درحالی که غرب در تلاش برای ارزیابی موافقت‌نامهٔ تاریخی ایران و گروه ۵+۱ در ژنو است، همان‌گونه که پیش‌بینی می‌شد، طیف وسیعی از واکنش‌ها از انتقاد شدید تا حمایت‌های ویژه از غرب شنیده می‌شود. «بنیاد پلوشرز»(ploughshares) به ریاست «ژوزف سیرینسیونه» (Joseph Cirincione) با حمایت از این توافق‌نامه موقت، در دسته موافقان جای گرفته است. بنیاد پلوشرز بنیاد خیریه‌ای است که از سال ۱۹۸۱ حامی امنیت جهانی از راه حذف سلاحهای هسته‌ای شده است. این بنیاد همواره به کاهش تنش‌ها میان ایران، همسایگانش و غرب و همچنین کاهش انگیزهٔ ایران برای تولید سلاح هسته‌ای تاکید کرده است.
«ایران وایر» با «جوئل روبین» (Joel Rubin)، مدیر امور سیاسی و دولتی این بنیاد در این زمینه به گفت‌و‌گو نشسته است:
برخی از منتقدان این توافق‌نامه می‌گویند در حقیقت، گروه ۵+۱ یک فرصت دوباره به اقتصاد ایران داده اما برنامههای خود را بدون تغییر باقی گذشته است. شما این موضوع را چگونه ارزیابی میکنید؟
- این نخستین گام برای رسیدن به یک راه‌حل جامع درمورد برنامهٔ هسته‌ای ایران است. در اولین خط ازاین طرح مشترک میبینیم که هدف از این توافق‌نامه، رسیدن به راه‌حلی بلند مدت و دوجانبه است که در آن صلح‌آمیز بودن برنامهٔ هسته‌ای ایران تضمین شود. به نظر من، این بستری است که باید برای فهمیدن آن‌چه آن‌ها انجام داده‌اند درنظر گرفته شود. هدف این توافق‌نامه، توقف و عقب‌نشینی خطرناک‌ترین عنصر برنامهٔ هسته‌ای ایران و اجرای دقیق‌ترین بازرسی‌هایی است که ایران تا کنون با آن روبه‌رو نشده است. این بازرسی‌ها مدام و روزانه خواهند بود.همچنین آن‌ها به جامعه بین‌الملل نشان دادند که این پنجره‌ای است که به توافق نهایی منجرمی‌شود که در آن، ایران به بمب اتم دست نخواهد یافت. این توافق‌نامه، تنها چهارچوب مذاکرات است.
باید از منتقدانی که حتی نمی‌خواهد نخستین گام را برای رسیدن به این هدف بردارند پرسید که پیشنهادشان برای نخستین گام چیست. برای من روشن است که اگر آن‌ها خواهان یک راه دیپلماتیک برای حل این مشکل باشند، نمی‌توانند کاری متفاوت انجام دهند. مدت‌هاست که بزرگ‌ترین نگرانی، میزان غنی‌سازی اورانیوم است و در این توافق‌نامه دربارهٔ غنی‌سازی سوخت ۲۰ درصدی صحبت شده است نه دربارهٔ همهٔ مسایل. با این حال، این توافق بخشی از توافق‌نامه‌های جامع‌تری است که در جریان است. این توافق بستری برای مذاکرات و اعلام نگرانی دربارهٔ برنامهٔ هسته‌ای ایران را فراهم می‌آورد.
به نظر شما آیا موضوعاتی بوده که گروه ۵+۱ می‌توانستند بر آن تاکید کنند و فشار بیاورند اما این کار را انجام نداده‌اند؟
- تمام مسایل مطرح شده در حوزهٔ عمومی و بحث دربارهٔ غنی سازی، سانتریفیوژها، بازرسی منظم، راکتورآب سنگین اراک و تحریم‌ها، همگی در این توافق‌نامه آورده شده‌اند؛ بنابراین، این پرسش پیش می‌آید که آیا تمام مسایل کاملا حل و فصل شده‌اند یا نه؟ روشن است که مذاکره کنندگان می‌دانند که هنوز کارهایی برای انجام دادن دارند.
درحال حاضر باید به قطع‌نامه شورای امینت سازمان ملل پرداخته شود. همچنین بحث‌هایی درباره ابعاد احتمالی نظامی وجود دارد که ایران درحال مذاکره با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و نشستی هم دراین رابطه در۱۱ دسامبر خواهند داشت. آن‌ها به تازگی در این زمینه به پیشرفت‌هایی هم دست یافته‌اند. رییس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، «یووکیا أمنو» که خود یکی از منتقدان سرسخت فعالیت‌های هسته‌ای ایران است از این توافق‌نامه استقبال کرده است. خیلی از مسایلی که کشورها نگران آن بودند به وضوح حل و فصل نشده‌اند اما طرفین درحال مذاکره هستند و برروی آن‌ها تمرکز شده است. این آزمونی است برای پیشرفت مذاکرات.
این توافق‌نامه چه فشاری بر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وارد می‌کند؟
- این لحظهٔ هیجان انگیزی برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. من هرگز آن‌جا کار نکرده‌ام، با کسانی که آن‌جا کار میکنند هم آشنایی ندارم و فقط حدس می‌زنم. با این حال، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مشخصا یک نقطه اتکا برای تأیید این توافق‌نامه وتوافق‌نامه‌های آینده خواهد بود و این کاری است که آن‌ها انجام میدهند؛ درست مانند کاری که [سازمان منع سلاحهای شیمیایی] درمورد سلاحهای شیمیایی سوریه انجام داد.
سازمانهای چند جانبه نقش مهمی را بازی میکنند زیرا به جامعه بین‌المللی درمورد آن‌چه که کشورها در برنامههای هسته‌ای، شیمیایی و بیولوژیکی خود انجام میدهند یا نمی‌دهند، اطمینان می‌دهد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با داشتن یک توافق‌نامه با ایران و پایش روزانه برنامه اتمی ایران، نقش مهمی را در این میان بازی می‌کند.
آیا این توافق‌نامه نفعی برای اصلاح‌طلبان یا تندروها در ایران دارد؟
- به نظرمن، این توافق‌نامه برای ایالت متحده، جامعه بین‌الملل، مذاکره کنندگان ایرانی و مردم ایران سود دارد. این یک بازی برد-برد است. با این که طرفین از تمام جنبه‌های این قرارداد راضی نبودند اما باعث تقویت مذاکره کنندگان ایرانی شد که دقیقا برای انجام این کار آمده بودند و وقتی بازگشتند از آن‌ها استقبال گرمی شد. این توافق به آن‌ها پشتوانهٔ سیاسی برای ادامهٔ این روند را داد. این همان چیزی است که ما هم باید بخواهیم.
بهترین و بدترین سناریو در ماههای آینده چیست؟
- چیزی که ما باید از آن اطمینان پیدا کنیم این است که مذاکرات می‌توانند در فضای حمایت انجام شوند. مذاکرات به خودی خود دشوار هستند و دادن زمان و مکان به مذاکره کنندگان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مداخله‌هایی که در روند این مذاکرات انجام می‌شود، می‌تواند موجب نقض، شکست یا تضعیف روند آن شود که به سود هیچ‌کس نیست.
به طور کلی دیدگاه سازمان منع و گسترش سلاحهای هسته ای درباره این توافق‌نامه چیست؟
- این امر می‌تواند قطع‌نامه‌ای مهم از سوی جامعه بین‌المللی باشد که تلاش برای منع و گسترش سلاحهای هسته‌ای می‌تواند از راه دیپلماسی اتفاق بیفتد نه با توسل به زور. همچنین فرصتی است برای کشورهایی که زرادخانهٔ هسته‌ای دارند تا سلاحهای هسته‌ای خود را دوباره کالیبره کرده و درمورد نوع، مقیاس و دامنه زردخانه‌های خود دوباره فکر کنند. این امر کسانی را که به فکر گسترش سلاحهای هسته‌ای هستند به دلیل تمرکز و فعالیت‌های جامعه بین‌الملل از راه دیپلماسی و نگرانی‌های عمیق دربارهٔ گسترش سلاحهای هسته‌ای، دلسرد می‌کند. این توافق‌نامه فرصتی است برای نشان دادن اراده جمعی جهت جلوگیری ازدست‌یابی افراد جدید به خطرناک‌ترین اسلحهٔ جهان .
در همین زمینه:
«رییس سابق موساد: معاملۀ ژنو خیانت به اسراییل نبود»
«نمی‌توانیم ایدئولوژی رادیکال و توانایی هسته‌ای را با هم داشته باشیم»
«موافقت‌نامه ژنو، معامله معیوب است»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر