پس از چهار سال صحبت بر سر طرح «نسخه‌نویسی الکترونیک و توسعه خدمات غیرحضوری» وزارت بهداشت ایران در هفته‌های اخیر اعلام کرد آخرین زیرساخت‌های این طرح نیز تکمیل شده و اجرای کامل آن آغاز شده است. همزمان، سازمان تامین اجتماعی از ابتدای اسفند صدور دفترچه کاغذی بیمه درمان را متوقف کرده است. با وجود محاسنی که برای این دو طرح برشمرده شده، نبود زیرساخت‌های مناسب و همچنین اجرای ناقص آنها باعث سردرگمی بیماران، پزشکان و داروخانه‌ها در هفته‌های اخیر شده است.
***
«سازمان تامین اجتماعی دارد یک طرح خوب را در شرایط بد و بدون هماهنگی با بخش‌های دیگری که در آن دخیل هستند اجرا می‌کند و ما به عنوان بیمار دچار مشکلات عدیده و سرگردانی شده‌ایم. گران شدن هزینه‌های درمان هم به خصوص در این شرایط دشوار، امان‌مان را بریده و انگار یک کلاهبرداری بزرگ دارد رقم می‌خورد.»
این بخشی از گفته‌های «رضا» است؛ یکی از کسانی است که در روزهای گذشته برای پیدا کردن داروهای مورد نیازش چندین داروخانه طرف قرارداد با سازمان تامین اجتماعی را زیر پا گذاشته است.
رضا با اشاره به طرح حذف دفترچه‌های کاغذی سازمان تامین اجتماعی می‌گوید: «وقتی جزییاتی را که سازمان تامین اجتماعی درباره اجرای طرح اعلام کرده می‌خوانید توی دلتان می‌گویید به به! چه اتفاق خوبی! حجم بالای مراجعات و تشکیل صف‌های طولانی برای تمدید و تعویض دفترچه‌ها حذف می‌شود؛ آن هم در دوران کرونا. کنار گذاشتن کاغذ و دفترچه‌های کاغذی هم از نظر زیست محیطی کاری مناسب به نظر می‌آید. اما واقعیت این نیست.»
به گفته رضا، طبق اعلام اولیه قرار بود که شهروندان برای دریافت دارو یا خدمات بیمه‌ای با همراه داشتن کارت ملی یا جلد دفترچه بیمه (شناسنامه برای افراد زیر ۱۸ سال) به مراکز درمانی مراجعه کنند و این مراکز پس از استعلام از سامانه سازمان تامین اجتماعی، خدمات مورد نظر را ارائه کنند. اما در عمل این طور پیش نرفت: «مردم با عدم همکاری پزشکان و بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌ها مواجه شدند. من در طول چند هفته گذشته مثل توپ فوتبال بین بیمارستان و مطب پزشک و سازمان تامین اجتماعی و داروخانه پاس‌کاری شدم. من ماهانه حق بیمه پرداخت می‌کنم اما حالا که نیاز دارم،نمی‌توانم از خدمات بیمه تامین اجتماعی استفاده کنم.»
رضا می‌گوید وقتی به داروخانه یا مطب پزشک یا بیمارستان مراجعه می‌کند اگر دفترچه بیمه کاغذ سفید نداشته باشد، حتی اگر کد تایید و پرداخت حق بیمه هم داشته باشید باز ممکن است نتوانید از خدمات بیمه استفاده کنید: «بسیاری از داروخانه‌ها و پزشکان و بیمارستان‌ها به سامانه‌ای که سوابق بیمه‌شدگان در آن است دسترسی ندارند؛ یا آموزش ندیده‌اند و نمی‌توانند از سامانه استفاده کنند. خیلی راحت هم می‌گویند ما موظف نیستیم به این شکل خدمات بدهیم؛ اگر دارو می‌خواهید به قیمت آزاد پرداخت کنید.»
با این حال سازمان تامین اجتماعی به ویژگی‌های مثبت این طرح اشاره کرده و گفته این طرح امکان رفع دغدغه هزینه درمان بیماران را فراهم کرده است. «مصطفی سالاری»، مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی، نیز بر «همکاری خوب مراکز درمانی طرف قرارداد» با این طرح تاکید کرده است.
