مصلای تهران؛ پروژه ای که ساخته نشده کهنه شد

بهاره بندپی، تهران، شهروند خبرنگار

ساخت مصلی بزرگ تهران با نام «مصلی امام خمینی» که مراحل ابتدایی آن از سال 1361 شروع شد، پس از گذشت 32 سال هنوز به نیمه راه هم نرسیده است. به تعبیر برخی از کارگرانی که روی این پروژه در حال کار هستند؛ قسمتهایی از ساخت و سازها در این محل به دلیل گذر زمان فرسوده شده و برخی قسمت ها هنوز ساخته نشده است.

این در حالی است که مسئولان مختلف دولتی و همچنین مدیر پروژه مصلی تاکنون چندین بار وعده هایی برای پایان ساخت و بهره برداری از مصلی تهران اعلام کرده اند. در آخرین مورد تابستان سال 91 محمدجعفر علیزاده معاون وقت وزیر راه در دولت احمدی نژاد گفته بود اگر منابع مالی تامين شود مصلی تا پايان سال92  تكميل می‌شود.

نه تنها سال 92 به پایان رسید بلکه معاونت این مقام مسئول در وزارت راه و عمر دولتی که او در آن مسئولیت داشت تمام شد، سال 93 نیز رو به پایان است، اما هنوز مصلای پایتخت ایران بیش از آنکه شکل و شمایل یک پروژه رو به اتمام را داشته باشد به نظر بنایی نیمه کاره می‌آید.  

هزینه های صرف شده

بر اساس گزارشهای منتشر شده در رسانه های ایران تاکنون چند صد میلیارد تومان برای ساخت این پروژه صرف شده است. طبق اطلاعات موجود در وب سایت مصلای تهران طرح اولیه این پروژه از سال 61 با اختصاص يك ميليون تومان از طرف آیت الله خمینی بطور رسمی كليد خورد و عمليات عمرانی نيز پس از 10 سال به‌طول انجاميدن كارهای تحقيقاتی، در سال 72 آغاز شد.

تا کنون عدد و رقم دقیقی از میزان مبالغ صرف شده برای این پروژه منتشر نشده است، اما معاون وزیر مسکن و شهرسازی در سال 90 در گفتگویی با رسانه‌ها با اشاره اعتبارات مورد نیاز پروژه مصلای تهران اعلام کرد: «برای تکمیل فاز اول نیاز به ۳۵۰ میلیارد تومان اعتبار است و و برای فاز دوم هم احتمالا ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار باید تامین شود. در ۵ سال گذشته (از سال 1385) که این پروژه در اختیار وزارت مسکن است 170 میلیارد تومان اعتبار برای ساخت آن جذب شده است.»

همچنین در گزارشی از خبرگزاری ایسنا که سال 91 منتشر شد در همین رابطه اینگونه آمده است:« فارغ از ميزان هزينه‌هاي انجام شده برای این پروژه اصغر نادری مدير عامل فعلی مصلی در پاسخ به زمان اتمام پروژه، از سرعت عمل مجري پروژه به انجام تعهدات خود در تامين اعتبار مالی مصلی انتقاد كرده و مي‌گويد: اصلی‌ترين دليل طولانی شدن پروژه عدم تامين منابع مالی آن است. ما زمان اتمام پروژه را با توجه به پيچيدگی‌های آن 5 سال اعلام كرده بوديم، اگر منابع تامين می‌شد حتما پروژه در اين مدت به پايان مي‌رسيد. با این حال در صورت تامين منابع، پروژه تا سال 93 تكميل مي‌شود.»

پیشینه ساخت مصلی

سال 61 علی خامنه ای و اکبر هاشمی رفسنجانی امام جمعه و رئیس مجلس وقت جمهوری اسلامی به رهبر ایران آیت الله خمینی نامه ای نوشته و در آن از انتخاب زمین های محله عباس آباد برای ساخت مصلی خبر دادند. چند سال پس از این نامه و بعد از طی مراحل مختلف همچون انتخاب طرح و معمار این پروژه، رهبر انقلاب 57 در سال 67 به نامه دو روحانی بلند پایه دیگر جمهوری اسلامی پاسخ گفت.

پاسخ آیت الله خمینی به این شرح بود: «با حفظ جهات شرعى در مورد زمین مذکور با پیشنهاد حجج الاسلام، آقایان خامنه‏ اى و هاشمى، موافقت مى شود. ان شاء اللَّه در کنار ساختن مصلاى تهران، در ساختن‏ بینش کفر ستیزى مسلمانان موفق باشید. ضمناً سادگى مصلا باید یادآور سادگى محل عبادت مسلمانان صدر اسلام باشد. و شدیداً از زرق و برق ساختمان هاى مساجد اسلام امریکایى جلوگیرى شود. »

از زمان نوشتن این نامه نیز 26 سال می گذرد. آیت الله خمینی از دنیا رفت، خامنه ای از ریاست جمهوری به رهبری رسید، هاشمی از ریاست مجلس به ریاست جمهوری و پس از آن به ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام رسید و جمهوری اسلامی  8 دولت و 5 رئیس جمهور  عوض کرد، اما پروژه ساخت مصلی که زمانی قرار بود بزرگترین مسجد جهان اسلام باشد هنوز به نیمه راه خود هم نرسیده است.

نمونه های مشابه در کشورهای همسایه

این در حالی است که دولت جمهوری آذربایجان در شمال ایران تنها ظرف مدت دو سال - از 2012 تا 2014 - مسجد جامع عظیم باکو را با نام مسجد جامع حیدر با مساحتی حدود 200 هزار متر مربع ساخت و در دی ماه امسال به بهره برداری رساند. همچنین در جنوب ایران نیز دولت امارات متحده عربی سومین مسجد بزرگ جهان اسلام را با عنوان مسجد شیخ زاید در شهر ابوظبی با مساحت 412 هزار متر مربع ظرف مدتی حدود 10 سال تکمیل و به بهره برداری رساند.

مسجد شیخ زاید، سومین مسجد جهان به لحاظ مساحت ودهمین مسجد جهان از لحاظ حجم و بزرگی مسجد است. این مسجد در سال 1996 میلادی، بفرمان شیخ زاید بن سلطان آل نهیان حاکم وقت امارت أبوظبی دستور بناء این مسجد صادر شد و در نهایت در سال 2007 میلادی رسمأ افتتاح شد.

مساحت مصلی تهران حدود 600 هزار متر مربع است، طراح آن معماری ایرانی و شناخته شده به نام  دکتر پرویز موید عهد است که این طرح را در سال 1364 برای مصلی تهران ترسیم کرد. طبق نقشه ها و طرح‌های تهیه شده برای آن قرار است در صورت تکمیل چنین ویژگی هایی داشته باشد:

به گفته طراح در طراحی معماری مصلی از اعداد طلایی و مقدس استفاده شده است به عنوان مثال این مصلی دارای 14 گلدسته، 12 صحن و 5 ورودی خواهد بود، ارتفاع ایوان بزرگ مصلی نیز 72 متر به عدد شهدای کربلا و ارتفاع گنبد مسجد جامع 63  متر به عدد سالهای عمر پیامبر اسلام است. مصلی همچنین دارای 7 گنبد است که متاثر از معماری گنبدهای ایرانی مناطق مختلف کشور طراحی شده اند.

با وجود این، از همه بخش های پیش بینی شده برای مصلی تهران هم اکنون فقط قسمت شبستان آن آماده و به بهره برداری رسیده است که همه ساله در آن نمایشگاه‌های مختلف اعم از نمایشگاه کتاب نمایشگاه مطبوعات تا نمایشگاه خوراکی و قرآنی و تخصصی برگزار می شود. علاوه بر این مدتی است در همین قسمت نماز جمعه تهران نیز اجرا می شود.

تاکنون در رسانه های داخلی ایران مطالب زیادی در انتقاد از طول کشیدن مراحل ساخت مصلی و صرف هزینه های میلیاردی برای آن نوشته شده است. مشرق نیوز یکی از وب سایت های خبری نزدیک به محافظه کاران در همین رابطه گزارشی نوشت با این عنوان «ساختمانی در تهران که عمر نوح دارد!»