جهل مقدس

روزنامه اعتماد-محمدعلی سبحانی، سفیر اسبق ایران در لبنان و اردن: در خاورميانه امروز برخلاف آنچه مردم آرزوي آن را داشتند، دموكراسي جايگزين ديكتاتوري نشد. كشورهايي كه در قالب بهار عرب با حضور مردمي و فعال، برخي از ديكتاتورها را سرنگون كردند تا مردمسالاري را جايگزين كنند امروزه در بحراني دشوار به سر مي‌برند، هر چند كه گفته مي‌شود دوران گذار، دشوار، زمان‌بر و هزينه‌بر است.

به هر صورت كمتر كسي تصور مي‌كرد كه كشورهاي عربي تا اين حد براي ساختن نهادهاي دموكراتيك آمادگي نداشته باشند. موج بهار عرب به بحرين و سوريه كه رسيد، انقلاب‌ها به بحران‌ها تبديل شدند و اين بحران‌ها به نقطه‌يي رسيدند كه خواسته‌هاي مردمي جاي خود را به خشونت داد و اين خشونت رنگ مذهبي به خود گرفت. در ليبي گروه‌هاي اسلامگرايي هستند كه سلاح خود را تحويل نمي‌دهند. در يمن، القاعده از خلأ امنيتي و سياسي استفاده كرده و نفوذ و عمليات خود را افزايش داده است. در سوريه مردم گرفتار گروه‌هاي تروريستي شده‌اند كه اكثر آن گروه‌ها با نام اسلام و براي تشكيل دولت اسلامي وارد گود شده‌اند.

بدون شك مهم‌ترين خطري كه منطقه خاورميانه و جهان اسلام را تهديد مي‌كند همين افراط‌گرايي مذهبي است كه با وعده بهشت كودكان كم سن و سال را آماده مي‌كنند تا با كمربندهاي انتحاري به جان انسان‌هاي بي‌گناه پايان دهند. انفجار نزديك سفارت ايران در بيروت هر چند به سود اسراييل است و ممكن است با حمايت برخي جهات منطقه‌يي صورت گرفته باشد اما توسط گروه القاعده كه خود را گروهي مسلمان مي‌داند انجام شده است.

در اين انفجار كه دو نيروي انتحاري باعمليات خود موجب كشته و زخمي شدن ده‌ها نفر شده‌اند نكاتي قابل طرح است. اول اينكه نماد علمي جهل مقدس را در اين اقدام مي‌بينيد كه پس از انفجار خود را در بهشت مي‌بينند. من متاسفم بگويم اين جهل مقدس سابقه تاريخي دارد و قدرتمندان براي تثبيت قدرت خود اين پديده را استفتا مي‌كنند. اكنون در ايام شهادت امام حسين هستيم، آيا در لشكر شمر كساني نبودند كه به سمت فرزند رسول خدا با اميد اينكه بهشت نصيب آنها بشود شمشير كشيده و تير به كمان گذاشته‌اند!؟

متاسفانه درگيري‌ها در سوريه رنگ و شكل مذهبي به خود گرفت و مرزهاي جغرافيايي را در نورديده است و تبليغات سوءمذاهب عليه يكديگر نوعي از نفرت و خشونت را ترويج مي‌كند؛ نفرت و خشونتي كه جايگاه انسانيت در اين مذاهب را زير سوال مي‌برد و به مصلحان نيز اجازه نمي‌دهد تا آگاهي‌بخشي كنند.

مشكلات امنيتي در لبنان قبل از هر چيز تحت تاثير مشكلات امنيتي و جنگ داخلي سوريه است كه رنگ و بوي مذهبي به خود گرفته است. بدون شك او كه جلوي سفارت ايران در بيروت بمب منفجر مي‌كند و خود كشته مي‌شود و ديگران را نيز مي‌كشد كه همه آنها نيز مسلمان‌اند خود مسلمان است و به كاري دست مي‌زند كه به آن ايمان دارد و خطر همين جاست.

حتي اگر اثبات كنيم كه اين كار به تحريك صهيونيست‌ها بوده است اما نمي‌توان منكر شد كه جهل و كج‌فهمي و افراط‌گرايي افراد يا گروه‌هايي از مسلمانان است كه چنين جنايت هولناكي را رقم مي‌زند.

نگارنده كه اين روزها به عنوان دغدغه جدي خود موضوع اختلافات مذهبي را مورد مداقه و مطالعه قرار داده است در پاسخ به اين سوال كه راه‌حل اين مشكلات چيست به همه عرض كرده‌ام كه تنها راه پايان اين تراژدي آگاهي مردم است. همان آگاهي كه ديكتاتوري نظامي و مذهبي و افراط‌گرايان و قدرت‌طلبان سبك‌مغز آن را چشم اسفنديار خود و پاشنه آشيل تفكرات خود مي‌دانند.

راه حل همه اين مشكلات تقويت قرائت عقلاني و رحماني از اسلام در مقابل قرائت اخباري سلفي از دين است. راه‌حل اين مشكلات پايين آوردن فريادهاي طايفه‌گرايانه و افراط‌گرايانه و گفت‌وگوي بيشتر ميان دولت‌هاي مقتدر منطقه‌يي با يكديگر است.

راه عبور از بحران‌هاي اجتماعي كه مذهب را در مقابل مذهب قرار داده است، مداراي مردم در كنار هم با مذاهب مختلف و مرام‌هاي گوناگون و اقوام و طوايف متعدد است.