یک مؤسسه آمریکایی اعلام کرده که تعداد روزنامه‌نگاران در رسانه‌های ایالت متحده آمریکا به ۳۲ هزار ۹۰۰ روزنامه‌نگار کاهش پیدا کرده است. از آخرین سرشماری روزنامه‌نگاران آمریکایی در سال ۱۹۷۸ این تعداد کمترین تعداد روزنامه‌نگار ثبت شده در آمریکاست. بر اساس داده‌های مؤسسه آمریکایی «ASNE» (American Society of News Editors) به نسبت سال گذشته تعداد روزنامه‌نگاران در ایالت متحده آمریکا ۱۰ درصد کاهش پیدا کرده است. در سال ۱۹۹۰، ۵۸ هزار روزنامه‌نگار در آمریکا فعالیت می‌کردند. این تعداد بیشترین تعداد روزنامه‌نگار ثبت شده در آمریکاست.
بر اساس این پژوهش روزنامه‌هایی که در ایالت متحده آمریکا با شمارگان ۲۵۰ الی ۵۰۰ هزار نسخه انتشار پیدا می‌کنند، تعداد بیشتری روزنامه‌نگار را به کار گرفته‌اند، چنانکه آمار اشتغال در این مؤسسات خبری ۱۴ درصد افزایش داشته و در همان حال روزنامه‌های کم‌توان‌تر با شمارگان کمتر روزنامه‌نگارانی را از کار بی‌کار کرده‌اند. (کاهش ۱۶ درصدی روزنامه‌نگاران شاغل)
روزنامه‌هایی با تیراژ کمتر از ۱۰۰ هزار نسخه، ۲۲ درصد از روزنامه‌نگارشان را از کار بی‌کار کرده‌اند.
بر اساس این پژوهش میزان اشتغال اقلیت‌ها و رنگین‌پوستان به حرفه روزنامه‌نگاری در آمریکا ثابت مانده است. در سال ۲۰۱۴ حدوداً ۱۲ درصد از روزنامه‌نگاران آمریکایی از میان اقلیت‌ها و رنگین‌پوستان بودند.
بزرگتر شدن غول‌ها و از بین رفتن کوتوله‌های سخنگو
از پژوهش مؤسسه آمریکایی «ای اس ان ای» چنین برمی‌آید که در آینده بر قدرت رسانه‌های بزرگ افزوده می‌شود و رسانه‌های کوچک و کم‌توان که حرف متفاوتی برای گفتن دارند بیش از پیش در حاشیه قرار می‌گیرند. زبده‌ترین و بهترین روزنامه‌نگاران در رسانه‌های بزرگ به کار گرفته می‌شوند و در همان حال روزنامه‌نگاران کم‌توان باید در اندیشه کار دیگری باشند. به یک معنا غول‌ها، بزرگتر می‌شوند، کوتولوها هرچند حرف‌های زیادی برای گفتن دارند، از میدان به در می‌روند.
تحولات در روزنامه‌نگاری ایالت متحده آمریکا ملاک سنجشی هم برای تحولات در این عرصه در نقاط دیگر جهان، از جمله ایران هم به‌شمار می‌آید.
روزنامه‌نگاری ایران: هر کی به هر کی
بر اساس آماری که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر کرده است، در سال ۱۳۸۸ حدوداً ۸ هزار روزنامه‌نگار در ایران مشغول به کار بوده‌اند. نیمی از روزنامه‌نگاران ایران را زنان تشکیل می‌دهند.
به گزارش المنیتور، از میان کل روزنامه‌نگاران زن در ایران، ۱۶۴۵ نفر در تهران مشغول به کار هستند و ۱۸۱۰ نفر در ۳۰ استان ایران.
در آذرماه ۱۳۹۲، حسین انتظامی، معاون امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرده بود که در ایران در مجموع ۵۸۰۰ نشریه مجوز انتشار دارند. تیراژ این نشریات کمتر از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نسخه است. به این ترتیب می‌توان گفت با توجه به تحولات روزنامه‌نگاری در آمریکا (و در غرب)، اگر همچنان سرانه مطالعه در ایران کاهش پیدا کند، به زودی تیراژ روزنامه‌ها هم باز با کاهش بیشتری مواجه خواهد شد. در این‌صورت حرفه روزنامه‌نگاری در ایران به مخاطره خواهد افتاد. از هم‌اکنون هم این حرفه در ایران در مقایسه با کشورهای پیشرفته از کمترین امکانات صنفی و رفاهی برخوردار است. رنکینگ و رتبه‌بندی هم وجود ندارد. به یک معنا هر کی به هر کی‌ست. در ایران هر کسی می‌تواند بگوید روزنامه‌نگار است، همانطور که هر کس می‌تواند بگوید شاعر یا داستان‌نویس است.
