شهرزاد روایتی که شکست خورد

صبا ارشادی، شهروند خبرنگار

شهرزاد روایتی از عشق ناکام قهرمانانش است؛ سرنوشتی که به نظر می‌رسد می‌تواند دامن این سریال خوش ساخت حسن فتحی را بگیرد.

شهرزاد که  از حدود دو ماه پیش پخش آن در شبکه خانگی  شده به نظر می‌رسد برخلاف پیش‌بینی‌های قبلی نتوانست مورد توجه مخاطبان قرار بگیرد تا هزینه چند میلیاردی تولیدش را برای تهیه‌کنندگانش برگرداند. این نکته‌ای است که برخلاف نظراتی که در شبکه‌های اجتماعی روزنامه‌نگاران و روشنفکران داخل ایران و خارج از آن می‌شود به راحتی از برنامه‌هایی که این روزها به اسم شهرزاد رخ می‌دهد متوجه شد. تغییر یک باره موسیقی انتهای سریال با آهنگی که در کمترین زمان توانست رکورد بازنشر و کلیک خوردن را بشکند و اجرای مراسم عصرانه با حضور عوامل و بازیگران و فوتبالیست‌های غیر مرتبط با مجموعه از دلایلی است که نشان می‌دهد شهرزاد در پنج قسمت نخست خود با وجود داستان جذاب و سوپراستارهایی که قهرمانان داستان آن هستند رقابت را باخته است. اما چرا این این اتفاق برای شهرزاد رخ داده است؟ عدم توجه به تبلیغات و نشناختن مخاطب در کنار بی‌اعتمادی مخاطبان به مجموعه‌های شبکه‌ خانگی به ویژه آثار جدی آن را باید در کنار  نگاه تجاری که سرمایه‌گذاران این سریال به آن داشتند را دلایل شکست خوردن پروژه شهرزاد دانست. دلایلی که با بررسی نکات مثبت و اصلی مجموعه بهتر به چشم می‌خورند.

روایتی از تاریخ معاصر

شهرزاد روایتی عاشقانه و مافیایی است که از روزهای پر از التهاب مرداد 32 آغاز می‌شود. شهرزاد – با بازی ترانه علیدوستی- دانشجوی جوان پزشکی دانشگاه تهران است که قرار است با فرهاد- با بازی مصطفی زمانی- روزنامه‌نگار و دانشجوی ادبیات ازدواج کند. اما اتفاقاتی که در روز بیست و هشت مرداد می‌افتد مسیر زندگی این دو نفر را تغییر می‌دهد و باعث می‌شود تا فردی به اسم بزرگ آقا- با بازی علی‌نصیریان- که سردسته یک باند مافیایی است که پدر شهرزاد- محمود پاک‌نیت- و پدر فرهاد – مهدی سلطانی- نیز جزو آن هستند برای زندگیشان تصمیم بگیرد. بزرگ آقا به آن‌ها دستور می‌دهد که نامزدی‌اشان را به هم بزنند و شهرزاد با قباد – با بازی شهاب حسینی- همسر شیرین – با بازی پریناز ایزدیار- دختر بزرگ آقا ازدواج کند. این خلاصه‌ای از داستان قسمت هایی از شهرزاد است که تا کنون منتشر شده است.   

برخلاف بسیاری از مجموعه‌های تاریخی که این روزها در تلویزیون و شبکه‌های تاریخی پخش می‌شود شهرزاد یکی از کم اشتباه‌ترین مجموعه‌های تاریخی است. شاید مهمترین دلیلش این باشد که بستر این مجموعه تاریخ است و قرار نیست مانند بسیاری از مجموعه‌های تاریخی در مقام معلم تاریخ آن چه در مدرسه درس داده می‌شود را بازگو کند. این نقطه قوت شهرزاد است. متن خوب و دقیقی که حسن فتحی به همراه نغمه ثمینی نوشته‌ است هم به این روایت کمک می‌کند. شخصیت پردازی قوی که در پیشبرد درام نقش مهمی را بازی می‌کند. فتحی با ساخت نزدیک به شش مجموعه تلویزیونی و فیلم سینمایی تاریخی حالا دیگر در این زمینه صاحب سبک شده است. او بخصوص دوره تاریخی معاصر را به خوبی می‌شناسد و شهرزاد بی‌تردید یکی از کامل‌ترین کارهایش به شمار می‌رود.

