چالش جدید فیس بوک، جواب می‌دهد!

 «آره فاطمه، چند روزه که سرفه می کنم. دکتر به لیلا گفت: لو.. .لو ...آهان لوکمی .نه نه گفت: لوسمی گرفتم.»

-لوسمی؟! نه بابا .اشتباه می کنی. لوسمی یه نوع سرطان خونه. ربطی به تو نداره ...»

این جملات بخش از دیالوگ فیلم «از کرخه تا راین» است. ابراهیم حاتمی کیا سال ۷۱ سرطان را رسما وارد سینمای ایران کرد. آن روزها گریم علی دهکردی بازیگر نقش سعید، با موهای و ابروهای تراشیده که نشان از دوره شیمی درمانی داشت، تصویر غریبی برای ایرانیان بود. اما حالا چه؟! حالا هر ایرانی در هر جایی از ایران که زندگی کند، دست کم یکی از نزدیکان، خویشاوندان و یا دوستان و آشنایش  را در این وضعیت دیده‌. سرهای بدون مو، صورت‌های بدون ابرو و اندام‌هایی که در مدت کوتاهی آب می‌شوند. چرا راه دور برویم بیایید اخبار دو هفته گذشته را مطالعه کنیم. مرتضی پاشایی (خواننده)، مجید بهرامی (بازیگر تئاتر)، غلام‌حسین مظلومی (پیشکسوت فوتبال) و عظیم جوانروح ( مدیر فیلمبرداری) هر چهار نفر بر اثر بیماری سرطان جان دادند. این‌ها اسامی کسانی است که مرگ‌شان تبدیل به خبر می‌شود. روزانه چقدر از مردم کوچه و بازار، چقدر معلم و کارمند و کاسب، چند بچه مدرسه‌ای و چقدر دختر و پسر جوان بر اثر ابتلا به سرطان جان می‌دهند؟ ما در این زمینه هم رکوردار هستیم. یک سال پیش بوذد که دکتر هادی زاده، رئیس کلینک تخصصی ابن سینا از رتبه اول ایران در رابطه با شیوع سرطان در کل دنیا خبر داد، اما اعتراض‌ها فایده نداشت. هشدار پزشکان و کارشناسان و گلایه‌های مردم شنیده نشده است. نه پارازیت روی ماهواره‌ها قطع شده، نه وضعیت آب شرب و بنزین مصرفی تغییری کرده است. دکتر الف. محصور متخصص رادیو تراپی می‌گوید: «این جا ایران است. مردم باید خودشان دست به کار شوند.» کمی مکث می‌کند و با خنده می‌گوید: «اینجا فقط باید به دولت ها  بگوییم: ما را به خیر تو امیدی نیست شر مرسان.»

دکتر محصور معتقد است که درکنار بعضی عوامل مثل آب و هوا که کنترل آن در کشور دست افراد نیست. عوامل دیگری در ابتلا به سرطان موثرند که افراد، خودشان می‌توانند آن عوامل را کنترل کنند. او به «ایران وایر» می‌گوید: «سرطان ریه رتبه نخست کشنده‌ترین سرطان را در کل دنیا دارد. مهم‌ترین و اولین ریز فاکتور ابتلا به سرطان ریه هم، سیگار کشیدن و استفاده از قلیان است. این عامل می‌تواند توسط خود افراد کنترل شود.» البته آلودگی هوا، آزبست موجود در هوا و یا سرب موجود در بنزین هم از عوامل تاثیر گذار در این نوع سرطان هستند اما دکتر محصور می‌گوید : «مانباید به کسی امبد داشته باشیم اول بادی از خودمان شروع کنیم. سیگار را کنار بگذاریم بعد به یاد مبارزه با آلودگی هوا بیافتیم.»

سرطان پروستات در مردان  و سرطان سینه در زنان  شایع ترین نوع سرطان ها در دنیا هستند اما به لحاظ کشندگی در رتبه دوم و بعد از سرطان ریه قرار دارند. دکتر محصور به مردان بالای چهل سال نیز توصیه می کند سالانه (PSA ) خود را اندازه‌گیری کنند. PSA یا تومور مارکر سرطان پروستات در مقادیر بسیار کم٬ درون سرم همه مردان دارای پروستات سالم وجود دارد، اما اغلب در حضور سرطان پروستات یا دیگر اختلالات پروستات مقدار آن بالا خواهد بود. اندازه گیری این پادگن برای تشخیص سرطان پروستات و پیگیری درمان آن بسیار مفید است

دکتر فاطمه نوید پور متخصص و جراح زنان معتقد است که سرطان پستان اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، کاملا قابل درمان است. او می‌گوید: «برای شناسایی سرطان پستان در مراحل ابتدایی، خانم‌ها باید  چند وقت یکبار معاینه سینه را انجام دهند. این کار هم می‌‌تواند توسط پزشک متخصص زنان انجام شود هم اینکه توسط خود افراد. به تازگی با استفاده از فیلم‌های آموزشی سعی سده که روش درست معاینه پستان اموزش داده شود.»

او یکی از علل شیوع سرطان در ایران را بی توجهی عموم مردم به خود می‌داند و می‌گوید: «مردم ما عادت به چکاپ سالانه و یا استفاده از روش‌های پیشگیری ندارند. مثلا الان واقعا مشخص نیست که چند درصد خانم‌ها پس از اولین سکس، آزمایش پاپ اسمیر را شروع می‌کنند و ادامه می‌دهند. من مریض‌هایی دارم که مدام به آنها برای انجام آزمایش پاپ اسمیر توصیه می‌کنم اما انها پشت گوش می‌اندازند.» آزمایش پاپ اسمیر باید در خانم‌های زیر سی سال سالی یکبار انجام شود و اگر در 3 تست آخر متوالی، آزمایش نرمالی داشته اند، می توانند بعد از 30 سالگی هر 3-2 سال یکبار این تست را انجام دهند.دکتر محصور می‌گوید: «با آزمایش پاپ اسمیر به راحتی می‌توان سرطان دهانه رحم را در مراحل اولیه تشخیص داد.»

سرطان روده نیز سومین سرطان کشنده دنیا است. دکتر جمشیدی، متخصص گوارش یکی از مهم‌ترین علل ابتلا به سرطان معده و روده را مصرف غداهای بدون فیبر و فست فودها می‌داند. او به «ایران وایر» می‌گوید: «تغذیه و ورزش می‌تواند از ابتلا به سرطان روده جلوگیری کند. یبوست و ماندن مدفوع در روده یکی از دلایل ابتلا به سرطان روده یا کولون است.» دکتر جمشیدی یکی از راه های تشخیص این سرطان را انجام آزمایش خون مخفی در مدفوع می‌داند و راه دیگر را انجام کولونوسکوپی می‌داند. کولو نوسکوپی مشاهده روده بزرگ از طریق رکتوم است.  او مقایسه جالبی انجام می‌دهد: « در امریکا برای جلوگیری از سرطان روده مردان و زنان برای چک آپ مردان و زنان بالای چهل سال کولونسکوپی انجام می‌دهند تا اگر بیماری وجود دارد در مراحلا اولیه تشخیص و درمان شود. در ایران اگر بیمار بالای چهل سال با علائمی نظیر مدفوع تیره مراجعه کند، پس از انجام آزمایش خون مخفی در مدفوع، کولونوسکوپی توصیه می‌شود که باز هم بیشتر بیماران از انجام دادن آن واهمه و پرهیز دارند.»

دکتر «بابک .ن»  فوق تخصص خون و انکلوژی  اهدای سلولهای بنیادی را یکی از راههای کمک به مبتلایان سرطان خون می‌داند. سلول هاي بنيادي خونساز، سلول هايي هستند كه با استقرار در مغز استخوان سلول هاي خوني را به صورت مداوم توليد مي‌كنند. هنگامي كه مغز استخوان بيمار مي شود مثلا در سرطان خون و يا اينكه كار خود را صحيح انجام نمي‌دهد، مثل کم کاری مغز استخوان، تالاسمي ماژور مي‌توان مغز استخوان فرد بيمار را با پيوند سلول هاي بنيادي خونساز از مغز استخوان يا خون محيطي يك فرد سالم جايگزين كرد.

او می‌گوید: «سالانه هزاران نفر دچار بيماريهاي كشنده‌اي مثل سرطان خون مي‌شوند كه براي تعداد زيادي از اين بيماران تنها درمان نجات بخش، استفاده از روش درمانی پيوند سلولهاي بنيادي خونساز است. پيوند سلول هاي بنيادي از فرد دهنده سالم و سازگار صورت مي پذيرد.»

چالش جدید فیس بوک اهدای زندگی با اهدای سلول های بنیادی است. افراد همدیگر را برای عضویت در بانک سلول های بنیادی  به چالش دعوت می‌کنند. پس از انجام یک آزمایش اگر سلول های بناید افراد با سلول های بیماران سازگار باشد، برای پیوند از آنها دعوت می‌شود. دکتر می‌گوید: « تنها سی درصد  بيماران در ميان بستگان خود دهنده پيدا مي‌كنند و براي بقيه تنها شانس براي زنده ماندن دريافت پيوند از فردي است كه با او هيچ نسبت خويشاوندي ندارند.»

تمام افراد بین ۱۸ تا ۵۵ سال که سابقه ابتلا به سرطان ندارند. بیماری قلبی و آسم شدید ندارند،  مبتلا به ویروس‌های اچ آی وی و هپاتیت نیستند، می‌توانند در این چالش شرکت کنند.

دکتر «ن»می‌گوید: «اهداي سلولهاي بنيادي براي فرد اهدا كننده هيچ خطر و عارضه اي به همراه ندارد و سلول هاي برداشت شده توسط بدن در عرض چند روز جايگزين ميشوند. پس همه شما خوانندگان این سایت را به چالش اهدای زندگی دعوت می کنم لطفا به بیمارستان شریعتی مراجعه کنید و اطلاعات لازم را کسب کنید»

 اهدای خون یکی دیگر از راه های کمک به بیماران مبتلا به سرطان خون است. چند روز دیگر برای یکی از بیماران دکتر که مبتلا به سرطان خون است، پیوند انجام می‌گیرد: «معصومه جوان  است و خوشبختانه برایش سلول سازگار پیدا شد. اما مشکلی که وجود داشت، کمبود خون AB منفی بود که برای این پیوند نیاز است.» دکتر به خانواده معصومه پیشنهاد کرده بود تا از طریق فیس بوک از مردم کمک بخواهند: « فعلا چالش ‌های فیس بوک جواب داده و خیلی ها هم برای اهدای خون امدند. امیدوارم پایدار باشد تا افراد زیادی نجات پیدا کنند.»

اگر سلولهای بنیادی بیشتری اهدا کرده بودیم شاید الان هم سایه مقدسی زنده بود و هم شهرزاد جباریان