بلند شدن ققنوس خیابان سعدی از زیر خاک و دود

تهران- ملودی خاچاطوریان، شهروند خبرنگار

اگر شما هم مثل من ساکن خیابان «سعدی» تهران باشید، می دانید که این خیابان تاریخی، مهم و زیبا در یک سال اخیر چه قدر تغییر کرده و وضعیتش بهتر شده است. دو طرف این خیابان قدیمی و حتی داخل کوچه های آن پر از ساختمان های تاریخی است که به دلیل فرسودگی و عدم رسیدگی مالکان، در حال تخریب و ویرانی بودند. نمای بیرون این ساختمان ها آن قدر فرسوده، چرک و سیاه شده بود که اهالی محل بیش تر از آن که به تاریخی بودن آن ها دلخوش باشند، از وضعیت نامناسب آن ها دلخور و شرمگین بودند. اما مدتی است که در قالب پروژه ای به نام «حذف زواید بصری خیابان سعدی»، سازمان زیباسازی شهر تهران شروع به به‌‌سازی و به قول خودشان، بازپیرایی جداره های ساختمان های خیابان کرده است که نتیجه کار، تغییر بسیار زیاد ظاهر این خیابان بود.

کار این پروژه از  تیر ماه سال گذشته و ابتدا با اطلاع رسانی به اهالی محل شروع شد. پلاکاردها و بیلبوردهایی در محله نصب کردند که از مالکان این بناها خواسته شده بود وسایل اضافی و فرسوده مثل تابلوهای قدیمی و یا کولرهای خراب و... را از روی نماهای این ساختمان ها بردارند. در ادامه، کار پروژه از زیباسازی دیواره های بیمارستان دولتی «امیراعلم» شروع شد و همین طور آمدند تا رسیدند به بازسازی ابتدای خیابان سعدی شمالی که به اسم محله «دروازه دولت» شناخته می شود.

حذف کانال های کولر و جمع آوری کولرهای فرسوده، سامان دهی و نصب کولرهای گازی بر روی نما، جمع آوری بالکن‌های تصرف شده توسط مالکان، سامان دهی کابل های برق و مخابرات، مرمت و بازسازی نمای ساختمان‌ها، رفع خطر و مرمت بالکن های در حال ریزش، پاک سازی جداره‌های ساختمان ها با مواد شوینده، رنگ آمیزی نمای ساختمان، در و پنجره های طول محور، نصب شیشه و در و پنجره ها، سامان دهی و هم‌سان سازی تابلوهای سردر مغازه ها و هم‎چنین تعویض کرکره های فرسوده توسط مالکین از اقداماتی بود که در قالب این پروژه انجام شد.

حتی ما هم که سال ها است در این خیابان زندگی می کنیم، تصور نمی کردیم پشت نمای زشت و فرسوده این ساختمان ها چه نمای زیبایی وجود داشت. برای نشان دادن این زیبایی، فقط کافی بود زواید اضافی از روی آن ها برداشته شده و آجرها و نمای ساختمان ها شست و شو داده شوند. با این کار، بخش هایی از منظر تاریخی بناهای خیابان سعدی که زیر غبار و چرکی قرار گرفته و زواید نامناسبی در طول این سال ها در آن به وجود آمده بود، نمایان شدند.

در عکس هایی که برای این گزارش فرستاده ام، هم نمای برخی ساختمان های بازسازی شده وجود دارد و هم نمای ساختمان های قدیمی و فرسوده که آدم فکر می کند هر لحظه ممکن است روی سرش بریزند.

در نمای بسیاری از بناهای این خیابان می توان نشانه های معماری و عناصر تزیینی معماری سنتی ایرانی که بازمانده از دوره قاجار است را دید. گچ‌بری، کاشی‌کاری، تراش آجر و آجرکاری قالبی انجام شده روی این بناها واقعا مثال زدنی است.

در برخی از این ساختمان ها در سال های گذشته کارهایی شده بود که به نمای تاریخی آن ها آسیب های جدی وارد کرده بود؛ به عنوان مثال، نمای آجری بسیار زیبای یکی از ساختمان ها را به وسیله سنگ پوشش داده و یا نمای زیبای دیگری را رنگ زده بودند. تغییراتی در نرده‌های قدیمی هم انجام داده و یا با  تعویض درب و پنجره‌های قدیمی و جایگزینی آن با پنجره‌های‌ آلومینیومی، کل زیبایی تاریخی ساختمان را مخدوش کرده بودند.

البته برخی رسانه ها نیز نسبت به اجرای این پروژه انتقاداتی را مطرح کردند؛ به عنوان مثال، خبرگزاری «ایسنا» در یک گزارش، از بی‌توجهی به جداره‌های تاریخی و ارزشمند این خیابان‌ نوشت: «پروژه‌ای که در خیابان‌هایی مانند انقلاب‌، ناصرخسرو و اکنون سعدی در حال رخ دادن است، کار خوبی است و حتی بسیار دیر شروع شده است چرا که بدنه‌ ارزشمند شهر، بخشی از زیبایی‌های شهر هستند که باید زودتر به آن‌ها توجه می‌شد. اما در خیابان سعدی، با تیشه گچ‌بری‌های خیابان سعدی را پایین ریختند.»

اگر چه برخی انتقادات وارد شده به این پروژه شاید درست باشد اما آن چه که در نهایت ما شاهد آن هستیم، این است که بسیاری از ساختمان های تاریخی این خیابان که پیش از این در حال تخریب و ویرانی بودند و یا به عنوان ساختمان فرسوده، کسی رغبتی برای استفاده از آن ها نداشت، حالا و پس از اجرای این طرح، رونق گرفته اند و در آن ها فروشگاه، رستوران و یا کافه باز شده و همین موضوع منجر به رونق گرفتن بیش تر محله ما شده است.