مشکلات دانش آموزان "دو زبانه خراسان شمالی" برای تحصیل به زبان فارسی

استان وایر، پروانه معصومی: خراسان شمالي با داشتن قوميت هاي مختلف، داراي گويش ها و زبان های متعددي از جمله زبان های ترکي، تات، کردي و فارسي است. بسیاری از دانش آموزان این استان که تا پیش از ورود به مدرسه تنها زبان مادری خود را آموخته اند برای ورود به دبستان و سخن گفتن به زبان رسمي از مهارت کافي برخوردار نيستند و با مشکلات مختلفی مواجه می شوند.

آموزش و پرورش و مدارس استان خراسان شمالی هم به رغم اقداماتی پراکنده، از برنامه ریزی و آمادگی لازم برای استقبال از این دانش آموزان برخوردار نیستند.

روزنامه خراسان شمالی در آغاز سال تحصیلی گزارشی  درباره محدوديت ها و مشکلات دانش آموزان دو زبانه در این استان منتشر کرده است.

این روزنامه  از قول افروز دانش آموزی که اکنون سوم دبیرستان است، نوشته  در ابتدای ورود به دبستان "به علت اين که در خانواده فارسي صحبت نمي کردم قادر به درک صحيح صحبت هاي معلم نبودم و زمان زيادي را براي آموختن زبان فارسي صرف کردم." افروز مي گوید: "اگر چه به تلويزيون نگاه مي کردم اما فقط گوشم با واژه هاي فارسي آشنا بود و چون آن ها را با زبان خود بيان نکرده بودم نمي توانستم به فارسي تکلم خوبي داشته باشم."

شادمهر از ديگر دانش آموزان دو زبانه که سال گذشته با شرکت در کلاس هاي پيش دبستاني تا حدودي با زبان فارسي آشنا شده است، به روزنامه خراسان شمالی گفته است: "به مرور با فهميدن لغت هاي فارسي مي توانم درک بهتر و کامل تري از کتاب هاي درسي ام داشته باشم."

گویش به زبان مادری تعصب یا حق؟

محمدی يکي از معلمان مقطع ابتدايي که سال هاي زيادي در روستاهاي دورافتاده و مناطق عشايري خدمت کرده است گویش مردم در  مناطق مختلف خراسان شمالی را "تعصب" می نامد و می گوید: "بعضي از خانواده ها در اين مناطق هنوز هم نسبت به زبان قوميت خود تعصب زيادي نشان مي دهند و هميشه با آن زبان با فرزندان و اطرافيان خود صحبت مي کنند و اين امر موجب بروز مشکلات زيادي در آموزش و پرورش مي شود."

او همچنین تاکید دارد که "معلم بايد در پايه اول ابتدايي در کنار آموزش حروف فارسي، زبان فارسي را نيز به اين دانش آموزان ياد دهد ضمن اين که خود نيز با زبان محلي آن ها آشنا باشد تا در مواقع مورد نياز از آن استفاده کند."

به گفته این معلم مناطق عشایری خراسان شمالی "هنوز هم بعضي از مناطق استان به شبکه هاي فارسي زبان دسترسي ندارند، و مسئولان بايد نسبت به پوشش کامل برنامه هاي صدا و سيما اقدام کنند تا دانش آموزان دو زبانه با حداقل هايي در رابطه با زبان فارسي آشنا شوند."

مدير يکي از مناطق مرزي خراسان شمالی هم با اشاره به اين که مشکلات دانش آموزان دو زبانه نسبت به سال هاي گذشته کمتر شده است، می گوید که "آموزش دانش آموزان دو زبانه در صورتي که آموزش هاي لازم را قبل از ورود به دبستان نديده باشند به کندي پيش مي رود و وقت زيادي را از معلمان مي گيرد" و "معلمان در کلاس هاي دو زبانه بايد از صبر و حوصله بيشتري برخوردار باشند و در کنار آموزش کتاب هاي درسي واژه هاي کليدي را نيز به دانش آموزان آموزش دهند."

روزنامه خراسان شمالی از قول این مدیر  مناطق مرزی نوشته است: "اگر ساعات ويژه اي براي آموزش دانش آموزان دو زبانه در همان روزهاي نخستين سال تحصيلي در نظر گرفته و در آن به موارد کليدي زبان فارسي اشاره شود به اين دانش آموزان کمک بيشتري خواهد شد."

تشکیل کلاس های دو زبانه

احمد پروان، رئيس گروه آموزش دوره دوم ابتدايي اداره کل آموزش و پرورش خراسان شمالي، هم در اين باره مي گويد: "حدود پنج سال قبل براي آموزش دانش آموزان دو زبانه، کلاس هاي مستقل تابستاني در مناطق دو زبانه استان تشکيل و طي آن 100 ساعت آموزشي از بيست و پنجم مرداد ماه به مدت يک ماه براي اين دسته از دانش آموزان برگزار مي شد" اما "اين کلاس ها از کيفيت لازم برخوردار نبود به طوري که والدين فرزندان خود را به دليل اين که کلاس ها در فصل تابستان تشکيل مي شد به مدرسه نمي فرستادند و از سوي ديگر، کمتر معلمي براي شرکت در اين کلاس ها به علت دور بودن مسافت رغبت داشت."

وي خاطر نشان مي کند که "زمان محدود اين کلاس ها و هم چنين مقارن بودن آن ها با امتحان هاي شهريور ماه يکي ديگر از دلايلي بود که تشکيل چنين کلاس هايي منتفي شد و "از اين رو هر سال از تعداد کلاس هاي دو زبانه اي که در تابستان برگزار مي شد کاسته و بر تعداد کلاس هاي طرح ويژه اضافه شد."

احمد پروان از تشکيل 400 کلاس طرح ويژه پيش دبستاني در سال تحصيلي گذشته خبر داد و گفت: "اين کلاس ها با اولويت مناطق دورافتاده، مرزي و روستايي که بيشترين تعداد دانش آموزان دو زبانه را دربردارد، برگزار مي شود." او با بيان اين که استان با اجراي اين طرح در آموزش رسمي به خود مي بالد، ادامه مي دهد: سال هاي گذشته بخشي از افت آموزشي دانش آموزان 2 زبانه اي که در پايه اول ابتدايي تحصيل مي کردند به اين علت بود که با زبان فارسي آشنايي چنداني نداشتند اما با اجراي طرح کلاس هاي ويژه پيش دبستاني شاهد کاهش اين افت هستيم."

رئيس گروه آموزش دوره دوم ابتدايي اداره کل آموزش و پرورش خراسان شمالي مي افزايد: "با گسترش صدا و سيما در مناطق دورافتاده و مرزي، وضعيت دانش آموزان دو زبانه بهتر شده است اما باز هم بايد نسبت به آموزش آن ها به سرعت اقدام کرد تا معلمان در ابتداي سال تحصيلي به دليل غريب بودن احتمالي دانش آموزان با زبان فارسي با کمبود وقت مواجه نشوند."