جزئیات یک طرح امر به معروف جدید در یزد

اطراف خیابان صفائیه شهر یزد مشغول حرف زدن و قدم زدن با یکدیگر بوده‌اند که پلیس امنیت اجتماعی سر می‌رسد:«شما چه نسبتی با هم دارید؟» آنها هر چه توضیح می‌دهند که همکلاسی هستند، فایده‌ای ندارد. باید با پلیس به کلانتری بروند و آن‌جا درباره این موضوع توضیح دهند. این اتفاق سه هفته پیش برای سینا و راحله دانشجویان مهندسی دانشگاه تفت یزد افتاده است. سینا می‌گوید: «شاید در تهران کسی باورش نشود که هنوز هم ممکن است در خیابان‌ها از نسبت آدم‌ها بپرسند اما در یزد همه چیز فرق می‌کند. این‌جا مثل دهه شصت باید حتی بابت نگاه کردن و صدای ضبط ماشین هم جواب پس بدهی.»

یزد یکی از مذهبی ‌ترین شهرهای ایران است و با عنوان دارالمونین از آن یاد می‌شود. سینا می‌گوید: «ما اول همه در تفت بودیم اما زندگی در تفت خیلی سخت بود. شهر کوچک بود و مردم تفت حساب و کتاب همه رفت و آمدها و کارهای دانشجوها را داشتند. خیلی از دانشجویان تصمیم گرفتند یزد خانه بگیرند و روزهایی که کلاس دارند با اتوبوس به تفت بروند.»

از یزد تا تفت حدود بیست دقیقه راه است. زندگی آن‌ها در یزد هم چندان تفاوتی نکرده: «کافی است مهمان داشته باشیم، حتما یکی از همسایه‌ها پلیس را خبر می‌کند، با دخترهای همکلاسی‌مان قدم بزنیم، فرقی نمی‌کند چه می‌گوییم، آن‌ها می‌گویند ارتباط با نامحرم دارید.»

سینا و راحله با اتهام ارتباط با نامحرم به کلانتری رفته‌اند و از طرف پلیس امنیت اجتماعی به معاونت اجتماعی دادگستری استان یزد معرفی می‌شوند اما برای آنها پرونده تشکیل نمی‌شود. سینا می‌گوید: «خوشبختانه ما مشمول طرح آینه شدیم و برای این موضوع پرونده‌ای تشکیل نشد.»

هفته گذشته، سید علی اصغر رفاهی، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان یزد از اجرای طرح آینه در دادگستری استان یزد خبر داده بود. به گفته او، از اول آذرماه این طرح برای پنجاه و شش نفر از کسانی که در طرح پلیس امنیت استان یزد برای برخورد با متهمین جرایمی مانند آلودگی صوتی، مزاحمت نوامیس، بدحجابی و ... متهم شناخته شده‌اند، اجرا شده است.

رفاهی توضیح زیادی درباره این طرح نداد و تنها به گفتن این که طرح آینه یک دوره آموزشی کوتاه مدت است و سعی در بازگشت انسان ها به فطرت الهی و خویشتن واقعی خود را دارد، بسنده کرد. به گزارش سایت «یزد آوا»، در طرح «آینه» افراد متهم و مجرم جرائم مذکور به جای ارجاع به دادسرا و تشکیل پرونده، جهت گذراندن دوره طرح آینه به معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم معرفی می شوند.

سینا جزو اولین کسانی بوده که در طرح «آینه» شرکت کرده است. او به «ایران وایر» می‌گوید: «شرکت در این کارگاه‌ها برای ما اجباری بود. چون در صورتی که در این کارگاه‌ها شرکت نمی‌کردیم. برایمان پرونده تشکیل می‌شد.»

او کلاس‌های آینه را شبیه کلاس‌های بحث آزاد می‌داند و می‌گوید: «در این کلاس‌ها یک جور مشارکت در بحث وجود داشت و سعی می‌کردند که کسالت بار نباشد. یک جورهایی کلاس خودسازی با توجه به مباحث دینی است. اول هر جلسه دعا می‌خواندند و آخر هر جلسه هم نیایش داشتیم که در همه دعاها از امامان و پیامبران کمک می‌خواستیم که از گناه کردن محفوظ باشیم.»

دوره طرح آینه 16 ساعت است که در چهار جلسه چهار ساعته، برگزار می‌شود. آن‌ها در منزل هم باید تکالیفی انجام دهند: «مثلا به ما می‌گفتند که از اطرافیان تان بخواهید پنج صفت خوب و پنج صفت بد شما را بگویند. باید این‌ها را می‌نوشتیم و می‌بردیم. می‌گفتند می‌خواهیم شما را به آدم‌های بهتری تبدیل کنیم.»

روابط عمومی دادگستری شهر یزد، آقای شریعت پناه را که  یکی از مدرسان این دوره است برای توضیح درباره این دوره‌ها معرفی می‌کند. او به «ایران وایر» می‌گوید: « این دوره‌ها غیر از این که در معاونت اجتماعی و پیشگیری از جرائم دادگستری برگزار می‌شود، در جاهای دیگری هم برگزار شده، این دوره‌ها برای طلاب، برای قضات دادگستری، برای سپاه و بسیج مناطق هم برگزار می‌شود و بازدهی این دوره‌ها این قدر خوب بوده که همه از ما تقاضای برگزار کردن دوباره این دوره‌ها را دارند. چون این دوره‌ها، آدم‌ها را به خود واقعی و فطرت اصلی‌شان نزدیک می‌کند.»

او تحصیلات حوزوی دارد و در زمینه روانشناسی هم تحصیل کرده است: «طرح آینه فقط سخنرانی نیست. یک کارگاه تعاملی است که گفت و شنود در آن جریان دارد. ما در این کارگاه، ابتدا "منِ فعلی" را برسی می‌کنیم و بعد "منِ بهتر" را بررسی می کنیم و می‌پرسیم آیا شما تمایل دارید از این فردی که الان هستید به فرد برتر برسید. با توجه به فطرت پاک انسانی که در همه وجود دارد، همه دوست دارند به سمت من برتر بروند. بعد برای رسیدن به "منِ بهتر" یک برنامه می‌دهیم که این برنامه جدول زمانبندی و ارزیابی دارد و دفتر حساب و کتاب دارد که  توضیح کامل  آن وقت زیادی می‌برد.»

او جزو کسانی بوده که اجرای طرح آینه را به معاونت امنیت اجتماعی دادگستری یزد پیشنهاد داده‌اند: «ما صحبت کردیم با پلیس امنیت و پیشنهاد دادیم فعلا مواردی مثل خلوت با نامحرم، آلودگی صوتی و مزاحمت نوامیس یا روزه خواری در ماه مبارک رمضان را به دادسرا ارجاع ندهید. چون بعضی کارها در اوج جوانی و از روی هیجانات ناشی از جوانی اتفاق می‌افتد. مثلا جوانی توی خیابان صدای ضبط را بالا می‌برد و برای دیگران مزاحمت ایجاد می‌کند. او اطلاع ندارد که اگر برای این موضوع قرار مجرمیت برایش صادر شود، هم بحث فعل حرامش 74 ضربه شلاق دارد هم بحث ایجاد اخلال در ارامش مردم هست که از سه ماه تا یکسال حبس دارد. ضمن این که روی این فرد برچسب می‌خورد و سو پیشینه برای او ثبت می‌شود. بخواهد سر کار برود و از او سوءپیشینه می‌خواهند، بخواهد پروانه کسب بگیرد، سوءپیشینه می‌خواهند. با ایجاد این دوره‌ها هیچ پرونده‌ای تشکیل نمی‌شود و پیشینه منفی ثبت نمی‌شود.»

او  معتقد است در جلسه آخر در همه کسانی که در این کارگاه‌ها شرکت می‌کنند، تحول ایجاد می‌شود: «ما این تحول را به صورت عینی و واضح می‌بینیم. بعضی از کسانی که از طرف پلیس امنیت می‌آیند در جلسه اول داد و بیداد راه می‌اندازند که ما این کلاس‌ها را نمی‌آئیم. از این کلاس‌ها زیاد رفته‌ایم. هر کار دوست دارید بکنید اما در جلسه آخر از این که این کارگاه‌ها تمام می‌شود ناراحت هستند و می‌گویند ما عوض شده‌ایم. مثل آقایی که وضو گرفت و گفت: بعد از بیست و دو سال می‌خواهم نماز بخوانم.»

از سینا می‌پرسم پس از اتمام کارگاه‌ها چه حسی داشتی؟ می‌خندد و می‌گوید: «به فطرتم برگشتم و فهمیدم صفائیه جای امنی برای قدم زدن و حرف زدن نیست. اما از شوخی گذشته طرح بدی نیست، به جای شلاق خوردن و زندان رفتن و دردسرهای دیگر، چهار جلسه سر کلاس دینی می نشینی. خب بد نیست.»