جشنواره شمعدانی‌ و موسیقی در رشت

زهرا معصومی / شهروند خبرنگار از رشت

از روز شنبه، 27 تیرماه تا روز چهارشنبه 31 تیر، جشنواره‌ای از گل‌های شمعدانی‌ همراه با موسیقی و فضایی شاد در شهر رشت برگزار شد. این جشنواره را گروه‌های مردمی با همراهی گروه‌های مردم‌نهاد محیط زیستی و فعالان حوزه گردشگری برگزار کردند؛ اطلاع‌رسانی‌ به مردم نه در تلویزیون و رسانه‌های رسمی، که در شبکه‌های اجتماعی و موبایلی اتفاق افتاد، روزنامه‌نگارهای شهر و رسانه‌های مستقل در برگزاری آن سهیم شدند، شهرداری رشت از آن حمایت کرد و در نهایت مردم گلدان‌های شمعدانی‌شان را برای شرکت در بخش مسابقه جشنواره آوردند.

مکان برگزاری این جشنواره، پارک توحید در منطقه گلسار شهر رشت بود. این برنامه در ابتدا قرار بود به مدت دو روز ادامه داشته باشد اما با استقبال شهروندان، برای سه روز دیگر تمدید شد. این اشتیاق مردمی در روز دوم برگزاری جشنواره شمعدانی‌ها با باران‌های تابستانی رشت همراه شد. سرانجام و در پایان مدت پنج روزه برگزاری، شهروندان رشت و مردمی که میهمان این شهر بودند، تجربه‌ای متفاوت از مشارکت جمعی و شادی عمومی به دست آوردند؛ تجربه‌ای که در حاشیه این جشنواره و با ثبت حدود هزار امضای شهروندان، به تشکیل پویشی مردمی با شعار "رشت با محیط زیست سالم حق من است" منجر شد.

گل‌ شمعدانی در میان ساکنان حاشیه جنوبی دریای خزر قدمت و محبوبیت زیادی دارد؛ این گل سال‌هاست که در شهرها و روستاهای گیلان از در، دیوار، تراس و ایوان خانه‌ها آویزان‌ است و تبدیل به نمادی از زیبایی‌شناسی و نوستالژی در این منطقه شده‌. از همراهی این زیبایی‌شناسی شهری با نگرانی گروه‌های زیست‌محیطی از مساله دفع زباله، عدم برخورداری رشت از فضای سبز مناسب و وضعیت رودخانه های گوهررود و زرجوب بود که ایده برگزاری جشنواره مردمی شمعدانی‌ها شکل گرفت.

زرجوب و گوهررود دو رودخانه‌ای هستند که از شهر رشت می‌گذرند و به بخش شرقی تالاب انزلی وارد می‌شوند. این دو رودخانه در گذشته از مکان‌های دیدنی رشت بودند و آب آشامیدنی ساکنان منطقه را تامین می‌کردند. در حال حاضر پساب 13 بیمارستان دولتی، خصوصی و نظامی در رشت به این رودخانه‌ها وارد می‌شود که این استان را به یکی از استان‌های پرخطر در مساله آلودگی آب در ایران تبدیل کرده است. به گفته برخی کارشناسان، این میزان آلودگی در این دو رودخانه، یک از عامل‌های قرار گرفتن این استان در رتبه نسخت ابتلا به سرطان در ایران است.

جشنواره شمعدانی‌ها اما در یک محیط عمومی برگزار شد؛ در کنار شمعدانی‌های بخش مسابقه، گلدان‌های تزیین شده شمعدانی در قسمت‌های مختلف پارک گذاشته شده بود، یک گروه موسیقی محلی آهنگ‌های فولکلور و شاد گیلانی را در میان مردم اجرا ‌می‌کرد، برخی غرفه‌ها در حاشیه جشنواره نان، غذا و تنقلات محلی ‌می‌پختند و می‌فروختند، در غرفه‌ای کارگاه آموزشی نقاشی کودکان برپا شده بود و در غرفه دیگر، کارگاه آموزشی فضای سبز، غرفه دیگری نیز به گلدان‌های بازیافتی اختصاص داشت.

فعالان محیط زیستی از ان.جی.اوهای مختلف، با کاورهای سبز به میان مردم می‌رفتند و با آن‌ها حرف می‌زدند. یکی از فعالان مدنی شهر رشت، در گفت‌وگو با ایران وایر نتیجه برگزاری چنین جشنواره‌ای را برای ان.جی.اوهای زیست محیطی "خوشحال کننده" می داند: "فعالان محیط زیستی به میان مردم می‌رفتند و با آن‌دسته از مردمی که علاقمند بودند، مشغول صحبت می‌شدند. افراد زیادی جذب این گروه‌های محیط زیستی شدند و خواستند داوطلبانه به فعالیت بپردازند. آنها کنجکاو بودند و همه چیز برای‌شان جالب بود."

او هم‌چنین با اشاره به حضور یکی از نماینده‌های اصول‌گرای مجلس و همسرش، مدیران شهری به همراه خانواده‌های‌شان و روسای سازمان‌ها و شهرداری‌ها در حاشیه این جشنواره می‌گوید که حضور این شخصیت‌ها "بر خلاف همیشه" با عث نشد تا مردم "در حالت دیگری فرو روند" یا "از صمیمیت فضا" کاسته شود: "فضایی بود که کمتر در ایران دیده می‌شود؛ شبیه جشن‌های خیابانی بود که می‌شنویم در خارج از ایران برگزار می‌شود و مردم هم خیلی خوشحال بودند. مسولان و کسانی هم که سخنرانی کردند، ادبیات‌شان غیر رسمی و صمیمانه بود. آن‌ها هم از بودن درچنین فضایی خوشحال بودند. حتی اعضای گروه موسیقی نیز از دیدن هم‌خوانی مردم با آن‌ها به وجد آمده بودند."

به عقیده این فعال مدنی، عدم تبلیغات برای این جشنواره در شبکه استانی یا رسانه‌های دولتی، تبلیغات و خبررسانی تنها از طریق شبکه‌های اجتماعی موبایلی و پایگاه‌های خبری-تحلیلی استان و برگزاری آن در یک منطقه مرفه شهری در رشت، باعث شد تا "طبقه متوسط شهری در این جشنواره حضوری گسترده‌تر داشته باشد."

سالمندان و بازنشستگان پارک توحید رشت اما از بازدیدکننده‌های ثابت این جشنواره بودند. آن‌ها که در گروه‌های چند نفره در این پارک، به ورزش، خواندن و گفت‌وگوهای روزانه با یکدیگر وقت می‌گذارانند، با آغاز برگزاری این جشنواره، در محل آن حضور همیشگی داشتند؛ در آن‌جا قدم می‌زدند، به برگزارکننده‌ها کمک می‌کردند و برای شنیدن آهنگ‌ها متوقف می‌شدند. در روز سوم جشنواره نیز با برگه‌هایی که روی آن‌ها خوش‌نویسی شده یا تکه‌هایی از روزنامه‌ها، شعر یا نقل قول‌های مشهور چاپ کرده بودند، به میان مردم می‌رفتند.

با تمدید روزهای برگزاری جشنواره شمعدانی‌ها، از شهروندان خواسته شد تا به آوردن گلدان‌های‌ شمعدانی برای شرکت در بخش مسابقه جشنواره ادامه دهند. این بخش در ابتدا قرار بود به صورت رقابتی برگزار شود، اما با وجود استقبال مردم و فضای شاد و صمیمی، مسولان جشنواره تصمیم گرفتند تا آن را از حالت رقابتی خارج کنند؛ بنابراین میان شهروندانی که گلدان‌های شمعدانی‌شان را  به جشنواره آورده بودند، قرعه‌کشی انجام شد و جایزه‌ها شامل عطر، کارت تخفیف خرید و... بود.

در برگزاری این جشنواره، گروه‌های مردم نهادی مانند موسسه سبزكاران و سرزمين ايده آل ما و كارگروه گردشگري مجمع متخصصين ايران (شاخه گيلان) با شهرداری منطقه یک رشت و سازمان مدیریت پسماند همکاری کردند. هدف‌های اصلی آن‌ها از برگزاری چنینی جشنواره‌ای ایجاد هویت شهری، ارتقای فرهنگ گردشگری، مدیریت فضای سبز شهری، مشاركت در حفظ محيط زيست واصلاح کارکرد پارک‌ها عنوان شده است. نسیم طواف‌زاده، مدیرعامل موسسه محیط زیستی سبزکاران که از برگزارکننده‌های این جشنواره بود، در حاشیه برنامه و در گفت‌وگو با سایت "گیل نگاه" از تلاش برای قرار دادن مسولیت مدیریت یکی از پارک‌های رشت به مردم در طرحی با عنوان "پارک مشارکتی" حرف کرد: "چون با اين كار مشاركت مردم بسيار افزايش پيدا خواهد كرد."

پویش مردمی "رشت با محیط زیست سالم حق من است" که در پایان این جشنواره تشکیل شد، قرار است در روزهای آینده "با هدف انعکاس صدای این مطالبات مردمی" به نقاط مختلف رشت برود، سه هزار امضا جمع کند و معضل‌های محیط زیستی رشت را به گوش مسوولان برساند. آن‌ها در متنی که همزمان با شروع به کار این پویش منتشر شده، نوشته‌اند: "ما رشتوندان خواستار زندگی سالم و شاد، زیر آسمان آبی شهری هستیم که رودخانه‌هایی تمیز، زباله‌هایی تفکیک شده و فضای سبزی مطلوب داشته باشد."