عبور مترو اصفهان از حریم مسجد عتیق با چراغ سبز میراث فرهنگی

به‌رغم هشدارهای کنشگران عرصه میراث فرهنگی نسبت به عبور مترو اصفهان از حریم مسجد عتیق و احتمال آسیب رساندن به این اثر تاریخی، گزارش‌ها نشان می‌دهد حفاری تونل مترو قرار است از حریم این مسجد عبور کند.

این درحالی‌ست که پیش‌از این مقامات میراث فرهنگی و مدیران شهری اصفهان مدعی شده بودند که پروژه خط متروی این شهر با  رعایت تمام ضوابط مرتبط با حریم آثار تاریخی پیش‌ خواهد رفت.

خط ۲ مترو اصفهان در مسیری حدود ۲۴ کیلومتر از خیابان زینبیه در شمال شرقی شهر آغاز شده و به خیابان کهندژ در غرب اصفهان خواهد رسید. این خط مترو قرار است در عمق ۳۰ متری زمین و در فاصله ۳۰ متری تا مسجد عتیق ادامه پیدا کند و به این ترتیب، از حریم مسجد تاریخی عتیق عبور خواهد کرد.

کنشگران میراث فرهنگی اصفهان می‌گویند این اقدامات با تصمیم مدیران شهرداری و چراغ سبز اداره کل میراث فرهنگی اصفهان گرفته شده و این دو نهاد حتی به انتظار نتایج مطالعات دانشگاهی که قرار بوده در این زمینه انجام شود نمانده‌اند.

روز ۲۶دی‌۱۴۰۲، خبرگزاری «ایرنا» به نقل از «محسن واعظی‌فر»، مدیرعامل قطار شهری اصفهان، نوشت که دانشگاه علم و صنعت به‌عنوان دانشگاه مرجع و مورداعتماد درباره عبور قطار مترو از حریم مسجد عتیق مطالعه می‌کند و نتایج بررسی‌ها را به پژوهشگاه میراث فرهنگی خواهد فرستاد.

مدیرعامل قطار شهری اصفهان در این گفت‌وگو از مسیر احداث شده برای متروی این کلانشهر دفاع کرده و گفته است که میراث فرهنگی بر عبور مترو از زیرگذر میدان امام علی «صحه» گذاشته است و مدعی شده که این گزینه «کمترین احتمال صدمه به آثار تاریخی را داشت.» 

به گفته محسن واعظی‌فر در‌حال‌حاضر دستگاه حفاری مترو در میدان امام حسن مستقر است و بعد از آن به ایستگاه‌های حافظ و در نهایت  میدان امام علی در نزدیکی مسجد عتیق می‌رسد.

این مقام قطار شهری اصفهان تاکید کرده است که ساخت ایستگاه زیر گذر امام علی در حریم مسجد «با تدابیر بسیار دقیقی در این رابطه» اجرا خواهد شد اما درباره جزییات این تدابیر توضیحی نداده است.

تابستان سال گذشته وقتی اخبار مرتبط با عبور خط دو مترو اصفهان از حریم مسجد تاریخی عتیق مطرح شد «علیرضا ایزدی»، مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان، مدعی شد که سازمان قطار شهری جزییات طرح را به میراث فرهنگی ارسال کرده و قرار است این طرح پیش از اجرا بررسی شود.

این مقام دولتی همچنین گفت که میراث فرهنگی درباره بناهای تاریخی و لایه‌های باستان‌شناسی «اهلیت بررسی و پاسخگویی» دارد اما درباره لایه‌های پایینی مترو و لرزش‌هایی که ایجاد می‌کند، متخصصان باید نظر بدهند.

او در همین گفت‌وگو تاکید کرد که تلاش میراث فرهنگی بر آن است که خط ۲ مترو از حریم مسجد عتیق نگذرد.

در همان زمان نیز «محمدمهدی فرزین»، مدیر روابط عمومی سازمان قطار شهری اصفهان، تصریح کرد انجام حفاری در حریم مسجد عتیق منوط به تایید رسمی از سوی سازمان میراث فرهنگی خواهد بود.

بااین‌همه مدیرعامل قطار شهری اصفهان خبر داده که کار احداث خط ۲ مترو و ساخت ایستگاه زیرگذر امام علی به‌زودی تمام می‌شود و این بدان معناست که بدون در نظر گرفتن نظر کارشناسان و دلسوزان حوزه میراث فرهنگی این کار انجام شده است.

عبور قطارهای شهری از حریم آثار تاریخی در شهری مانند اصفهان که با بحران فرونشست زمین مواجه است خطر آسیب جدی به بناهای تاریخی را تشدید می‌کند.

مسجد عتیق که گفته می‌شود در ابتدا آتشکده‌ای به‌جامانده از دوران باستان بود، در قلب شهر اصفهان قرار دارد؛ در جایی که جویباره نام دارد و  هسته اولیه شکل‌گیری اصفهان بوده است.

فعالان میراث فرهنگی هشدار داده‌اند که احداث ایستگاه مترو در حریم این بنای تاریخی، کل محدوده آن در معرض خطر قرار خواهد گرفت اما تصمیم مدیران شهری اصفهان آن است که بعد از ایستگاه مترو به تدریج در این محل مراکز خرید و مجتمع بسازند.