روزهای سیاه خاموشی اینترنت در ایران

محسن سپهری؛ شهروندخبرنگار

در روزهای اخیر با بالا گرفتن اعتراضات مردمی به افزایش ۳۰۰ درصدی بهای بنزین، بار دیگر حکومت ایران برای جلوگیری از انتشار اخبار و اطلاعات، دست به دامان دست‌کاری اینترنت و قطع دسترسی گسترده شهروندان به آن شده است. اتفاقی که می‌توان آن را به‌عنوان «ساعات سیاه خاموشی اینترنت» در ایران و تجربه اینترنت کره شمالی در کشور قلمداد کرد.

بر اساس داده‌های دورسنجی جمع‌آوری‌شده از سوی مراکز پژوهشی بین‌المللی، روز گذشته هم‌زمان با تشدید اعتراض‌ها و درگیری‌ها در شهرهای مختلف، به‌صورت پراکنده در برخی از استان‌ها و نواحی شهری، اختلال در دسترسی به اینترنت ایجاد شده بود که شب گذشته، از ساعت شش شب به‌وقت ‌ایران، این اختلال‌ها به قطع کامل اینترنت مبدل شده است.

به گفته شبکه ناظران اینترنت موسوم به «نت‌بلاکز»، دسترسی اینترنت در شبکه‌های تلفن همراه مانند «همراه اول»، «رایتل» و «ایرانسل» از ساعت شش عصر به‌وقت محلی به‌طور کامل محدود شده‌‌اند. نت‌بلاکز به‌صورت مستقل که اختلال و قطع اینترنت در نقاط مختلف جهان را رصد می‌کند، گزارش داده که در حال حاضر تنها هفت درصد از اینترنت ایران وصل بوده و ۹۳ درصد آن قطع است.

در همین رابطه ایلنا، خبرگزاری کار ایران، با انتشار گزارشی به نقل از یک منبع آگاه نوشته است که دلیل قطع اینترنت در کشور، مسایل امنیتی است. ایلنا با اشاره به ‌کندی و قطع اینترنت خطوط ثابت تلفن و هم‌زمان قطع اینترنت خطوط تلفن‌های همراه، گفته است که تصمیم برای قطع اینترنت توسط دستگاه‌های امنیتی گرفته‌شده و هیچ ارتباطی به اپراتورها ندارد. در این گزارش آمده که زمان اتصال مجدد اینترنت در حال حاضر نامعلوم است.

هم‌زمان با نگارش این گزارش، بیش از ۱۴ ساعت از قطع گسترده اینترنت در ایران می‌گذرد و اختلال ایجادشده روی پروتکل‌ (دروازه‌‌های مرزی BGP) کشور نیز تاثیر قابل‌توجهی گذاشته است. پروتکلی که وظیفه مسیریابی و ارتباط بین سیستم‌های مستقل در شبکه جهانی اینترنت را برعهده داشته و اختلال ایجادشده فعلی از سوی ایران، ممکن است در روند دسترسی شهروندان دیگر کشورها به برخی وب‌سایت‌ها و سرویس‌های اینترنتی نیز تاثیرگذار شود.

تصویر زیر نمودار وضعیت ۴۸ ساعت اخیر اینترنت ایران را نشان می‌‌دهد که خط آبی، در بیان ساده نمایانگر وضعیت دسترسی کاربران اینترنت، خط سبز وضعیت پروتکل دروازه‌های مرزی و رنگ قرمز ارتباط کاربران شبکه تور است.

در میان تمام این اتفاقات، «محمدجواد آذری جهرمی» نیز که معمولا در شبکه‌های اجتماعی با هشتگ‌های «حق‌الناس» تلاش می‌کند با کاربران خوش‌وبش کند، این روزها به‌طور کل غایب است. او که بر اساس وعده‌‌های انتخاباتی «حسن روحانی»، رییس جمهوری ایران، قرار بود هرگز دستش روی دکمه فیلترینگ نرود تا به امروز در جایگاه ریاست وزارت ارتباطات اقدامات مخرب‌تر از فیلترینگ را علیه یک وب‌سایت یا سرویس برای اینترنت کشور رقم زده است.

فراهم کردن بسترهای زیرساختی مرتبط با شبکه ملی اطلاعات، موسوم به «شما»، برگزاری عملیات رزمایش‌های قطع اینترنت و سنجش تاب‌آوری شبکه داخلی، نقض بی‌طرفی شبکه، گوشه‌ای از اقدامات اخیر وزارت ارتباطات دولت دوازدهم است که مشخصا یکی از سیاه‌ترین دوران اینترنت ایران نیز محسوب می‌شود.

آنچه در حال حاضر مشخص است، از زمان روی کار آمدن دولت حسن روحانی، وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور، معیشت مردم و حتی آزادی‌های شهروندی که یکی از اصول پایه آن، بر اساس ماده ۱۹ بیانیه جهانی حقوق بشر سازمان ملل، آزادی بیان و حق دسترسی آزاد به اطلاعات است، بدتر از همیشه شده است.

متاسفانه آنچه در ساعات اخیر شهروندان ایران در حال تجربه کردن آن هستند، وضعیتی مشابه اینترنت در کشور کره شمالی است که پیش‌تر درباره مقدمات تبدیل شدن اینترنت ایران به وضعیت اینترنت در کره شمالی نیز گزارش‌هایی را منتشر کرده بودیم. حال باید منتظر بود و دید که در روزهای آتی، آیا وضعیت اینترنت در کشور به حالت عادی بازمی‌گردد یا خیر؛ همچنین باید دید که واکنش و توضیحات رسمی مسوولان حکومتی در مورد اختلال‌های گسترده اینترنت کشور چگونه خواهد بود.