موتورسیکت؛ تابوت دو چرخ

سهند فروزش، شهروند خبرنگار، زنجان

«یکی از عجیبترین چیزهایی که در ایران دیدم خانواده‌هایی بودند که پدر و مادر و بچه‌ها بدون رعایت نکات ایمنی، سوار بر موتورسیکلت در خیابان ها و جاده‌ها با سرعت حرکت می‌کردند.» این جمله را یک مربی خارجی فوتبال که چند سال پیش در ایران کار می‌کرد در مصاحبه ای مطبوعاتی اعلام کرد، وقتی خبرنگار از او پرسید چه چیزی در ایران بیشتر از همه برایت عجیب بود.

تصویری که این مربی خارجی از آن به عنوان یکی از «عجیبترین چیزها» یاد کرد، از تصاویر معمولی و رایج در ایران است. خانواده هایی که تنها وسیله نقلیه‌شان یک موتورسیکلت است و هم در جابه جایی های درون شهری از آن استفاده می کنند و هم هنگام مسافرت از شهری به شهر دیگر.

آمار نشان می دهد سالانه 800 هزار موتورسیکلت جدید به بازار ایران وارد می شود، استفاده از این وسیله نقلیه در ایران در شرایطی است که بر اساس آمار اعلام شده از سوی سازمان پزشکی قانونی در خلال سالهای 85 تا 91 در مجموع بیشتر از 40 هزار نفر در تصادفات موتورسیکلت در خیابان ها و جاده ها جان خود را از دست داده اند.

طبق آماری که مركز آمار از سرشماری سراسری سال 1390 منتشر کرده است 23.8 درصد از کل خانوارهای ایرانی دارای وسیله نقلیه موتورسیکلت هستند. البته همین آمار حکایت از آن دارد که تعداد خانوارهای دارای موتورسیکلت به نسبت سال 1385 حدود یک درصد کاهش پیدا کرده است. در سرشماری سال 85 این تعداد 24.7 درصد کل خانوارها اعلام شده بود.

در سرشماری سال 1390 تعداد کل خانوارهای ایرانی 21 ميليون و 185 هزار و 647 خانوار اعلام شد. بر این اساس می توان گفت از این تعداد، 5 میلیون و 42 هزار و 183 خانوار داری وسیله نقلیه موتورسیکلت هستند. همچنین از آنجایی که بر اساس سرشماری سال 1390 بعد خانوار ایرانی 3.55 اعلام شد می توان گفت جمعیتی در حدود 18 میلیون نفر از کل مردم ایران در خانه خود وسیله نقلیه دارند و با آن رفت و آمد می کنند.

همه این ها در شرایطی است که به گفته مسئولان پلیس راهنمایی و رانندگی و همچنین به گواه آمارهای اعلام شده از سوی سازمان پزشکی قانونی کشور موتورسیکلت نقش عمده ای در تصادفات منجر به فوت و همچنین آسیب دیدگی شدید افراد در ایران است.

پاییز سال گذشته  سازمان پزشکی قانونی در رابطه با میزان فوت و آسیب دیدگی ناشی از تصادفات موتورسیکلت ها را در قالب گزارش مفصلی منتشر کرد. در این گزارش آمده بود؛ در فاصله سال‌های 1385 تا 1389، 30 هزار و 901 نفر موتورسیکلت سوار در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند که این رقم 25.7 درصد از کل قربانیان حوادث رانندگی را در برمی‌گیرد. این رقم بعد از قربانیان تصادفات خودروهای سواری که 34.6 درصد تلفات را شامل می شود، دومین جایگاه را به خود اختصاص داده است.

براساس این گزارش، برخورد با وسایل نقلیه دیگر با رقم 83.1 درصد، عمده‌ترین علت تصادفات منجر به فوت موتورسیکلت‌ها است و بیشترین علت مرگ موتورسواران، ضربه به سر با 61.2 درصد و پس از آن شکستگی‌های متعدد با 19.7 درصد گزارش شده است. از سویی 42.3 درصد موتورسواران در همان محل وقوع حادثه درگذشته‌اند که علت اصلی این موضوع عدم استفاده از لوازم ایمنی مانند کلاه ایمنی و لباس مناسب بوده است.

بخش دیگری از این گزارش به میانگین سنی کشته شدگان در تصادفات موتورسیکلت اشاره می کند، این گزارش نشان می دهد 60.4 درصد کشته‌های این تصادفات را افراد زیر 30 سال شامل می شود. که در میان این گروه افراد دارای سن 18 تا 24 سال با 34.1 درصد موارد بیشترین کشته‌های تصادفات موتورسیکلت را به خود اختصاص داده‌اند. بخش دیگری از امار نیز حاکی از ان است که 15.4 درصد کشته‌های این تصادفات 30 تا 39 هستند.

 بر اساس این گزارش در این مدت، 95.2 درصد کشته‌های تصادفات موتورسیکلت سواران مرد و 4.8 درصد آنان زن بوده‌اند، همچنین در این گزارش در مورد میزان وضعیت شغلی و تحصیلی متوفیان آمده است که از جهت تحصیلات نیز در میان کشته‌های 18 سال و بالاتر، 28.9 درصد افراد متوفی دارای تحصیلات راهنمایی، 27.4 درصد با تحصیلات ابتدایی، 17.5 درصد با تحصیلات دبیرستان و 17 درصد بی‌سواد بوده‌اند که بیشترین آن‌ها دارای شغل آزاد (33.4 درصد) و یا کارگر (25.1 درصد) بوده‌اند.

سازمان پزشکی قانونی همچنین اعلام کرده است بررسی‌های انجام شده در سالهای1390 و 1391 مشخص کرده است که الگوی آماری تصادفات سالهای 85 تا 89 در آمار تلفات حوادث موتورسیکلت‌ها تقریباً ثابت مانده است، به گونه ای که قربانیان تصادف موتورسیکلت در سال 1390، 24 و در سال 1391، 23 درصد کل کشته‌های تصادفات را به خود اختصاص داده اند. کل قربانیان تصادفات در سال 90 برابر با 20 هزار و 68 نفر بود و در سال 91 این تعداد 19 هزار و 89 نفر اعلام شد.

با وجود آمارهایی که  در این گزارش سازمان پزشکی قانونی ایران آمده است استفاده از موتورسیکلت همچنان در میان بسیاری از خانواده ها و به خصوص افراد جوان رواج بسیاری دارد. از طرفی دیگر بخشی از این ماجرا به واردات و تولید موتورسیکلت های بی کیفیت و فاقد استاندارد ساخت کشور چین مربوط است که سبب شده، این وسیله نقلیه با قیمت های به مراتب پایین در ایران فروخته شود. بسیاری از افراد نیز به دلیل نداشتن منابع مالی کافی برای خرید خودرو ناچار به استفاده از موتورسیکلت می شوند.