«ناس» ماده مخدری آزاد در ایران

امیر کمالی، شهروند خبرنگار از زابل، خرید و فروش بسیاری از مواد مخدر شناخته شده در ایران ممنوع و عواقبی همچون زندان و اعدام را به دنبال دارد. این قانون اما شامل همه این گونه مواد نمی شود. در بازار شهرهای زیادی از ایران به خصوص در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان و خراسان چندین گونه از مواد مخدر به  صورت آزادانه فروخته می شود و مصرف کنندگان زیادی هم دارد.  ناس، پان‌پراگ، گوتکا و سوپاری نام برخی از این مواد است.

"ناس" یا "نسوار" که یکی از فراگیرترین و پر مصرفترین این مواد است، مخلوطی از برگ خشک شده تنباکو با آهک است و رنگی سبز دارد، گفته می شود تولید کنندگان ناس با خشک کردن برگ تنباکو در سایه رنگ سبز آن را حفظ می کنند. مصرف کنندگان اصلی ناس در ایران از حدود 30 سال پیش تا کنون اتباع کشور افغانستان بوده اند و این ماده از همان سال ها به همراه آنها به ایران وارد شده است. افغان ها ناس را نه ماده ای مخدر و آسیب زا بلکه در زمره مواد انرژی زا می شناسند.

شیوه مصرف ناس به این صورت است که فرد مصرف کننده مقداری از آن را لای دستمال کاغذی یا برگ کاغذ نازکی پیچانده و پشت لب یا زیر زبان خود می گذارد. پس از مدتی با ترکیب آب دهان و این ماده حالتی از خلسه برای او به وجود می آید. به گفته کسانی که تاکنون تجربه استفاده از ناس را داشته اند در دفعات اول عوارض آن شامل احساس سرگیجه، سردرد و تهوع است، در دراز مدت نیز مصرف کننده عوارضی شامل از دست دادن تعادل رفتاری و حرکتی، ایجاد حرکات غیر طبیعی در چشم‌ها، تغییرات محسوس در فشار خون، افزایش ضربان قلب، دندان قروچه، لرزش، اختلال در خواب، وابستگی روحی و روانی، بیماری‌ها و سرطان لثه، سرطان حنجره و روده بزرگ و نارسایی‌های کلیوی را تجربه خواهد کرد.

این ماده به دلیل مصرف دهانی ابتدا به دهان و لثه‌ها آسیب وارد می‌کند، سپس معده و روده را از کار می‌اندازد. علاوه بر این در رابطه با دیگر اثرات ناس بر بدن فرد مصرف کننده حمید اسماعیلی، یک پزشک درمان اعتیاد در خصوص این ماده مخدر در گفت‌وگو با ایسنا گفته است: « ناس نیکوتین بسیار بالایی دارد و علاوه بر آن مانند تمام مخدرهای صنعتی و گیاهی توهم زاست و در رفتار فرد مصرف کننده اختلال ایجاد می‌کند.  علاوه بر این مصرف ناس عوارضی مانند افزایش ضربان قلب، اختلال در خواب، وابستگی روحی و روانی، بیماری‌هایی چون سرطان لثه، سرطان حنجره و روده بزرگ، نارسایی‌های کلیوی و بروز بیماری‌های اخلاقی را به دنبال دارد. »

حالا سالهاست که فقط مصرف کنندگان افغان مشتری ناس نیستند، بر اساس گزارشاتی که در رسانه های رسمی ایران منتشر شده است این ماده مخدر را می توان در عطاری های بسیاری از شهرهای ایران از جمله در استان‌های فارس، اصفهان و تهران هم پیدا کرد. بخش زیادی از مشتریان را نیز مصرف کنندگان جوان ایرانی تشکیل می‌دهند.

در بازار شهرهای استان سیستان و بلوچستان از زاهدان و زابل گرفته تا چابهار ناس را می توان در بسیاری از دستفروشان و دکه های سیگارفروشی تهیه کرد (عکسهای این گزارش فروش آزادانه این ماده را در برخی شهرها نشان می دهد). در بازار این شهرها سه نوع ناس زاهدانی و افغانستانی و پاکستانی در بسته های کوچک و ارزان به فروش می رسد. مشتری برای مصرف یک هفته خود تنها باید هزینه ای 1000 تومانی بپردازد.

فروش ناس بر اساس قوانین ایران ممنوعیتی ندارد اما پاییز سال گذشته مدیرکل مقابله با عرضه ستاد مبارزه با مواد مخدر در این باره به خبرگزاری ایسنا از بررسی موضوع فروش آزادانه مخدر "ناس" در کشور در ستاد مبارزه با مواد مخدر خبر داده بود. با این حال هنوز این ستاد در رابطه با موضوع ناس نظر نهایی خود را اعلام نکرده است.

علاوه بر این خبرگزاری مهر نیز در گزارشی با اشاره به همین موضوع به نقل از یکی از مقامات پلیس ایران نوشته بود: «با توجه به اینکه ناس جزو مواد مخدر محسوب نمی شود به همین دلیل نیروی انتظامی نمی‌تواند در این زمینه وارد شده و اقدام به جمع‌آوری آن کند و ما تنها در مواردی می‌توانیم از ورود ناس جلوگیری کنیم که به عنوان قاچاق کالا محسوب شود.»

سیروس یکی از جوانان ایرانی مصرف کننده ناس در رابطه با چگونگی اعتیاد خود به این ماده و تجربه مصرف ناس می گوید: « من به مدت سه سال ناس مصرف می کردم و با جرأت می توانم بگویم در آن سه سال زندگی‌ام به لجن کشیده شد. در زمانی که ناس می زدم همیشه عصبی بودم، افسرده بودم خانواده را از یاد برده بودم و از دنیا هیچ لذتی نمیبردم. هر بار سعی می کردم فراموش کنم و ناس مصرف نکنم، همیشه به خودم تلقین می‌کردم که نیاز دارم طوری که هر نیم ساعت مصرف میکردم ولی همش تلقین بود. در همان مدت به شدت لاغر شده بودم و صورتم خشک و استخوانی شده بود. اما در نهایت با یک وضعیت بدبختی و سختی توانستم ترکش کنم.»

آنگونه که سیروس می گوید وابستگی بدن فرد مصرف کننده به ناس بسیار زیاد است و گروهی از جوانان آن را به عنوان ماده ای برای ترک سیگار استفاده می کنند اما پس از دو یا سه بار مصرف به ناس معتاد می شوند.