همچنین «شهرام غفاری»، مدیرکل درمان غیرمستقیم سازمان تامین اجتماعی، گفته است داشتن کارت ملی برای دریافت خدمات درمانی کفایت می‌کند و صفحه اول دفترچه‌های بیمه هم به عنوان کارت شناسایی قابل استفاده است.
جدال داروخانه‌دارها و بیماران
پزشکان برای صدور نسخه الکترونیک باید در سامانه نسخه الکترونیک سازمان تامین اجتماعی ثبت نام کنند و پس از دریافت نام کاربری و رمز عبور، نسخه‌نویسی را به صورت الکترونیک پی بگیرند.
داروخانه‌دارها هم در روالی مشابه، باید دسترسی به سوابق بیمار و داروهای تجویز شده در این سامانه ثبت نام کنند.
«لاله آقایی» پزشک داروساز و صاحب یکی از داروخانه‌های شهر اهواز است. او به ایران‌وایر می‌گوید این طرح نه تنها باری از روی دوش آنها برنداشته، که وضعیت ارائه خدمات را هم به تنش کشیده است: «مشکل عمده ما عدم دسترسی به اینترنت در داروخانه است. اینترنت مدام قطع می‌شود، سامانه در ساعت‌های پیک مصرف دچار اختلال است و در این مواقع بسته به تحمل بیمار شاهد برخوردهای مختلف بیماران هستیم؛ که باید اعتراف کنم بیشترش داد و بیداد و دعوا و مرافعه است.»
«علی فاطمی»، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران، اجرای همزمان دو طرح نسخه‌نویسی الکترونیک و حذف دفترچه کاغذی را «ناقص» توصیف کرده و گفته است: «بر اساس دستورالعمل نسخه‌نویسی الکترونیک، استحقاق‌سنجی باید در مطب پزشک انجام شود، اما اکنون به خاطر اجرای این طرح داروخانه ها را تحت فشار قرار داده‌اند. کاری که منجر به افزایش کار و هزینه داروخانه‌ها و سردرگمی و نارضایتی مردم شده است.»
این مسئول صنفی با تاکید بر اینکه نسبت به موفقیت این طرح‌ها چندان خوشبین نیست گفت: «از آنجایی که معتقدم این طرح نتیجه نمی‌دهد مجددا به خانه اول بازمی‌گردیم. در زمینه طرح حذف دفترچه هم نگران همین موضوع هستم. مهم‌ترین رکن در نسخه‌نویسی الکترونیک این است که نسخه در مطب پزشک به صورت الکترونیکی و فایل درآمده و آن فایل در اختیار موسسه اعم از داروخانه، رادیولوژی، آزمایشگاه و ... قرار گیرد و خدمت لازم به بیمار ارائه شود اما در حال حاضر چنین اتفاقی نمی‌افتد.»
لاله آقایی، صاحب داروخانه‌ای که با ایران‌وایر گفتگو کرد، در تایید گفته‌های نایب رئیس انجمن داروسازان می‌گوید: «در مطب بسیاری از پزشکان لپتاپ یا کامپیوتر نیست. خیلی‌ها هم نمی‌خواهند برای اینترنت و کامپیوتر در مطب هزینه کنند. برای همین داروها را روی نسخه کاغذی می‌نویسند. این موضوع دو مشکل دارد؛ اول اینکه تحمیل هزینه اضافی به بیمار است چون خیلی از داروخانه‌ها نسخه عادی را به نرخ آزاد محاسبه می‌کنند. و دوم اینکه اگر داروخانه‌دار اهل سوء استفاده نباشد و بخواهد خدایی کار کند، باید یک بار دارو را در سامانه ثبت کند و بعد کار مشتری را با بیمه راه بیندازد. ثبت دارو هم مشکل دیگری است که ممکن است خطا در آن رخ بدهد و عواقب ناگواری به دنبال داشته باشد.»
این داروساز در ادامه به مشکل عدم آموزش برای استفاده از این سیستم الکترونیک اشاره می‌کند: «وظیفه آموزش نسخه‌پیچ‌ها بر عهده مسئول فنی داروخانه است. اما مشکل اینجاست که شرکت بیمه‌گذار یا ارائه کنندگان این سیستم هیچ آموزشی برای مسئولان فنی نگذاشته‌اند و من شخصا خودم رفتم همه چیز را سوال کردم و به مسئول فنی انتقال دادم؛ او هم به نسخه‌پیچ‌های داروخانه خودمان آموزش داد.»
