حوادث اخیر در اوکراین، جنبشی که به برکناری رییس جمهور، «ویکتور یانکوویچ» و بحران بعدی در «کریمه» منجر شد، عیار روابط بین امریکا، اوکراین و ایران را مشخص می‌کند. این رویدادها، پیامدهایی هم در سوریه و افغانستان دارند. عناوین مطالب مورد علاقه ناظران ایران، از قبیل حدود قدرت امریکا و کارآیی تحریم‌های اقتصادی، در روزهای اخیر در رسانه‌ها فراوان بوده‌اند.
تاریخ اوکراین مملو از وقایعی است که صدای ایران را بازتاب می‌دهد؛ از تحویل سلاح‌های هسته‌ای در سال ۱۹۹۴ و انقلاب «رنگی » سال ۲۰۰۵ در اعتراض به تقلب در شمارش آرا گرفته تا پرواز یانکوویچ در ۲۲ فوریه، درست مانند پرواز شاه در ۲۲ فوریه.
«واسوودان شریداران» (Vasuvedan Sridharan) ماه گذشته در «اینترنشنال بیزنس تایمز» نوشت: «دولت ایران تحولات در اوکراین را با دقت زیر نظر گرفته و به نظر می‌رسد از قدرت معترضان هوادار اروپا سخت وحشت کرده است.»
«علی‌رضا سلیمی»، از نمایندگان مجلس ایران به همکاران خود در مجلس گفت که امیدوار است تحولات اوکراین ساده‌اندیشانی را که فکر می‌کنند جنبش اعتراضی سبز در ایران در سال ۲۰۰۹ تنها یک حادثه بوده، به خود بیاورد.
او هم‌چنین نقل کرده که «مرضیه افخم»، سخن‌گوی وزارت خارجه ایران رسماً به «مداخله خارجی» در اوکراین اعتراض کرده و «مصطفی پورمحمدی»، وزیر دادگستری در واکنش به اشتیاق برخی رسانه‌های ایران در پوشش این تحولات، گفته است: «کشور و نظام ما قابل مقایسه با چنین کشورهایی نیست.»
روز یک‌شنبه، «اندرو کی.داوِن‌پورت» (Andrew K. Davenport) در نشریه «فوربس»(Forbes) نوشت که شاید ایران، «اوکراین بعدی» باشد؛ نکته‌ای که حسن روحانی و علی خامنه‌ای جداگانه به آن اشاره کرده‌اند.
به عقیدۀ او، امیدهای تازۀ اوکراینی‌ها با انتظاراتِ ناشی از توافق اخیر هسته‌ای در ایران مشابه‌اند؛ امیدهایی برآمده از قرارداد تجاری پیشنهادی اتحادیه اروپا که یانکوویچ به نفع نزدیکی بیشتر با مسکو، آن را رد کرد.
او می‌گوید علاقه خیل شرکت‌های خارجی به بازارهای ایران، «چشم‌اندازی وسوسه‌انگیز پیش روی ایرانیانی گسترده که مدت‌ها است در مضیقه‌اند» و نداشتن دست‌یابی به توافق نهایی با غرب، تأثیراتی «ژرف» بر وضعیت سیاسی ایران خواهد گذاشت.
«دنیس راس» (Dennis Ross)، از اعضای «مؤسسه سیاست خاورنزدیک واشنگتن» (Washington Institute for Near East Policy) در مجله «نیو ریپابلیک» (New republic) هشدار داده که بحران اوکراین می‌تواند آیندۀ خاورمیانه را رقم بزند و امریکا و اروپا باید مطئمن شوند که روسیه درصورت تداوم حضور خود در کریمه، «تاوان سیاسی و اقتصادی» اقدامات خود را می‌پردازد، از جمله حذف از «گروه ۸» (8G)، انزوای تجاری و اعمال برخی تحریم‌ها.
او به هراس‌ها از ادامه همکاری روسیه با گروه 1+5 اعتراف کرده و می‌پرسد: «آیا پوتین واقعاً می‌خواهد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد؟» وی گفته است که رهبران خاورمیانه «توازن قدرت در منطقه را با زیرکی زیر نظر دارند» و بسیاری از آن‌ها «حالا باور دارند که روس‌ها و ایرانی‌ها عمل می‌کنند و ما تنها هشدار می‌دهیم».
روز دوشنبه، «مؤسسه اینتلیجنس اکونومیست»(Economist Intelligence Unit) این بحث را مطرح کرد که ورود روسیه به کریمه ممکن است همکاری میان اعضای گروه 1+5 را مختل کند و به تحلیل رفتن مذاکرات هسته‌ای منجر شود. روسیه که از قطع‌نامه‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران حمایت کرده و هم‌چنان سیستم دفاع موشکی S300 را به ایران تحویل نداده، حالا اختلاف نظرهای عمیقی با غرب دارد.
«مؤسسه اینتلیجنس اکونومیست» به روایت‌های گوناگون از تحولات اوکراین در رسانه‌های ایران پرداخته است؛ مانند اشارۀ روزنامه تندروی «کیهان» به این که روسیه تاوان حمایت خود را از بشار اسد می‌پردازد و روزنامه‌های اصلاح‌طلب که از حق حاکمیت اوکراین دفاع کرده‌اند. در این مطلب آمده که رهبران ایران «ناگزیرند بحران اوکراین را از مذاکرات هسته‌ای با گروه 1+5 جدا کنند».
«تری اطلس» (Terry Atlas) در بخش سیاسی «بلومبرگ» (Bloomberg Politics) گزارش داده که این بحران می‌تواند علایق متعدد امریکا را به خطر بیندازد؛ از جمله قانع کردن روسیه برای همکاری در زمینه برنامه هسته‌ای ایران، مذاکرات برای پایان دادن به جنگ داخلی در سوریه و برنامه‌های امریکا برای خروج از افغانستان زیرا امریکا به روسیه به عنوان بخشی از شبکه توزیع شمالی (Northern Distribution Network) نیاز دارد.
او هم‌چنین نقل کرده که «لیندسی گراهام» (Lindsay Graham) و «جان مک‌کین»، سناتورهای جمهوری‌خواه در مورد برداشت عربستان سعودی از ضعف امریکا هشدار داده‌اند.
«دیوید ریف» (David Reiff) در «نیوریپابلیک» این بحث را مطرح کرده که از نگاه امریکا، «آشفتگیِ اوکراین، در واقع همان مساله ایران است اما در جای دیگری از جهان روی داده است». چون «آن‌هایی که باور دارند ایران هرگز از سلاح هسته‌ای چشم نمی‌پوشد و امریکا دیر یا زود چاره‌ای جز حمله‌های نظامی به ایران نخواهد یافت، ناتوانی امریکا در اوکراین را می‌بینند و با نگرانی آن را نشانی از آینده می‌دانند».
روز سه‌شنبه، «دیمیتری ترِنین» ( Dmitri Trenin) از «موسسه کارنگی برای صلح بین‌المللی»( Carnegie Endowment for International Peace) در نشریه «فارن پالیسی» (Foreign Policy)، خطوط جنگ سرد تازه‌ای را ترسیم کرده که از چیزی شبیه یک «دوره میانِ جنگ سرد» ناشی شده است.
او پیش‌بینی کرده درحالی که «روابط بین روسیه و ناتو همان ماهیت آشنای رقابتی خود را بازمی‌یابد و وقتی سیستم‌های پیشرفته دفاع موشکی در رومانی، لهستان یا در دریا مستقر شوند، دیگر نیازی به گفت‌وگو با ایران [به عنوان یک تهدید بالقوه] نیست». در این آیندۀ احتمالی، «بخش‌هایی از همکاری امریکا و روسیه در نقاطی که منافع دو کشور به وضوح در راستای هم باشند، برجا می‌ماند اما اقدامی مشترک در سوریه یا ایران بسیار دشوارتر خواهد شد.
روز چهارشنبه، «جورج فریدمن» (George Friedman)، بنیان‌گذار«مرکز راهبردی استراتفور» Stratfor Global Intelligence Firm)) از تلاش‌های پیچیدۀ امریکا برای آماده کردن تحریم‌هایی علیه روسیه و در همین حال، سبک کردن تحریم‌ها علیه ایران نوشت: «امریکا سعی می‌کند خود را از شر تهدید ژئوپلتیک و کهنه دنیای اسلام برهاند تا بتواند با بحرانِ از نوظهور کردۀ توازن قدرت در منطقه اوراسیا، با آمادگی بیش‌تری روبه‌رو شود.»
او این موضوع را مطرح می‌کند که امریکا امیدوار است از توافقی هسته‌ای فراتر رود و رابطه‌ای چنان عملی و باثبات با تهران برقرار کند که امکان یابد بخش‌های دیگر دنیا را بار دیگر با خود همراه سازد.
به عقیدۀ او، امریکا و ایران مذاکرات را طوری طراحی کرده‌اند تا نقش روسیه در آن کم‌رنگ شود. اما اضافه می‌کند ایران احتمالاً تقابل امریکا و روسیه را هم‌چون اهرمی به سود خود به کار خواهد گرفت.
«پل الستر»(Paul Alster)، همکار شبکه « فاکس نیوز» با اشاره به تاریخ عجیب سلاح‌های هسته‌ای اوکراین می‌گوید اگر این کشور در چارچوب «تفاهم‌نامه بوداپست» در سال ۱۹۹۴، سلاح‌های هسته‌ای خود را تسلیم نمی‌کرد، «تهاجم روسیه به کریمه... شاید هرگز رخ نمی‌داد». بریتانیا، امریکا و روسیه به اوکراین ضمانت داده بودند که سهم بیش‌تری در منطقه پاداش می‌گیرد.
الستر می‌نویسد: «۲۰ سال بعد، همان سه کشور سعی دارند ایران را قانع کنند جاه‌طلبی‌های هسته‌ای را کنار بگذارد اما درسی که ایران از اوکراین می‌گیرد این است که سر خم کردن در ازای کمک‌های اقتصادی خطرناک است.»
به نظر او، ایران می‌تواند سرنوشت اوکراین و هم‌چنین دولت «معمر قذافی» در لیبی را توجیهی برای همکاری نکردن با 1+5 قرار دهد.
«کالم لینچ» (Colum Lynch) در «فارن پالیسی» دربارۀ ناخشنودی چین از ورود روسیه به کریمه نوشته و به نقل از مشاور امور چین در سازمان ملل آورده است: «ما به انتخاب مردم اوکراین در چارچوب مسایل ملی احترام می‌گذاریم.»
«الیزابت اکونومی» (Elizabeth Economy)، از متخصصان چین در شورای روابط خارجی به لینچ گفته است:«اقدامات روسیه آشکارا در تقابل با سیاست خارجی مرکزی چین قرار گرفته که مبنای آن بر نبود مداخله در امور داخلی دیگر کشورها گذاشته شده و سرلوحه سیاست چین در قبال کرۀ شمالی، سودان، ایران و سوریه است.»
دو هفته گذشته، نه تنها تحولی در سپهر پساشووری را از سر گذراند بلکه در تلسکوپ جهان نیز چرخشی ظریف ایجاد کرد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر