ترامپ، ابتکار و ۲۲۵ کانادایی در مراکش

بیست‌ودومین نشست سازمان ملل با محور تغییرات اقلیمی در حالی روز پایانی خود را در مراکش سپری می‌کند که نگرانی از حرف‌های دونالد ترامپ درباره گرمایش زمین و نیز انتقادها به نحوه گردهمایی ۲۲ هزار نفر در این نشست همچنان به قوت خود باقی است. برای ما ایرانیان حضور معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط‌زیست و حرف‌های او در این نشست شاید اندکی اهمیت پیدا کند، وقتی به یاد آوریم که ایران جزو ۱۰ کشور اول تولید‌کننده گازهای گلخانه‌ای است و در نابودی زمین و زندگی شهروندان خود و سایر نقاط جهان نقش عمده‌ای ایفا می‌کند. در ادامه نگاهی کنیم به سه برش از نشست مراکش:

۱- ترامپ با انکار آمد

نشست مراکش، کمتر از اجلاس پاریس که سال پیش برگزار شد در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان بازتاب داشت. در مقابل، پس از حدود ۱۰ روز از انتخاب ترامپ به سمت ریاست‌جمهوری آمریکا هنوز می‌توان نام و حرف‌های او را در صدر اخبار دید. ترامپ حتی نشست مراکش را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است. او در کارزار انتخاباتی‌اش گفته بود که تغییرات اقلیمی، مفهومی است که چینی‌ها ابداع کرده‌اند؛ گزاره‌ای عجیب که صدای چینی‌ها را در مراکش درآورد. معاون وزیر خارجه چین گفت: مذاکرات مربوط به گرمایش زمین با حمایت دو رئیس‌جمهور سابق آمریکا، رونالد ریگان و جرج بوش پدر که هر دو جمهوریخواه بودند در ۱۹۸۰ آغاز شد و چینی‌ها در این زمینه نقشی نداشتند. منظور این مقام چینی، راه‌اندازی پنل بین‌ دولتی تغییرات اقلیمی (موسوم به IPCC) است که به گفته او با تصمیم هوشمندانه ریگان و بوش پدر محقق شود.

اکنون این نگرانی وجود دارد که تصمیم‌های ترامپ همه آنچه در اجلاس پاریس مورد توافق قرار گرفت از دست برود. سخنان ترامپ درباره محیط‌زیست و گرمایش زمین وحشتناک‌تر از حرف‌هایش درباره زنان، مسلمانان و لاتین‌تبارهاست.

۲- سفر و نقض غرض

حضور بیش از ۲۲ هزار نفر برای نشستی که قرار است به تغییرات اقلیمی بپردازد این سوال را ایجاد می‌کند که آیا سفر این افراد با هواپیما‌ها و گاه جهت‌های اختصاصی، نقض غرض نیست؟ سفر این افراد چه میزان بر گرمایش زمین اثر منفی می گذارد؟

جان رابینسون، استاد مدعو دانشگاه اوتاوا و ستون‌نویس روزنامه نشنال پست، می‌نویسد ۲۲۵ کانادایی به مراکش رفته‌اند و فهرست نام آنها شامل ۸ صفحه است. حال آن که اسامی چینی‌های شرکت‌کننده در کنفرانس فقط دو صفحه را دربر می‌گیرد. چین ۳۸ برابر کانادا جمعیت دارد و مهمترین کشور تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای است. سال گذشته در پاریس، ۳۳۵ کانادایی حضور داشتند. به نوشته رابینسون موضوع تغییرات اقلیمی پیچیده‌تر از آن است که بتوان ظرف ۱۰ روز به راه حلی نهایی رسید. او متقعد است به جای تولید گازهای گلخانه‌ای بیشتر برای برگزاری این نوع گردهمایی‌ها بهتر است مقدمات کار از سوی نمایندگان کشورها انجام شود. دولت کانادا حدود یک میلیون دلار برای حضور نمایندگانش در نشست مراکش هزینه کرده است.

۳- ابتکار با ادعا آمد

در نشست مراکش بار دیگر خانم ابتکار این ادعای مبهم را مطرح کرد که ایران ۴ درصد از تولید گازهای گلخانه‌ای خواهد کاست و اگر تحریم‌ها برداشته شود این رقم تا سال ۲۰۳۰ به ۱۲ درصد می‌رسد. با وجود لغو تحریم‌ها، معلوم نیست ایران با کدام ظرفیت و توانایی و تکنولوژی می‌تواند چنین ادعایی را عملی کند. او در سخنرانی خود خواهان تسریع اختصاص بودجه سالانه ۱۰۰ میلیارد دلاری شد که بر اساس توافق‌های قبلی قرار بود از سوی کشورهای توسعه یافته به کشورهای در حال توسعه تا سال ۲۰۲۰ پرداخت شود. با توجه به نزدیک شدن به پایان دوره دولت روحانی، عجله خانم ابتکار برای دریافت کمک‌های بین‌المللی چندان عجیب نیست.

رییس دستگاه محیط‌زیست ایران همچنین مدعی شد که سه چهارم ریزگردها از کشورهای همسایه وارد ایران می‌شود اما معلوم نیست اساس این ادعا کدام مطالعه و پژوهش مدون است. با این حال او گفت که علاوه بر عراق، ترکمنستان و افغانستان هم از منابع دیگر ریزگردها هستند. ابتکار در این سفر با وزرای محیط‌زیست افغانستان، پاکستان و عراق نیز دیدار و گفت‌وگو کرده است.

او پس از بازگشت به تهران به ایسنا گفت: «تیم مذاکره کننده ایرانی توانست با موفقیت و توانمندی در این اجلاس ظاهر شود.» اما معلوم نیست معیار این موفقیت چیست و دستاوردهای تیم او برای کشور چه بوده است.

نشست مراکش امروز به پایان می‌رسد اما حاشیه‌های آن احتمالا تا نشست بعدی ادامه خواهد داشت.