مشکل دیگری که لاله آقایی به عنوان یک داروخانه‌دار به آن اشاره می‌کند کاهش سرعت ارائه خدمات است: «جدا از اینکه کارمندها آموزش ندیده‌اند و اینترنت هم مدام قطع و وصل می‌شود، قبلا چند نسخه‌پیچ به طور همزمان می‌توانستند داروی بیماران را آماده کنند و تحویل بدهند. الان عملا فقط یک نسخه در آن واحد در سیستم ثبت می‌شود و بعد که کار آن نسخه تمام شد کار نفر بعدی قابل انجام است. به همین دلیل به جای اینکه ارائه خدمات در داروخانه تسریع شود عملا کندتر انجام خواهد شد.»
یکی از مشکلات طرح حذف دفترچه کاغذی بیمه تامین اجتماعی «ناشناخته بودن بیمار هنگام مراجعه برای دریافت دارو» عنوان شده است. برخی از مسئولان بهداشت و درمان نیز وجود چنین مشکلی را پذیرفته‌اند.
نایب رئیس انجمن داروسازان ایران گفته است در طرح جدید، پزشک نسخه‌اش را روی یک کاغذ معمولی می‌نویسد و به داروخانه می‌فرستد اما بیمار برای داروخانه‌دار شناخته شده نیست: «دفترچه‌ها عکس داشت اما در طرح جدید هیچ عکس و مشخصاتی وجود ندارد. فقط باید کارت ملی فرد بررسی شود. حالا ممکن است بیماری کارت ملی به همراه نداشته باشد و فقط شماره ملی خود را به پزشک دهد؛ یا ممکن است کد ملی اشتباهی را به پزشک اعلام کند. این موضوع داروخانه‌ها را گیج می‌کند. داروخانه مجبور است که در سامانه بیمه استحقاق‌سنجی کند. همین استحقاق‌سنجی بیمار از سامانه بیمه چند تهدید دارد؛ ممکن است برق نباشد، کامپیوترها قطع باشد، سامانه بیمه قطع شود، شماره بیمار درست نباشد. همین مشکلات بود که چند روز اخیر باعث ازدحام در داروخانه‌ها شد.»
به نظر می رسد وضعیت در روستاها و مناطق محروم بغرنج‌تر از شهرها باشد. لاله آقایی می‌گوید: «در مناطق روستایی هزینه اینترنت بالاست و تامین تجهیزات برای داروخانه‌دار و پزشک دشوار است. خیلی جاها به اینترنت پرسرعت دسترسی ندارند. حتی موبایل هوشمند هم در اختیارشان نیست. نظر شخصی من این است که دولت آقای روحانی چون با شعار دولت الکترونیک به میدان آمده می‌خواهد هرطور شده قبل از پایان دوره خدمتش اجرای این طرح را در کارنامه خودش ثبت کند و تنها چیزی که در نظر گرفته نشده مثل همیشه آرامش و آسایش اقشار آسیب‌پذیر جامعه است.»
در حال حاضر، اجرای این دو طرح مردم را سردرگم کرده، پزشکان تکلیف‌شان را نمی‌دانند و به داروخانه‌ها نیز فشار زیادی وارد شده است.
با این حال «شهرام غفاری»، مدیرکل درمان غیرمستقیم سازمان تامین اجتماعی، گفته است: «تا به امروز مشکلی به ما گزارش نشده و فقط استان اصفهان در اجرای این طرح به دلایلی همکاری صورت نگرفته است.»
مقام‌های سازمان تامین اجتماعی گفته‌اند در صورتی که بیمه‌شدگان با مشکلاتی در رابطه با طرح حذف دفترچه بیمه مواجه شوند، می‌توانند به ناظران اسناد پزشکی مستقر در بیمارستان‌های دولتی و دانشگاهی مراجعه کنند یا از طریق سامانه ۱۴۲۰ مشکلات خود را مطرح کنند. مشکلاتی که به گواه بیماران و داروخانه‌داران فریاد زده شده اما شنیده نشده است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر