عباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی در دیدار با‌گری گریوف، معاون اول آژانس چاپ و نشر و رسانه‌های گروهی روسیه اعلام کرده است که در ایران از زمان پیروزی انقلاب ۵۷ تاکنون یک میلیون عنوان کتاب منتشر شده است.
این روزها نمایشگاه کتاب مسکو برگزار می‌شود و ایران و به ویژه نهادهای فرهنگی که زیر نظر بیت رهبری اداره می‌شوند در این نمایشگاه بی‌بازتاب و نه چندان مهم به عنوان «مهمان ویژه» حضور دارند. آنچه که ایران و روسیه را به هم نزدیک می‌کند فقط تحریم‌های بین‌المللی و ضدیت با غرب نیست. ادبیات داستانی و شعر در هر دو این کشورها مدت‌هاست که در اثر پیامدهای استبداد، از اوج به حضیض افتاده و به فترت مبتلا شده است. در روسیه در اثر استبداد استالینی و در ایران در اثر سیاست‌های سلبی و مخرب به ویژه در دو دولت محمود احمدی‌نژاد.
عباس صالحی از حضور ایران به عنوان مهمان ویژه نمایشگاه کتاب مسکو به عنوان «نقطه عطفی» در روابط فرهنگی دو کشور یاد کرده و گفته است: «بعد از انقلاب بیش از یک میلیون کتاب در ایران چاپ شده؛ این رقم قابل توجه ظرفیت نشر در ایران می‌تواند به مبادلات فرهنگی عمیقی با روسیه منجر شود.»
از افسانه تا واقعیت
اگر سانسور نبود و تیراژ کتاب‌ها از ۱۵ هزار نسخه در سال‌های نخست انقلاب به ۵۰۰ تا هزار نسخه کاهش پیدا نمی‌کرد، انتشار یک میلیون عنوان کتاب در فاصله ۳۷ سال می‌توانست ملاکی از پیشرفت فرهنگ کتابخوانی و رونق و شکوفایی فرهنگی در کشور ما به شمار آید. اما متأسفانه «کتاب‌سازی»های ایدئولوژیک و آمارسازی در عرصه کتاب و حتی پولشویی در سایه نشر کتاب روایتگر داستان متفاوتی‌اند.
بر اساس آمارهایی که دولت انتشار داده، طی ۱۰ سال گذشته دست‌کم ۱۰۲ هزار و ۹۱۰ عنوان کتاب دینی در ایران منتشر شده که از این میان سهم کتاب‌های ترجمه ۱۹ هزار و ۱۵۲ عنوان و سهم کتاب‌های تألیفی ۸۳ هزار و ۷۵۸ عنوان بوده است. ناشران قمی بیشترین تعداد کتاب مذهبی را در ایران منتشر می‌کنند.
بنا به آماری که خبرگزاری فارس در تیر ماه ۹۲ ارائه داده بود به طور میانگین هر سال ۱۰ میلیون جلد قرآن در ایران منتشر می‌شود. بر اساس برآورد مرکز آمار ایران، جمعیت کشور ما ۷۷.۱ میلیون نفر است. با این تفاصیل می‌توان چنین پنداشت که اگر آمار خبرگزاری فارس صحیح باشد، در طی دولت نهم و دهم بیش از جمعیت ایران، قرآن منتشر شده و به هر ایرانی بیش از یک جلد قرآن تعلق گرفته است. سود ناشران قرآنی در دوران احمدی‌نژاد بدون احتساب یارانه‌هایی که به آن‌ها تعلق می‌گرفت ۲۰۰ تا ۴۰۰ درصد بود.
به گزارش خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا) دولت دهم به انتشار بیش از ۱۷۵ میلیون و ۷۹۰ هزار نسخه کتاب دینی از جمله قرآن کمک کرده است. مطابق همین آمار حدوداً دو هزار و ۱۴۵ میلیارد ریال برای حمایت از چنین کتاب‌هایی در دولت دهم هزینه شده.
حوزه هنری سازمات تبلیغات اسلامی پرتوان‌ترین ناشر ایران است و با دسترسی به کتابخانه‌های عمومی کشور و با برخورداری از حمایت وزارت آموزش و پرورش از بیشترین امکان توزیع کتاب در ایران بهره‌مند شده. در شرایطی که شمارگان کتاب در ایران به ۵۰۰ نسخه کاهش پیدا کرده، آثار حوزه هنری به ده‌ها چاپ می‌رسند: در سال ۱۳۹۲، «نورالدین پسر ایران» و «فرمانده من» ۶۱ بار، «پایی که جا ماند» ۴۱ بار و «لشکر خوبان» و «حماسه یاسین» نیز هر یک ۳۳ بار تجدید چاپ شده‌اند.
به گفته نصرت‌الله صمدزاده، مدیر کتابخانه جنگ حوزه هنری، از آغاز جنگ عراق با ایران در سال ۱۳۵۹ که «اسلامی‌نویسی» رونق گرفت، انتشار کتاب‌هایی درباره جنگ و خاطرات رزمندگان، هر سال افزایش بیشتری داشته است. اگر در نخستین دهه انقلاب، به طور متوسط سالانه ۱۰۰ عنوان کتاب در این عرصه منتشر می‌شد، اکنون هر سال ۷۰۰ عنوان کتاب در حوزه «دفاع مقدس» منتشر می‌شود. در همان حال، هرچه که از جنگ می‌گذرد، این کتاب‌ها به یکدیگر شباهت بیشتری پیدا می‌کنند: این گروه از کتاب‌ها معمولاً کتاب‌هایی پرحجم هستند، با قلمی یکدست و ویراسته و محتوایی یکسان و با چاپ مرغوب و قیمت بسیار ارزان عرضه می‌گردند و معمولاً به طور گسترده در وزارتخانه‌ها و کتابخانه‌های عمومی و در مدارس کشور توزیع می‌شوند. تبلیغ ارزش‌های اسلامی و مبارزه با کفر و الحاد، گذشته‌گرایی؛ بازگشت به اسلام اصیل و اسلام ناب محمدی، قهرمان‌سازی درباره جنگ هشت ساله از مهم‌ترین مضامین این آثار است.
نوشتن چنین کتاب‌هایی، به ویژه در دولت محمود احمدی‌نژاد چنان رونقی گرفته بود که عده‌ای از «تحریف خاطرات شهدا» برای کتابسازی‌های مکرر انتقاد کرده بودند. کار به آنجا کشید که سرانجام علی جنتی، وزیر ارشاد اسلامی در مهرماه ۹۳ خواهان جلوگیری از تحریف خاطرات رزمندگان شد و گفت: «ما باید در حوزه جنگ و دفاع مقدس از تحریف جلوگیری کنیم چرا که برخی از خاطراتی که از شهدا جانبازان و ایثارگران نقل می‌شود گاهی به صورت غلوآمیز و گاهی تحریف‌آمیز است.»
سازمان‌ها و نهادهای متعدد
به این مجموعه می‌بایست تولیدات سازمان‌ها و نهادهای متعدد را هم افزود:
کتاب‌های سازمان فرهنگی – هنری شهرداری تهران، کتاب‌هایی مانند «شرح زیارت عاشوا»، «زندگی امام زمان» یا چکیده «صحیفه نور» با شمارگانی بیش از ۵۰۰ هزار نسخه توزیع می‌شوند. بنیادهایی مانند «بنیاد نهج‌البلاغه»، «بنیاد قرآن»، «بنیاد عترت» سپاه و «بنیاد الغدیر» هر یک نشریاتی دارند که شمارگان آن‌ها هم معمولاً بیش از ۵۰۰ هزار نسخه است. آثاری که «دارالترقیب مذاهب اسلامی» منتشر می‌کند، در سراسر کشورهای اسلامی با شمارگان بالا توزیع می‌شوند. دولت هم در نشر کتاب دست دارد: کتاب‌هایی مانند زندگی‌نامه ائمه و خلاصه ادعیه مفاتیح را در قطع جیبی منتشر و به طور گسترده در مساجد و تکایا و مدارسی و ستادهای نماز جمعه پخش می‌کند.
به این ترتیب از یک میلیون عنوان کتابی که به گفته علی صالحی، معاون وزارت ارشاد اسلامی از آغاز انقلاب تاکنون انتشار یافته، سهم بسیار ناچیزی به علوم انسانی، علوم اجتماعی و به ادبیات معاصر ایران و به ترجمه آثار مستقل می‌رسد. این سهم آن‌قدر ناچیز است که می‌توانیم بگوییم عملاً کتابی در ایران منتشر نشده و با این‌حال آنچه که انتشار پیدا کرده منجر به تحول شده است. هدایت این تحولات به سوی مطلوب مهم‌ترین درگیری نهادهای سانسور در ایران است.
**دیدگاه نویسنده الزاما بیانگر نظر ایران وایر نیست. ایران وایر در بخش وبلاگ ها، از انتشار همه دیدگاه ها استقبال می کند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر