«جیمز کامرون»، کارگردان مشهورهالیوود برای انفجارهای مهیب فیلم «آواتار» تنها به صفحه کلید کامپیوترواستودیوسینمایی متوسل شد؛ یاری گرفتن از تکنولوژی پیشرفته روز، امکان ایجاد عظیم‌ترین انفجارها و خطرناک‌ترین صحنه‌ها را با چند کلیک در گوشه امن استودیوها مهیا می‌کند. اما درگوشه دیگری از دنیا، در ایران، جلوه‌های ویژه یک فیلم جنگی هنوز در دنیای واقعی قربانی می‌گیرد.
روز 18 دی ماه، خبرگزاری‌های داخلی از بروز حادثه‌ای در پشت صحنه سریال تلویزیونی «معراجی‌ها» خبر دادند. هرچند این حادثه به مرگ پنج نفر و جراحت شدید سه نفر دیگر انجامید، اما نام «علی‌اکبر رنجبر»، مدیر شهرک سینمایی دفاع مقدس و«جواد شریفی‌راد»، یکی از شناخته شده‌ترین مسوولان جلوه‌های ویژه کشور، بیش از باقی نام‌ها در اخبارشنیده شد.
در گزارش‌های ابتدایی علت حادثه، بروز انفجار در هنگام فیلم‌برداری عنوان شد، اما دیرتر مشخص شد حدود هفت کیلوگرم مواد منفجره موجود در اتومبیل شخصی جواد شریفی راد به دلایلی نامعلوم دچار حریق و سپس منفجر شده و افرادی که در نزدیکی آن بوده‌اند را نیز به کام مرگ کشیده است.
«مسعود ده نمکی»، کارگردان این سریال که در فیلم قبلی وی، «اخراجی‌های 3» نیز یک هنرور کشته شده بود، در نخستین واکنش، در صفحه اینستاگرام خود عکسی را منتشر کرد که درآن جواد شریفی راد در کنار تابلویی با جمله «خون بر شمشیر پیروز است» ایستاده بود و زیرعکس نوشت: «جواد شریفی از بهترین‌ها بود.»
هرچند نمونه‌های متعددی می‌توان برای سوانح سینمایی در سال‌های گذشته آورد، اما حجم واکنش‌های چهره‌های غیرسینمایی، به ویژه نیروهای امنیتی و نظامی به این حادثه، آن را از دیگر حوادث متمایز می‌کند.
در مراسم خاک‌سپاری پنج قربانی این حادثه، سردار«نقدی»، فرمانده کل بسیج کشور، آن‌ها را «شهید» و «مجاهد عرصه جهاد فرهنگی» خواند و اعلام کرد: «درجایی که بعضی بی‌هنران چشم‌شان را به جایزه‌ها دوخته‌اند، چشم این عزیزان به شهدا بود.»
حضور سردار نقدی، سردار«محسن کاظمینی»، فرمانده سپاه محمد رسول‌الله، «حسین محمدی»، معاون فرهنگی دفترآیت‌الله خامنه‌ای و چهره‌هایی از این دست در مراسم خاک‌سپاری و یادبود چند سینماگرشاید کمی دور از ذهن به نظر برسد، اما نگاهی به جایگاه مسعود ده نمکی، کارگردان این فیلم و از بنیان‌گذاران انصارحزب‌الله و موضوعات ایدئولوژیک فیلم‌های او، می‌تواند این حجم توجه را توجیه کند.
افزون بر آن، پس‌زمینه نظامی دو تن از جان باختگان نیز احتمالا در این واکنش‌ها بی‌تاثیر نیست؛ شریفی راد، مسوول جلوه‌های ویژه فیلم ازپرسنل نیروی هوایی ارتش بوده و به گفته خودش، سال‌ها پیش به دستور«تیمسارستاری» در اولین فیلم سینمایی کارنامه‌اش، «حمله به اچ 3» همکاری کرده بود. علی اکبر رنجبر نیز پیش از آن که به مدیرعاملی شهرک سینمایی دفاع مقدس برسد، به عنوان پاسدار در جنگ ایران و عراق حضور داشته است.
تاکید بسیاری از مقامات ایرانی از جمله رهبر انقلاب برجا انداختن سینمای «دفاع مقدس» به عنوان «سینمای ملی ایران» می‌تواند دلیل دیگری براهمیت این حادثه و«شهید» خوانده شدن این افراد باشد.
علاوه بر سردار نقدی و سایر نظامیان بلندپایه، «حسام الدین آشنا»، معاون رییس جمهور که به نمایندگی ازسوی حسن روحانی در این مراسم شرکت کرد، یکی دیگر از سخنرانان مراسم تشییع بود. هرچند او نیز این حادثه را نشانه‌ای خواند ازاین که «در باغ شهادت باز باز است» و از «محشور» شدن این افراد با «شهدا» خبرداد، با این حال به نکته دیگری هم اشاره کرد که دو سخنران قبلی چندان مهم نیافته بودند:«لزوم ارتقای استاندارد‌های امنیتی در سینمای دفاع مقدس.»
قربانیان جنگ، قربانیان پس از جنگ
آشنا در این مراسم گفت: «راهیان نور و سینمای دفاع مقدس باید امن‌تر باشند.» اشاره او به اردوهای «راهیان نور» به این دلیل است که نه تنها داستان سریال «معراجی‌ها» حول این موضوع می‌چرخد، بلکه خود این اردوها به مناطق جنگی جنوب ایران نیز تا کنون قربانیان بسیار گرفته است. در آخرین حادثه در سال گذشته، 21 دختر نوجوان دانش آموز به همراه مربیان خود در تصادفی شدید، جان باختند. در خلاصه داستان سریال ده نمکی چنین آمده که به دنبال مخالفت و آشوب برپاکردن دانشجویان بر سر موضوع تدفین چند تن از «شهدای گمنام» در محوطه یک دانشگاه، این دانشجویان به اردوی «راهیان نور» رهسپار شده و دچار«تحول» می‌شوند.
معاون رییس جمهور تنها کسی نبود که از کاستی‌های موجود در بخش جلوه‌های ویژه در سینمای دفاع مقدس سخن گفت. بلافاصله پس از حادثه، بسیاری از لزوم استفاده از مواد منفجره سینمایی در فیلم‌ها گفتند و حادثه رخ داده را ناشی از به کارگیری مواد منفجره جنگی در سینمای ایران دانستند؛ موادی که به کارگیری آن‌ها در سینمای جهان به علت مخاطراتش منسوخ شده است.
«داوود رسولیان»، مسوول جلوه‌های ویژه و ازهمکاران شریفی‌راد جزو نخستین کسانی بود که در مصاحبه با ایسنا، از شریفی‌راد به عنوان یکی از حرفه‌ای‌ترین چهره‌های فعال درجلوه‌های ویژه نام برد و به نبود امکانات به شدت انتقاد کرد . وی مسوولان جلوه‌های ویژه را ناچار به استفاده از مواد منفجره جنگی دانست زیرا مواد منفجره سینمایی در اختیار آن‌ها قرار نمی‌گیرد.
رسولیان بیشتر چهره‌های فعال در حوزه جلوه‌های ویژه را جزو افرادی دانست که طی جنگ ایران و عراق، کار با تجهیزات جنگی را آموخته‌اند و پس از جنگ به صورت آزمون و خطا شروع به کار در سینما کردند. او افزود:«از جان ما چه می‌خواهید؟ مسوولان به ما استاد داده‌اند؟ ما را برای آموزش به جایی فرستاده‌اند؟ هر کاری که دوستان در جلوه‌های ویژه انجام داده‌اند با همت و احساس تکلیف خودشان بوده است.»
مسوولان سینمای دفاع مقدس اما ضمن سلب مسوولیت از سازمان متبوع خود، دولت را مقصر قضایای روی داده می‌دانند. «محمدرضا شرف الدین» و «روح الله سهرابی»، رییس و قائم مقام انجمن سینمای دفاع مقدس در برنامه سینمایی «هفت»، اهدای زمین 600 هکتاری شهرک سینمایی دفاع مقدس را لطف سپاه پاسداران در حق سینمای ایران خواندند.
این دو تاکید کردند مسوولیت تامین سایرهزینه‌ها، از جمله هزینه جاری سالانه 700 میلیون تومانی این شهرک و مواردی چون واردات مواد منفجره سینمایی را برعهده وزارت ارشاد می‌دانند.
حوادث خونبار سینمای «دفاع مقدس»
قائم مقام انجمن سینمای دفاع مقدس بلافاصله پس از این حادثه، آن را حاصل یک اتفاق کوچک خواند که درهرجای دیگری هم ممکن بود روی دهد، اما این اتفاق کوچک در سینمای جنگ که مقامات ایران تاکید ویژه‌ای بر اهمیت آن دارند، تنها در این مورد خلاصه نمی‌شود. مشهورترین این حوادث شاید کشته شدن «علی سجادحسینی»، کارگردان ایرانی باشد که در دهه 70 و در جریان فیلم‌برداری «خط آتش» به دلیل اصابت گلوله درگذشت.یکی از سلاح‌های جنگی به امانت گرفته شده برای این فیلم با تفنگی حاوی فشنگ جابه‌جا شد و طی فیلم‌برداری، گلوله شلیک شده توسط بازیگر، جان کارگردان را گرفت .
کشته شدن «قاسم دهقان» در سال 71 هنگام فیلم‌برداری فیلم تلویزیونی «روز‌های آتش» به کارگردانی «ابراهیم کیهانی»، یکی دیگر از حوادثی بود که سینمای دفاع مقدس به خود دید. این بازیگر نیز که در جنگ ایران و عراق جنگیده بود، در یکی از انفجارهای روی داده در این سریال جنگی جان باخت.
در سال‌های اخیر نیز«کامبیز دیرباز»، بازیگر و«فرشاد خالقی»، مدیر تصویربرداری سریالی جنگی به نام «نابرده رنج» به کارگردانی «علیرضا بذرافشان» به دلیل اصابت ترکش روانه بیمارستان شدند، اما از حادثه جان سالم به در بردند.
«خداحافظ رفیق» فیلم دیگری بود که در حوزه دفاع مقدس چهار قربانی گرفت، اما به دلیل هنرور بودن کشته شدگان، بازتاب خبری چندانی نیافت. این چهار هنرور با لباس و تجهیزات نظامی که بر تن داشتند، به داخل دریاچه افتادند و به دلیل سنگینی این وسایل، به زیر آب رفتند. مسوول جلوه‌های ویژه این فیلم، کسی نبود جز جواد شریفی راد، قربانی حادثه اخیر که به گفته همکارانش، جزو حرفهایترینهای این عرصه در ایران بوده است.
به مجموع این شرایط باید تحولات سینمای ایران در چهار سال اخیر را نیز افزود. به گفته «رضا رستگار»، یکی از اعضای انجمن جلوه‌های ویژه، دعوای سازمان سینمایی دولت قبل با خانه سینما و ایجاد صنف‌های جعلی طی دولت دهم به چند برابرشدن ناگهانی تعداد متخصصان آموزش ندیده جلوه‌های ویژه انجامیده است.
«اصغر پورهاجریان»، یکی از بنیان‌گذاران انجمن جلوه‌های ویژه در برنامه اخیر«هفت» اعلام کرد بسیاری از اعضای فعلی صنف جلوه‌های ویژه، تحصیلاتی پایین‌تر از دیپلم دارند و بسیاری دیگر از آن‌ها به اعتیاد دچارند.
به نظر می‌رسد یادگیری از طریق آزمون و خطا و نبود امکانات فنی، تنها مشکلات سینمای ایران در این بخش حساس نیستند. در صورت به رسمیت شناختن عضویت این افراد در صنف جلوه‌های ویژه و به خدمت گرفتن آن‌ها در فیلم‌های سینمایی، باید درآینده نزدیک منتظر حوادث مشابه بسیاری در سینمای ایران باشیم.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر