ترس و امیدهای توقیف آسمان

«علی مطهری»، نماینده تهران به درستی توقیف فوری روزنامه «آسمان» را متناسب با شرایط جنگ توصیف کرده است. اما پرسش مهم این است که چرا طیف تندرو با چنین ذهنیتی تصمیم می‌‌گیرد؟ 

طیف پشتیبان روزنامه آسمان در هفته‌های اخیر با مشی اعتدال حداکثری، تلاش کرده بود با اعتمادسازی اولیه، اجازه بازی در میدان رسانه و سیاست ایران را دریافت کند. در این مسیر، حتی مقابل برخی همراهان سابق خویش یا منتقدان و مخالفان نظام سیاسی قرار گرفت چون اولویت مهم‌تر برای این طیف، بازگشت به فضای سیاسی داخلی بود. 

این تلاش حداقل در حوزه رسانه، با پاسخ منفی قاطع روبه‌رو شده است. این رسم غریبی نیست که فرماندهان نظامی در دوران صلح نیز باید به طور مداوم درباره بدترین سناریوهای جنگ‌های محتمل پیش رو، گفت‌وگو و تمرین کنند؛ به ویژه در کشورهایی که خطر جنگ آن‌ها را تهدید می‌کند. تعمیم همین الگو به فضای سیاسی ایران، اندکی اغراق‌آمیز به نظر می‌رسد ولی باید توجه داشت که رهبر ایران و وابستگان سیاسی وی، دو جنگ سیاسی را در سال‌های 78 و 88 از سر گذارنده‌اند. آن‌ها اگرچه اکنون ادعای پیروزی در این دو نبرد را دارند و مریدان آیت‌الله خامنه‌ای، بارها مهارت فرمانده و رهبرشان در عبور از این گردنه‌ها را ستوده‌اند ولی کماکان از تکرار این نبردهای سیاسی در هراس هستند. این هراس، آن‌ها را وا می‌دارد که حمله‌های پیش‌گیرانه انجام دهند و یا تاکتیک‌های مشکوک مخالفان را قاطعانه سرکوب کنند. 

روزگاری، «احمد جنتی» می‌گفت که وقتی پیچ رادیو را باز می‌کند و مذاکرات مجلس ششم را می‌شنود، تنش می‌لرزد.

دبیر شورای نگهبان و جناح متبوع وی نمی‌خواهند بار دیگر چنین سخنانیچیزهایی را بشنوند و تجربه کنند، پس باید از تکرار آن به هر قیمتی جلوگیری شود. کوتاه آمدن طرف مقابل هم اهمیتی ندارد چون به باور «محمدتقی مصباح یزدی»، اعتدال‌گراها قصد دارند با تجربه‌اندوزی از ضعف‌های دوران سازندگی و اصلاحات و پوشاندن نقاط ضعف، در لباسی دیگر، همان ضربه‌ها را بزنند. مهم نیست که چنین چیزی واقعیت دارد یا ندارد، مهم این است که تندروها به این مساله باور دارند.

نکته دوم اما به حرف‌های اخیر احمد جنتی باز می‌گردد؛ او به درستی اشاره کرد که در مقایسه «فتنه 88» و وضعیت نیروهای حزب‌اللهی، دومی در اولویت توجه و تامل است.

پراکندگی نیروهای سیاسی که «حسین شریعتمداری» آن‌ها را «بی‌ترمز» توصیف کرده است، تحت تاثیر وقایع دوران احمدی‌نژاد، آشفتگی انتخاباتی اصول‌گرایان، عقب نشینی نسبی سپاه از میدان سیاست داخلی و برآمدن دولت روحانی، به حداکثر رسیده است.

در این وضعیت، لایه‌های بالادستی در تلاش هستند به آن‌ها پیام بدهند که تغییر مهمی انجام نشده و انسجام بدنه را حفظ کنند. این پیام‌ها باید امیدبخش باشند و امیدبخش‌ترین پیام‌ها برای بدنه تندروها، برخوردهای قاطع با مخالفان و منتقدان نظام سیاسی است.

تاکید ویژه بر خط قرمزهای نظام از همین منظر است؛ آن‌ها می‎خواهند امید مریدان خویش را حفظ کنند تا قدرت احیای مناسبات سیاسی پیشین، کماکان به صورت بالفعل باقی بماند. توقیف آسمان بخشی از این فرایند مهم پیام رسانی است.