولت سکولار با گروه هایی چون القاعده همکاری کنند برای کمتر کسی قابل تصور است.

وزیر امور خارجه از همه بیشتر تحت تاثیر قرار گرفته و می گوید باورش نمی شود "تروریست های وطنی روزی بخواهند به دنبال عملیات علیه سفارتخانه های ایران در کشورهای دیگر باشند". هرچند در جلسه ای که گفتگوهای آن لو رفته، تصمیمی در مورد همکاری با القاعده گرفته نشده، اما در گفتگوها مشخص است که دلیل اصلی بررسی این همکاری، استفاده احتمالی از شبکه آن در کشورهای مختلف برای ضربه زدن به سفارتخانه های ایران است.

قرار می شود بعد از جلسه هیأت وزیران، خانم شمس سخنگوی دولت در جریان گفتگوی هفتگی بعد از جلسه با رسانه ها، راجع به ماجرای نوار لو رفته فداییان اسلام هم اطلاع رسانی کند.

برای مطالعه فصل های اول تا هفتم کتاب "ایران سکولار؛ سال ۱۴۲۹" اینجا را کلیک کنید.