کودک، جوان و کهنسال؛ دختران و زنان دستفروش در پیاده روهای شهر

ساناز کلانتری / شهروند خبرنگار

با نزدیک شدن آخرین روزهای سال و رونق گرفتن بازار شب عید، پیاده روهای شهر پر می شود از دستفروشانی که کالاهای مختلفی را برای فروش به مشتریان عرضه می کنند. در این میان بخشی از این دستفروش ها را زنان تشکیل می دهند که در هر سن و سالی از کودک کم سن و سال تا جوان و میانسال و پیر در میان آنها پیدا می شود.

هر کدام از این زنان دستفروش به فراخور وضعیت و دارایی خود کالاهایی را برای فروش به بازار می آورند. برخی از آنها محصولات ساخت دست خود را برای فروش به پیاده روهای شهر آورده اند، برخی هم با تهیه اجناسی از بازار تلاش می کنند با فروش آنها به مردم برای خود درآمدی کسب کنند.

به نظر می رسد بخشی از این زنان که برای تامین هزینه های زندگی خود مجبور به دستفروشی در خیابان های شهر می شوند زنان سرپرست خانوار باشند. بر اساس آخرین آمار اعلام شده از سوی عادل آذر رئیس سازمان آمار ایران در حال حاضر بر اساس آخرین سرشماری انجام شده سرپرست ۱۲ درصد خانوارهای ایرانی زن است. این آمار مربوط به آخرین سرشماری سراسری کشور در سال 1390 است.

علاوه بر این همین مسئول دولتی در ادامه اعلام کرد: بر اساس سرشماری های انجام شده دو میلیون و ۵۰۰ هزار زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارد که در حال حاضر تنها ۱۸ درصد از آنها شاغل و ۸۲ درصد از آنها بیکار هستند. رئیس سازمان آمار ایران درباره دلایل سرپرست شدن زنان در خانواده توضیح داد: ۳۵ درصد از زنان سرپرست خانوار به رغم داشتن همسر سرپرست هستند. از ۶۵ درصد باقیمانده، ۲۰ درصدشان به دلیل فوت همسر که دلیل عمده اش تصادفات جاده ای است، زنان را مجبور کرده تا به عنوان سرپرست خانوار معرفی شوند. همچنین ۲۶ درصد زنان سرپرست خانوار مطلقه هستند.

بخش دیگری از آمارهای اعلام شده از سوی مسئولان سازمان آمار کشور نشان می دهد در میان جمعیت زنان سرپرست خانوار ۱۱ درصد بی سواد در سنین کمتر از ۳۵ سال، ۴۴ درصد بی سواد در سنین ۳۵ تا ۶۴ دیده می شود، همچنین ۵۵ درصد زنان سرپرست خانوار بی سواد و ۱۹ درصد تنها سواد ابتدایی را دارند.

البته گشتی در قسمت های مختلف شهر نشان می دهد همه زنان دستفروش لزومأ سرپرست خانوارهای خود نیستند، در این میان برخی دستفروشان خیابانی دختربچه‌های کم سن و سالی هستند که باید آنها را در زمره کودکان کار به حساب آورد.

برخی از این دستفروشها در تمام طول سال در جای مشخصی از یک خیابان یا پیاده رو بساط خود را پهن می کنند و کالاهای خود را به فروش می رسانند. برخی دیگر اما جای ثابتی ندارند و هر بار در قسمتی از شهر اقدام به دستفروشی می کنند. برخی در ورودی و خروجی ایستگاه های مترو، برخی در حاشیه مراکز خرید و پاساژهای بزرگ شهر و برخی دیگر در حاشیه میدان های پر تردد.

گروه دیگری از زنان فعال دستفروش در سطح شهر و به خصوص در تهران آن دسته ای هستند که در قطارهای مترو شهر فعالیت می کنند. این زنان در واگن های زنانه مترو اقدام به فروش انواع و اقسام کالاهای مختلف می کنند.

در میان زنان دستفروش در تهران تعدادی نیز از اهالی شهرستان های محروم کشور هستند که محصولات دست ساز خود را برای فروش و کسب درآمد به تهران آورده اند. چند روز پیش یکی از این زنان که از اهالی شهر بیرجند در خراسان شمالی بود عروسک های سنتی که ساخته دست خودش بود را در قسمتی از خروجی یکی از ایستگاه های متروی تهران برای فروش گذاشته بود. زنی دیگر نیز که از اهالی ییکی از شهرهای حاشیه ای استان تهران بود در حوالی میدان ولیعصر گردوها و میوه های خشک شده ای را که به شکلی منظم و تمیز در بسته بندی های کوچکی قرار داده بود برای فروش آورده بود.

تعدادی از زنان دستفروش فعال در تهران را هم می توان در پشت چراغ های قرمز و سر چهار راه های شلوغ شهر پیدا کرد. این زنان از فرصت چراغ قرمز و توقف خودروها پشت آن استفاده می کنند و گل های دسته بندی شده یا کالاهایی دیگر را به سرنشینان این خودروها عرضه می کنند.