مصطفی عزیزی و روایت تلخ بازگشت به وطن

تا مدت‌ها کسی از دستگیری مصطفی عزیزی، تهیه کننده و نویسندهٔ سر‌شناس برنامه‌های تلویزیونی خبر نداشت، او در سکوت خبری در سلول‌های انفرادی بند دو الف وابسته به سپاه پاسداران مستقر در زندان اوین به سر می‌برد و به مدت یک ماه تحت فشار و بازجویی باقی ماند، تا وقتی که به بند هشت، سالن هفت زندان اوین منتقل شد و خبر حبسش به بیرون از زندان درز پیدا کرد. "آرش عزیزی"، فرزند مصطفی عزیزی که در بخش اتاق خبر شبکه تلویزیونی من و تو کار می کند، در مورد این سکوت خبری به ایران وایر می گوید: "به خواست خانواده در ایران بود که مساله را علنی نکردیم."

پس از انتقال مصطفی عزیزی به بند عمومی در روز هشتم فروردین ماه امسال خبرگزاری هرانا خبر کوتاهی در این باره منتشر کرد و آرش عزیزی نیز در یک پست فیس بوکی در پاسخ به آنانی که نگران وضعیت مصطفی عزیزی بودند، نوشت این خبر صحت دارد و پدرش بازداشت شده است.

این تهیه کننده سرشناس تلویزیونی از سال‌های دهه ۶۰ کار نویسندگی و ساخت برنامه‌های علمی و آموزشی شبکه سراسری رادیو ایران را انجام می‌داد.

در اواخر این دهه بود به عنوان مدیر واحد انیمیشن کامپیوتری و مدیریت گروه مهندسی نرم افزار صدا و سیما از رادیو به تلویزیون منتقل شد. او واحد انیمیشن کامپیوتری صدا و سیما را ساماندهی و بنیانگذاری کرد و چندی بعد شرکت فیلمسازی «کلک خیال» را تاسیس نمود.

عزیزی در سال‌های دهه هفتاد تا هشتاد شمسی تهیه کننده و نویسنده برنامه‌هایی همچون «مسابقهٔ تلاش»، «مسابقه دانش و هوش»، «رایانه در زندگی»، «مجموعه راه بی‌پایان» و «سریال مسافر» و برنامه‌هایی از این دست برای شبکه‌های یک، دو و سه سراسری تلویزیون شد که در آن زمان مخاطبان بسیاری پیدا کرده بود. عزیزی در سال ۲۰۱۰، ایران را ترک کرد و در کانادا سکنی گزید.

سپیده جدیری، شاعر ساکن پراگ در گفت و گو با ایران وایر با اشاره به مصاحبه اش با عزیزی درباره مهاجرت - مصاحبه در پ نشریه «شهرگان ونکوور» منتشر شده- می گوید:"عزیزی بر این باور بود  اگر مهاجرت در جوانی معنی داشته باشد در میان‌سالی مضحک است... من مهاجرت نکردم و اکنون مانند تبعیدی‌ها روزگار می‌گذرانم... تا حالا که مثل مهاجران زنده‌گی نکردم یعنی جذب کار و بار اینجا نشدم. کارهای کوچکی اینجا و آنجا کرده‌ام اما این‌ها را اسمش را نمی‌گذارم زندگی جدید. بیشتر جسمی در اینجاست و روحی سرگردان در ایران."

مصطفی عزیزی به همین دلیل هم در دیماه سال گذشته برای دیدار با اعضای خانواده و احتمالا بررسی شرایط و امکانات بازگشت به وطن به ایران سفر کرد، اما فقط یک ماه در آزادی به سر برد و سرانجام در روز دوازدهم بهمن ماه به اتهام «توهین به بنیانگذاز جمهوری اسلامی» و «تبلیغ علیه نظام» توسط نیروهای امنیتی سپاه بازداشت شد و هم اکنون پرونده اش برای رسیدگی به شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب به ریاست قاضی ابوالقاسم صلواتی ارسال شده است.

سیامند زندی، نویسنده و مترجم ساکن کانادا که از دوستان مصطفی عزیزی است و پیجی با عنوان «مصطفی عزیزی را آزاد کنید» را در فیس بوک راه اندازی کرده، در گفت و گو با ایران وایر می گوید «عزیزی نخواست و نمی خواهد یک آواره ایرانی باقی بماند».

او درباره انگیزه مصطفی عزیزی برای برگشت به وطن این طور می گوید: "مصطفی آنچه در دل داشت را صریح و بی‌پرده می‌نوشت، تنها می‌نوشت، می‌گفت و اعلام می‌کرد که «من دگراندیشم»، چون شما نمی‌اندیشم، تنها تفاوتم با شما در همین جاست. ایرانی ام، به سرزمینم عشق می‌ورزم، اما اندیشه‌ام چون شما نیست. بعد‌ها هم که به تورنتو آمد، خودش ماند. خود را، و عقاید و نظراتش را هیچ کجا پنهان نکرد، نشان داد که به‌‌ همان عقایدش، به «دگراندیش» بودنش وفادار است. نخواست «آوارهٔ ایرانی» بماند، پس در اولین فرصت از حق اولیه و ابتدایی‌اش، یعنی بازگشت به میهن‌اش استفاده کرد. او شجاعانه حق اولیه و ابتدایی خود را درخواست کرد. ایرانی‌ام و دگراندیش. این سرزمین خانهٔ من است. هیچ کسی، تحت هیچ عنوان و هیچ توجیهی حق ندارد مرا از خانه‌ام محروم کند. من چون شما نمی‌اندیشم و با شمایان متفاوتم، اما خانه‌ام را‌‌ رها نخواهم کرد".

"آرش عزیزی"، نیز در مورد انگیزه پدرش برای بازگشت به وطن به ایران وایر می گوید: «پدرم به ایران برگشت چون عاشق کشورش بود و دوست داشت همان جا کار کند و درکنار خانواده اش باشد، خصوصا که پدرش نیز پیر و بیمار است»

او در پاسخ به این سوال که آیا مصطفی عزیزی احتمال بازداشت و دستگیری اش را قبل از سفر به ایران محتمل می دانسته یا خیر؟ می گوید: «به هر حال حدس می زدند که این بازگشت عواقبی در پی داشته باشد اما معتقد بودند که جرمی مرتکب نشده اند. اکنون هم امیدواریم مراحل قضایی طی بشود و با عبور از این مشکلات ، توان و اجازه این را پیدا کنند که به زندگی عادی برگردند.»

حسین رئیسی، وکیل دادگستری نیز دستگیری مصطفی عزیزی، ضدیت با حقوق شهروندی توصیف می کند و می گوید: "آقای عزیزی یک شخصیت فرهنگی، منصف و بسیار علاقمند به فرهنگ ایران بود که  اهل سیاه نمایی و ندیدن خوبی ها نبود."

وی با اشاره به اینکه "شوخی طبع و اجتماعی بودن" باعث محبوبیت او نزد جوانان شده بود، گفت: "او در احیای فرهنگ ایران در تورنتو کانادابا تاسیس فرهنگ خانه ایرانی تلاش های زیادی انجام داد. کلاس های مختلف دایر نمود."

مصطفی عزیزی به کانادا به صورت قانونی مهاجرت کرده بود و پناهنده سیاسی نبود. حسین رئیسی هم با اشاره به اینکه نکته می گوید: "بازگشت به ایران حق وی بود و بی شک او نیز ریسک این سفر را می دانسته است اما انتخابش مورد احترام و حمایت حقوقی است. این دولت است که باید به تصمیم شهروندش احترام بگذارد. رابطه شهروند و حاکمیت رابطه حمایت از شهروند است نه سرکوب و قراردادن شهروند در تردید و سرانجام سرکوب. چون ایشان مرتکب عمل ضد اجتماعی نشده است و آگاهانه اما با بیم و امید این راه را برگزیده است."

این وکیل دادگستری می گوید آنچه اکنون باید مورد نکوهش قرار گیرد، تصمیم آقای عزیزی برای بازگشت نیست، بلکه، " باید به نقد جدی شیوه برخورد دستگاه های امنیتی با چهره های فرهنگی نظیر آقای عزیزی و سایرین پرداخت.

وی تاکید می کند" "به عنوان یک وکیل که بیش از بیست سال با همه جوانب دستگاه قضایی آشنایی دارم، رفتار حاکمیت در این مورد نشان از نابسامانی و ضدیت با شهروند معمولی و شهروند بسیار اجتماعی و فرهنگی نظیر آقای عزیزی دارد."

حسین رئیسی با اشاره به دعوت وزارت خارجه ایران از شهروندان ایرانی برای بازگشت به وطن می گوید: " عدم پای بندی قوه قضاییه و دستگاه های امنیتی به تعهد دولت به شهروندان محل ایراد جدی است. این نشان از به سامان نبودن و استیلای فضای سرکوب بر مناسبات شهروند و حاکمیت دارد."