نعل وارونه: مخالفت مجلس با انتقال آب خزر به سمنان

یک خبر جامعه محیط‌زیست ایران را شگفت‌زده و از خوشحالی سرشار کرد. همه تیتر خبر را خواندند و به هم تبریک گفتند. بسیاری از رسانه‌ها بار دیگر از روی دست یکدیگر رونویسی کردند، بدون آن که اصل ماجرا را مورد کنکاش جدی‌تر قرار بدهند. عنوان خبر این بود: «مجلس با انتقال آب خزر به سمنان مخالفت کرد».

در این جشن شادمانی و فضای احساسی، حتی شماری از کارشناسان و صاحب‌نظران نیز گمراه شدند و خوشحالی‌شان را ابراز کردند. نگاهی دقیق‌تر به خبر منشره و آنچه از لایحه برنامه ششم توسعه حذف شده نشان می‌دهد، بار دیگر تبلیغات بی‌اساس توانست جامعه محیط زیست ایران را فریب دهد.

گرچه بر اساس تصویب مجلس، دولت مکلف شده است مقابله با بحران آب را به صورتی جدی در دستور کار خود قرار دهد، اما حذف آن بند از لایحه پیشنهادی برنامه ششم که به انتقال آب مربوط می‌شد بر خلاف ادعای اخبار منتشره،‌ به این معنی نیست که مجلس با برداشت و انتقال آب از دریاچه‌های بسته به ویژه خزر مخالفت کرده است.

در بند ح ماده ۴۵ لایحه برنامه ششم آمده است: «برداشت و انتقال آب از دریاچه‌های بسته به ویژه خزر، تالاب‌ها و سایر زیست‌گاه‌های حساس کشور و انتقال آب بین حوضه‌ای داخلی جدید پس از ارزیابی اثرات زیست‌محیطی، تأمین نیازهای مبداء و حقآبه زیست‌محیطی و اعمال روش‌های مدیریتی منابع آب و افزایش بهره‌وری فقط برای تأمین آب شرب در شرایط بحران دائمی و با هدف مدیریت جامع منابع آب کشور.»

به عبارت دیگر، این بند دولت را برای برداشت و انتقال آب در شرایط بحرانی و برای مصارف شرب، مکلف به ارائه مطالعات ارزیابی کرده است. گرچه در کل همین بند هم ابهام‌هایی وجود دارد و حتی در کل بخش مربوط به آب، مشخص نشده منظور از زیستگاه‌های حساس، بحران آب یا مدیریت جامع آب کشور چیست، اما حذف کل بند نه تنها به معنی مخالفت مجلس به برداشت و انتقال آب نیست که درست برعکس دو پیام روشن دارد:

نخست، با وجود آیین‌نامه ارزیابی زیست‌محیطی مصوب هیات وزیران، مجلس برای انتقال یا برداشت آب، دولت را به انجام مطالعات ارزیابی نیز مکلف نمی‌کند.

دوم، مجلس دست دولت را برای انتقال آب به جز مصارف شرب (صنعت و کشاورزی)‌ نیز باز گذاشته است.

حذف این بند که از قضا می‌توانست باعث محدودیت انتقال و برداشت آب از حوزه‌ای به حوزه دیگر شود، چگونه به عنوان همراهی مجلس برای مقابله با این طرح‌های مخرب تفسیر و منتشر شد، موضوعی است که متخصصان رسانه و جامعه‌شناسان به آن پاسخ بدهند. در عین حال جامعه محیط‌زیستی و متخصصان نیز باید از خود پبرسند چگونه به این راحتی فریب خوردند و چرا نگاه و تحلیل‌های‌شان به خواندن تیتر خبرها محدود شده است؟