نغمه ثمینی نیز یکی از پنج نمایشنامه‌نویس شاخص ایران از دهه 70 به بعد است که آثار نمایشی شاخصی از جمله شکلک را نوشته که اتفاقا در همین زمان رخ داده است. اما درام قوی که این دو خلق کردند در کنار کارگردانی فتحی تنها با حضور بازیگرانی صاحب سبک می‌توانست شکل بهتری بگیرد. بازیگرانی که شاید بهترین انتخاب‌ها برای این مجموعه بودند.

سه نسل بازیگری در کنار هم 

شهرزاد تقابل حضور سه نسل ستاره‌های بازیگری در مقابل یکدیگر و ظهور نسل چهارم در کنار خودش است. این یک ادعا نیست اگر نگاهی به گروه بازیگران سریال شهرزاد بیاندازیم حضور علی‌نصیریان و جمشید هاشم‌پور را در کنار ابوالفضل پورعرب و مقابل شهاب حسینی مصطفی زمانی و ترانه علیدوستی می‌بینیم. سه گروه بازیگری که از دهه پنجاه تا دهه نود روی سردر سینمای ایران درخشیدند و باعث فروش فیلم‌ها شده‌اند.

ترانه علیدوستی در نخستین تجربه‌ بازی در سریال نقش اصلی این سریال را بازی می‌کند. دختر جوان حمید علیدوستی فوتبالیست سرشناس تیم‌ملی که در اواخر دهه هفتاد با بازی در  فیلم من ترانه پانزده‌سال دارم درخشید و با گزیده انتخاب کردن نقش‌ تا شهرزاد توانسته خود را در اوج نگه‌دارد.

او علت انتخاب شهرزاد را داستان پرکشش آن دانسته و گفته:«قصه شهرزاد برای من مانند رمانی بود که نمی‌توانستم آنرا زمین بگذارم. شخصیت شهرزاد مهم‌ترین ویزگی که برایم داشت این بود که برای اولین بار نقش یک زنی را بازی می‌کنم که دارای فردیت و فلسفه‌ای متفاوت است که در ۸۰ دردصد فیلم و سریال‌های ایرانی وجود ندارد.»

 نقش مقابل او را برخلاف تصور علی‌نصیریان بازی می‌کند. بازیگر شاخص تئاتر ایران در دهه سی و چهل که بازی‌اش در فیلم‌هایی چون گاو و دایره مینا و آقای هالوی داریوش مهرجویی در تاریخ سینمای به یاد مانده است. نصیریان که یکی از شاخص‌ترین بازیگران سریال‌های تاریخی است بازی‌اش در نقش‌هایی چون ستارخان- علی حاتمی- قاضی شارح سربداران- محمد علی نجفی – تا میرداماد در سریال روشن‌تر از خاموشی و مظفرالدین شاه در کمال‌الملک کمتر از خاطر مخاطبان تصویر می رود.

اما در مقابل این دو شهاب حسینی و مصطفی زمانی قرار گرفتند. دو بازیگری که در نیمه دوم دهه هشتاد تا ابتدای دهه نود به عنوان سوپر استارهای سینما جزو فهرست پولسازان سینمایی قرار داشتند.

حضور بی‌سر و صدا و کم دیالوگ ابوالفضل پورعرب یکی دیگر از برگ‌های برنده سریال شهرزاد است. او که به نسل پیش از حسینی و زمانی در سوپر استارهای مرد سینما تعلق داشت بعد از یک دوره بیماری سخت که چهره و تصویرش را مخدوش کرده بود سرحال مقابل دوربین شهرزاد آمده است. هرچند که این پورعرب با آن پورعرب آثاری چون عروس و نرگس تفاوت زیادی دارد اما به نظر می‌رسد با شهرزاد شروع تازه‌ای را آغاز کرده است. شروعی که به نظر می‌رسد در حضور جمشیدهاشم‌پور در شهرزاد در حال تکرار است. هر چند که هنوز نقش هاشم‌پور ستاره اول سینمای اکشن ایران در دهه شصت و هفتاد آغاز نشده است اما به نظر می‌رسد که او بار دیگر کلاس تازه‌ بازیگری را قرار است بازی کند.

در کنار این نقش‌های اصلی نقش‌های درجه دوم نیز از بازیگرانی شاخصی انتخاب شده است که بهترین بازی‌های خود را جلوی دوربین ارائه می‌دهند. فاکتورهایی که فارغ از هر تبلیغاتی می‌توانست باعث فروش خوب شهرزاد باشد. اما شاید تکرار اشتباهاتی که در مجموعه‌های قبلی شبکه خانگی در این مجموعه رخ داد باعث افت فروش سریال شد.

تبلیغات شهرزاد هرچند از اواخر بهار آغاز شد اما اوج تبلیغاتش را باید چند هفته پیش از آغاز پخش مجموعه دانست. این تبلیغات که بیشتر از طریق شبکه‌های اجتماعی بود با انتشار کلیپی از محسن چاووشی با آهنکسازی بهروز صفاریان آغاز شد. این خلاف اخباری بود که حاکی از این بود که موسیقی شهرزاد کاری از فردین خلعتبری با حضور علی‌رضا قربانی بود. اما این گروه در ادامه و در پنجمین قسمت آن به این هم بسنده نکردند و آواز قربانی را از تیتراژ پایانی کاملا حذف و موسیقی تازه‌ای به اسم کجایی با آهنگسازی و صدای محسن چاووشی روانه بازار کردند. موسیقی که البته به خاطر شعر و جنس آن با استقبال خوبی رو به رو شد. اما چرا شهرزاد نتوانست موفق باشد؟

 همراه کردن هر دی وی دی سریال شهرزاد با سریال برکینگ بد با دوبله و کیفیت نازل،‌ عدم پخش صحیح مجموعه در سطح کشور،  برگزاری فرش قرمز شهرزاد در آلمان بدون حضور کارگردان و بازیگران اصلی یعنی شهاب حسینی و ترانه علیدوستی و .... ناشی از استراثژی غلط برنامه‌ریزی  و اختلاف سرمایه‌گذاران این مجموعه با عوامل است. سرمایه‌گذارانی که البته نه از محیط سینما که از محیط تجارت به این عرصه آمده بود. این شاید مهمترین دلیل شکست شهرزاد تا این قسمت است. شهرزاد با سرمایه‌گذاری دو جوان به اسم سید محمد امامی و سید هادی رضوی ساخته شده است.

امامی البته به نسبت شریک دیگرش چهره‌شناخته شده‌تر است. او که پیش از این در سریال نسبتا موفق‌ شاهگوش سرمایه‌گذاری کرده بود در شهرزاد تهیه‌کنندگی را هم برعهده داشت. اما شریک او سیدهادی رضوی هر چقدر در عرصه تصویری شناخته نیست در عرصه تجارت در حال در آوردن سری در میان سرهاست. او که داماد محمد شریعتمداری معاون اجرایی دولت یازدهم است چند سالی است با هولدینگی به اسم فاطمی وارد رقابت تجاری شده و در چند سال گذشته تلاش فراوانی کرده است تا ریاست اتاق تهران را بدست بیاورد. این جوان سی و چند ساله که تحصیلاتش را در مدارس تحت مدیریت موتلفه تهران به پایان رسانده است، به نظر می‌رسد مانند هر سرمایه‌گذاری بیشتر به بازگشت سرمایه میلیاردی می‌اندیشید. سرمایه‌ای که البته به دلیل عدم آشنایی به موضوعات فرهنگی و مخاطب آن در حال هدر رفتن است و پتانسیل خوبی مانند سریال شهرزاد با این همه نقاط مثبت را با چالشی اساسی رو به رو کرده است. آن چه در شهرزاد نادیده گرفته شده مخاطبی است که دی‌وی دی چهارهزار تومانی شهرزاد را باید بخرد،‌اما به سمت آن نمی‌رود.