دو اشتباه محیط‌زیستی‌ها؛ از تهران تا مراکش

در هفته‌ای که گذشت محیط‌زیستی‌ها و شماری از دوستداران حیوانات شهری/خانگی در واکنش به آلودگی‌هوا و حمایت از ماده واحده «لایحه مقابله با حیوان‌آزاری» واکنش‌هایی نشان دادند. اما چرا به این واکنش‌ها انتقاد می‌شود؟

۱- مرگ‌بار آلودگی هوای تهران و اکثر کلان‌شهرهای ایران زندگی شهروندان را هدف قرار داده است. دوره چهار ساله اعتدال حسن روحانی که «محیط‌زیستی‌ترین دولت جمهوری اسلامی» معرفی شده رو به پایان است. با وجود وعده‌های مکرر به شهرنشینان در همچنان به روی همان پاشنه مرگ‌زا می‌چرخد. شهروندانی که بهبود چشمگیری در زمینه کاهش آلودگی هوا احساس نکرده‌اند پس از سال‌ها تحمل و مدارا اینک اظهار نارضایتی می‌کنند. شرایط جوی در پاییز و زمستان سه سال گذشته چندان با معصومه ابتکار، یار بود که او و طرفدارانش، بهبود وضعیت نسبی هوا را به پای «عدم توزیع» بنزین پتروشیمی نوشتند. اقدامی که باعث شد سید محمد هاشمی (معروف به موسوی‌زاده)، همسر خانم ابتکار در مظان اتهام قرار بگیرد که در واردات بنزین استاندارد نقش داشته است. پاییز امسال ورق برگشت، پایداری هوا واقعیت را نمایان کرد. کاستی‌ها و تقلب‌ها در معاینه فنی خودروها از یک سو و از سوی دیگر، به تاخیر انداختن انطباق خودروهای بی‌کیفیت وطنی با استانداردهای یورو ۴ باعث شد بسیاری دریابند که نمی‌توان از دولت تدبیر و امید هم انتظار داشت وضعیت مرگبار شهرهای بزرگ را تغییر دهد.

در این شرایط، وقتی رییس سازمان محیط‌زیست به اجلاسی خارج از کشور می‌رود، که از ماه‌ها قبل برنامه‌ریزی شده، عده‌ای لب به اعتراض می‌گشایند. اینان معتقدند رییس دستگاه محیط‌زیست آنها را تنها گذاشته و برای سلامتی‌ ریه‌‌هایش به مراکش رفته است تا در اجلاس تغییرات اقلیمی شرکت کند. این معترضان غافل از آن که خانم ابتکار در گروگانگیری سفارت آمریکا نقش فعالی داشت، مردم را پشت سر جاگذاشت، این عده همچنین فراموش می‌کنند که ایران جزو ۱۰ کشور اول تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای است و در بحران تغییرات اقلیمی تاثیر غیرقابل انکاری دارد.

۲- تدوین «لایحه مقابله با حیوان‌آزاری» که به نظر می‌رسد دزدی ناشیانه‌ای از «پیش‌نویس قانون جامع حمایت از حیوانات» باشد، گرچه جزو وظایف سازمان محیط‌زیست نیست، اما از سوی مدیر دفتر مشارکت‌های مردمی آن سازمان پیگیری شد تا برگ زرین دیگری به مجموعه فعالیت‌های نمایشی خود اضافه کند.

بعد از این که خانم ابتکار اعلام کرد «لایحه مقابله با حیوان‌آزاری» به هیات دولت ارائه شده، شماری از دلسوزان و علاقمندان به حیوانات مقابل سازمان محیط‌زیست تجمع کردند که با برخورد نیروی انتظامی رو به رو شد. این خبر در رسانه‌های داخلی کمتر انتشار یافت اما در شبکه‌های اجتماعی و تلویزیون‌های خارج از ایران بازتابی گسترده داشت. سوال اساسی این است که چرا این گروه مقابل سازمانی تجمع کردند که علی‌رغم وظیفه قانونی، قدم‌هایی برای تغییر وضعیت حیوانات شهری برداشته است؟ چرا مقابل وزارت کشور، شهرداری تهران یا حتی سازمان دامپزشکی تجمع نکردند که ارتباط نزدیک‌تری با ساماندهی حیوانات شهری دارند؟ حتی می‌توانستند با تجمع قانونی مقابل مجلس شورای اسلامی، از نمایندگان بخواهند اقدامی اساسی کرده و خلاء قانونی حمایت از حیوانات را برطرف کنند. ادامه اعتراض‌هایی از این دست می‌تواند اثربخشی فعالیت‌های آتی را نیز کاهش دهد.

داشتن دانش و علم مربوط به حفظ محیط‌زیست، حفاظت حیات‌وحش یا نحوه حمایت از حیوانات گرچه لازم است اما شرط کافی برای رسیدن به نتیجه مطلوب، بی‌تردید داشتن بینش عملی است که این روزها کمتر به آن اشاره یا توجه می‌شود.