سریال شکایت‌های قلعه‌نویی، این بار عادل فردوسی‌پور

با شکایت سرمربی تیم استقلال به دادسرای فرهنگ و رسانه، عادل فردوسی‌پور تهیه کننده و مجری برنامه 90 به دادسرا احضار شده است و اگر طی سه روز خود را به دادگاه معرفی نکند، حکم جلبش صادر شده و تحت پیگیرد قانونی قرار خواهد گرفت.

دادسرای تازه تاسیس فرهنگ و رسانه با نام سرمربی استقلال گره خورده. او طی مدتی کوتاه، با اعلام شکایت‌ از جواد نکونام، حسین کعبی، چندین روزنامه ورزشی، عادل فردوسی‌پور و ...، آنها را به دادگاه احضار کرد. حتی در خصوص روزنامه توپ، باعث تعطیلی موقت این روزنامه شد.

معاون حقوقی باشگاه استقلال به خبرگزاری ایرنا گفته: این شکایت‌ها از طرف باشگاه انجام نمی‌شود و خود سرمربی به اتفاق وکیلش شکایت‌ها را مطرح کرده. از جمله سه روزنامه ورزشی؛ مدیر مسئول و نویسنده یکی از روزنامه‌ها احضار شدند و برای مدیر مسئول و نویسنده یکی دیگر از روزنامه‌ها نیز احضاریه ارسال شده.

ریشه اختلاف بین قلعه‌نویی و فردوسی‌پور به سال‌های نخست پخش برنامه 90 برمی‌گردد. این موضوع پس از جام ملت‌های 2007 آسیا که قلعه‌نویی سرمربی تیم ملی بود شدت گرفت. انتقادات فردوسی‌پور در خصوص نحوه هدایت تیم ملی باعث شد رابطه این دو همواره تیره باقی بماند.

آخرین صفحه از پرونده جنجال بین طرفین، در برنامه دو هفته پیش رقم خورد. فردوسی‌پور از تصویر نوزادی داخل گهواره استفاده کرد که مشغول خندیدن به نقد داوری توسط قلعه‌نویی است.

دادسرای فرهنگ و رسانه چیست؟

بهمن 1389 رییس دادسرای کارکنان دولت، خبر تشکیل دادسرای فرهنگ و رسانه را اعلام کرد. عباس زاقلی در مراسم افتتاحیه که به میزبانی دادسرای عمومی انقلاب برگزار شد، گفت: در باب رسیدگی به مسائل رسانه‌ای از زمان تشکیل دادگاه انقلاب، ضمن رسیدگی به جرایم کارکنان دولت به رسانه‌ها و مطبوعات نیز رسیدگی می‌شد.

رسیدگی به جرایم مطبوعاتی در دادگاه و مجامع قضایی کارکنان دولت، نقدهای مختلفی در پی داشت. در دادسرای کارکنان دولت، رسیدگی به پرونده مطبوعات تخصصی نبود و اکثر شعب این کار را انجام می‌دادند. به همین خاطر دادستان تهران، دادسرای فرهنگ و رسانه را با این توضیح که "دادسرای تخصصی است و از استقلال بیشتری برخوردار است" ایجاد کرد.

حالا با گذشت پنج سال، خانواده مطبوعات می‌توانند نظر دهند که ادعای تخصصی بودن این دادسرا، چتر حمایت اختصاصی بوده روی دیوار کوتاه مطبوعات در ایران یا چماق اختصاصی است بالای سرش!

برای پرونده‌های مطبوعاتی که نمونه‌های آن در کشورهای دموکراتیک، ممکن است سه سال طول بکشد، دادسرای فرهنگ و رسانه طی مدت سه روز، قرار بازداشت صادر می‌کند!

پرسش این است که چرا به جای حمایت از رسانه‌های مستقل و حرفه‌ای، دائماً بر اساس رانت و روابط، مجوزهایی برای نشریات جدید صادر می‌شود. نشریاتی که از یارانه‌های مختلف استفاده می‌کنند، تریبون سازمان‌ها یا باشگاه‌های خاص می‌شوند. اغلب حتی تحریریه هم ندارند و متکی به مطالب خبرگزاری‌ها هستند. از بستن قرارداد با پرسنل خود اجتناب می‌کنند و برای فروش چند نسخه بیشتر، از درج تیترهای دروغ و کاذب رویگردان نیستند.

چنین بلبشویی باعث می‌شود دادسرای فرهنگ و رسانه، وقت کم بیاورد برای رسیدگی به شکایت‌ها! در واقع، سیاست‌های کلان فرهنگی زمینه بروز تخلف را پدید می‌آورد و طبق همین سیاست‌ها، نهاد قضایی تاسیس شده تا شکایت‌ها را بررسی کند. آنچه در این بین اهمیت ندارد، یکی آزادی بیان است و دیگری کیفیت فنی و محتوایی مطبوعات.

طبق قانون مطبوعات، مسئولیت هر مطلبی که در رسانه مکتوب یا خبرگزاری منتشر می‌شود با مدیر مسئول است. قانونی سختگیرانه که بارها به خاطر یک ستون در صفحه‌ای از روزنامه، باعث توقیف آن روزنامه شده و مدیر مسئولش را هم روانه زندان کرده.

اما این قانون درباره رسانه‌های حکومتی صدق نمی‌کند! به طور مثال، هرگز درباره صداوسیما اعمال نشده. حالا عادل فردوسی‌پور است که به تنهایی باید راهی دادسرا شود. همانطور که محمد مایلی‌کهن هم به خاطر اظهاراتش در تلویزیون روانه زندان شد. نه مجری و تهیه کننده آن برنامه، نه مدیر شبکه و نه حتی مسئولین پرتعداد حقوقی سازمان صداوسیما،  نقشی در پرونده‌اش به عهده نگرفتند.

فضای آلوده فوتبال

از پانزدهم آذر حمیدرضا سیاسی مدیرعامل باشگاه پرسپولیس با حضور در شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه (شعبه ویژه جرائم ورزشی) بازداشت شد. بازداشت به اصطلاح موقت که تا امروز طول کشیده و دریغ از یک سطر توضیح مشخص از سوی مقامات قضایی درباره اتهامات او.

سایت تسنیم وابسته به سپاهان پاسداران نوشت: دلایل بازداشت حمیدرضا سیاسی شکایت‌ شرکت صدرا سیستم پاسارگاد، والیبالیست‌ها و کشتی‌گیران پیشین باشگاه پرسپولیس هستند. اما خود والیبالیست‌ها و کشتی‌گیران این موضوع را تکذیب کردند. روزنامه‌های ورزشی دلیل بازداشت سیاسی را سفر به مادرید و ملاقات با یکی از چهره‌های اپوزیسیون نظام جمهوری اسلامی عنوان کردند.  

امیر قلعه نویی با شکایت از حسین کعبی بازیکن سابق تیم ملی، او را هم به دادسرای فرهنگ و رسانه معرفی کرد. غیر از این بازیکن، جواد نکونام، فردوسی‌پور، چندین رسانه نوشتاری و تصویری ورزشی، بهروز منتقمی،‌ حسین کلانی، محمد رویانیان، سعید شیرینی، حمیدرضا سیاسی، محمد مایلی‌کهن و نعیم سعداوی از دیگر افرادی بودند که خبر احضار، بازداشت یا زندانی‌ شدن آنها در رسانه‌ها منعکس شد.

عده‌ای این مسئله را مصداق قانونمداری دانسته و خواهان حضور پر رنگ‌تر محاکم قضایی در امور فوتبال هستند. حتی علی دایی و خود فردوسی‌پور در برنامه 90 با صراحت خواستار دخالت مقامات امنیتی در موضوع "فوتبال پاک" شدند.

اما بسیاری معتقدند امنیتی‌تر شدن فضای فوتبال و عادی شدن خبر بازداشت و زندان چهره‌های ورزشی، عاقبتی جز فوتبال‌زدگی جامعه و بی اعتمادی خانواده‌ها به محیط این رشته ورزشی نخواهد داشت.

همین حالا نیز سکوهای خالی ورزشگاه‌ها در کوران لیگ برتر، افت تیراژ رسانه‌های ورزشی، همچنین نارضایتی و واکنش‌های عصبی کاربران در شبکه‌های اجتماعی، نشانه‌های معناداری است از احوال ناخوش فوتبال ایران. فوتبالی که پولش را دولت می‌دهد، سردارها و سرهنگ‌ها اداره‌اش می‌کنند و دادسرای فرهنگ و رسانه نیز مانند ناظم، چوب برقراری انضباط را بالای سرش گرفته.

دلیل احضار نعیم سعداوی مربی تیم فولاد خوزستان این بود که روی خط برنامه تلویزیونی 90، فایل صوتی حمید درخشان را پخش کرد. سعداوی در پی تفهیم اتهام و صدور قرار تامین کیفری، پس از سپردن کفیل و صدور قبولی قرار کفالت از دادسرا خارج شد. به گفته وکیل درخشان اگر سعداوی ضامن معرفی نمی‌کرد، زندانی می‌شد.

اما سعداوی برای پخش فایل مورد نظر از عادل فردوسی‌پور اجازه گرفت و مجری برنامه 90 هم گفت: «کی به کیه. پخشش کنین دیگه». با این حال در این مورد نیز برخلاف رویه‌ رایج در خصوص مطبوعات، سعداوی به تنهایی باید پاسخگو می‌شد.

در متن احضاریه حسین کعبی که روزنامه رسمی منتشر کرد، آمده: "با شکایت اردشیر قلعه‌نویی مشهور به امیر قلعه‌نویی به اتهام نشر اکاذیب و افترا و توهین تحت تعقیب می‌باشد. نظر به اینکه متهم فوق مجهول‌الامکان می‌باشد بدین وسیله ابلاغ می‌گردد تا ظرف مدت 20 روز جهت دفاع از اتهام انتسابی در این بازپرسی حاضر شود در غیر این صورت طبق مقررات قانونی اتخاذ تصمیم خواهد شد."

قبلاً چنین خبری درباره جواد نکونام کاپیتان تیم ملی ایران هم منتشر شده بود و حتی گفته شد نکونام را ممنوع‌الخروج کرده‌اند و او با تامین قرار وثیقه توانسته به اسپانیا برگردد. در حالی که کسی توجهی به اظهارات نکونام نکرد که گفت مدارکی در اختیار دارد که اثبات می‌کند قلعه‌نویی در جذب و استفاده از برخی بازیکنان، مرتکب تخلفات مالی شده.