روزنامه‌نگاران بی‌ادب و سانسور
به گفته معاون امور مطبوعاتی وزارت ارشاد نرخ ورود و خروج نیروی انسانی در حرفه روزنامه‌نگاری بالاتر است از سایر حرفه‌ها. دستمزدها پایین است و امنیت شغلی هم وجود ندارد. وزارت ارشاد اسلامی می‌گوید روزنامه‌نگاران ایرانی به آموزش بیشتری نیاز دارند و باید مؤدب باشند، نقل‌قول‌ها از مسئولان را با امانت‌داری انتقال دهند و هنگام مصاحبه‌ها وسط حرف مصاحبه شونده نپرند. وزارت ارشاد اسلامی به خطوط قرمز در مطبوعات ایران، به تابوهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و به سانسور اشاره‌ای نمی‌کند. تردیدی نیست که اگر این موانع بازدارنده از سر راه برداشته شود، روزنامه‌نگاری ایران رونق پیدا می‌کند.
به‌رغم همه این مشکلات، تعداد روزنامه‌نگارانی که در ایران به این حرفه اشتغال دارند، به نسبت جمعیت با تعداد روزنامه‌نگاران آمریکا برابر است. یکی از دلایل اقبال این حرفه در نزد جوانان ایرانی اراده آن‌ها به تأثیرگذاری در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور است. دولت همه امکاناتش را برای هدایت روزنامه‌نگاران با انگیزه ایرانی در جهت دلخواه خود به کار گرفته و توفیق چندانی هم به دست نیاورده است. کاهش روزافزون تیراژ روزنامه‌ها و خبرهای زنجیره‌ای و انبوه مقالات کسالت‌آور با موضوعات یکسان فضا را خموده کرده است.
یک مقایسه پیش‌پاافتاده
برمی‌گردیم به پژوهش مؤسسه «ای اس ان ای». از این پژوهش و همچنین از آمار وزارت ارشاد اسلامی چنین برمی‌آید که به لحاظ کمی، یعنی از تعداد روزنامه‌نگار ایران و ایالات متحده آمریکا در یک سطح هستند. اما از نظر کیفی هم چنین است؟
به آمارهای دیگر نظری بیندازیم: به گزارش «گزارشگران بدون مرز» ایران در سال گذشته، بعد از کشورهای چین و اریتره سومین زندان بزرگ روزنامه‌نگاران جهان بود. بر اساس گزارش دیگری از همین سازمان، ایران در جهان از بیشترین تعداد روزنامه‌نگاران تبعیدی برخوردار است.
اکنون پرسش دیگری مطرح می‌شود: حال که به لحاظ کمی، روزنامه‌نگاری ایران و آمریکا در یک سطح است، اگر رویکردهای ایدئولوژیک و سلطه دولت بر روزنامه‌نگاری ایران از بین برود، چه اتفاقی می‌افتد؟ پاسخ ساده است: قطعاً مطبوعات ایران یک دوره شکوفایی را از سر خواهد گذراند و دست‌کم در منطقه خاورمیانه از کشورهایی مانند ترکیه و مصر جلو خواهد زد و شاهد شکل‌گیری روزنامه‌هایی معیار خواهیم بود. آنگاه با افزایش تیراژ روزنامه‌ها، به لحاظ اقتصادی هم حرفه روزنامه‌نگاری شکوفا می‌شود. قدم بعدی رتبه‌بندی روزنامه‌نگاران و با به وجود آوردن زمینه‌های کار در تحریریه‌های با تجربه، افزایش تدریجی کیفیت روزنامه‌نگاری‌ست.
وزارت ارشاد اسلامی اما چنین نمی‌اندیشد. مسئولان این وزارتخانه می‌گویند روزنامه‌نگاران باید آموزش ببیند و حرفی را بازتاب دهند که مورد نظر ماست. آن‌ها باید مؤدب و تابع امر باشند. دو موضوعی که با ذات روزنامه‌نگاری و طبیعت این حرفه مغایر است.
از سوی دیگر دولت بارها اعلام کرده که نمی‌تواند با پرداخت یارانه‌ها، افت تیراژ روزنامه‌ها را جبران کند.
در آینده چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا اقتصاد بازار می‌تواند سلطه دولت بر روزنامه‌نگاری ایران را مهار کند؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر