شهرزاد و روایت شکست آن

صبا ارشادی، شهروند خبرنگار

چند روز گذشته مطلب من با تیتر "شهرزاد روایتی که شکست خورد" در ایران وایر منتشر شد. این گزارش با واکنش برخی از مخاطبان در شبکه‌های اجتماعی رو به رو بود. واکنش هایی که بیشتر براساس قضاوتی بود که با توجه به تیتر گزارش شده بود و متاسفانه مخاطبان متن آن را نخوانده بودند. گزارش من مستند بر ویژگی‌ها و ‍پتانسیل‌های مجموعه شهرزاد بوده و در هیچ‌جای گزارش نظری مبنی بر ضعف این مجموعه به چشم نمی‌خورد.

تیتر گزارش نیز برگرفته از مواردی است که در متن گزارش نیز به آن اشاره شده است. شاید تکرار این نکته که در متن گزارش نیز وجود دارد ضروری است که شهرزاد روایتی از عشق ناکام قهرمانانش است، سرنوشتی که می‌تواند دامن این سریال خوش ساخت را بگیرد. شهرزاد روایتی شکست خورد است به استناد این نکته که این مجموعه ‍پتانسیل‌های زیادی برای فروشی بالاتر از تصور را داشت و هر نسخه آن می‌توانست به فروشی چند برابر ظرفیت تولیدش برسد. این مجموعه با داستانی بسیار جذاب و گیرا و بهره‌بردن از گروه بازیگری توانا و گیشه ‍پسند نتوانسته رکوردی را برای خود کسب کند.  اتفاقی که حداقل در ۵ قسمت نخست آن براساس آماری که از بیش از ۳۰۰ مرکز فروش در سراسر شهر تهران بدست آمده می‌توان به آن استناد کرد. از یاد نبریم که تنها شهر تهران - اگر نخواهیم پخش مجموعه را در سراسر کشور در نظر بگیریم - بیش از ۵۰۰ مرکز فروش دارد که در هر کدام از آن‌ها جعبه‌های ۲۰ تایی سریال توزیع می‌شود. این که می‌گوییم تهران منظورمان محدوده مناطق ۱-۲- ۳ و ۱۱ و ۶ نیست قطعا نظر ما مناطق ۲۲ گانه تهران از شمال به جنوب و از شرق به غرب است. آیا در همه تهران فروش غیر قابل انتظار شهرزاد با توجه به ‍‍توانایی‌هایی که این سریال بالقوه در خود دارد رخ داده است؟ اگر این اتفاق افتاده چرا هیچ آماری از فروش در سایت‌ها و خبرگزاری‌ها موجود نیست؟اما در بسیاری از مناطق تهران مانند شرق تهران سریال پخش نشده است. آیا عدم ‍پخش آن در مناطقی مانند نارمک می‌توانسته با استقبال رو به رو شود؟  این سریال در مناطقی از تهران با استقبال خوبی رو به رو شده است ما نیز آن را رد نمی‌کنیم. میزان دیده شدن آن نیز با استناد به نظرات کاربران شبکه‌های اجتماعی هم به نظر می‌رسد که با استقبال رو به رو شده است. اگر جامعه آماری ما  براساس فیدبک‌هایی است که ۵۰ درصد مخاطبان  در شبکه‌های اجتماعی نظر داده اند این دلیل میزان دیده شدن دلیل خوبی برای موفقیت شهرزاد در فروش است؟ سریال شهرزاد یکی از معدود مجموعه‌های تلویزیونی است که همزمان با ‍پخش نسخه دی وی دی نسخه آن لاینش نیز روی سایت‌ رسمی قرار می‌گیرد. اما آیا همه مخاطبانی که سریال را آن لاین می‌بینند از نسخه خریداری شده در سایت آن را دانلود کرده‌اند؟

اگر چنین بود چرا هیچ گزارشی از چنین رکوردی که می‌تواند رکوردهای شبکه خانگی را جابه‌جا کند در سایت خود سریال نیز وجود ندارد؟ از سوی دیگر اگر سریال چنان که بسیاری از منتقدان به گزارش می‌گویند موفق بود چرا به یک باره تیم ‍‍پخش کننده سریال و تبلیغاتی و البته سرمایه‌گذاران برخلاف تصمیم اولیه خود قصد دارند تبلیغات را نیز به آن اضافه کنند. اتفاقی که اگر فروش خوب و متناسب با سرمایه‌گذاری که در سریال شهرزاد شده است رخ می‌داد چنین اتفاقی نمی‌افتاد. سریال شهرزاد به استناد گفته سرمایه‌گذارانش با هزینه نزدیک به ۱۲ میلیاردی توسط بخش خصوصی ساخته شده است. این مجموعه ۲۶ قسمت است و براساس ‍پیش‌بینی باید تا پایان پخش حداقل یک چهارم آن تا پایان قسمت ششم برگردانده می‌شد تا حداقل این مجموعه به سوددهی لازم برسد. این یعنی حداقل ۳ میلیارد فروش که با احتساب فروش نسخه کاغذی و آن لاین باید چیزی بالاتر از ۱۰ میلیون نسخه باشد. آیا فروش نیم‌میلیونی مجموعه - با استناد به نظر سایت شهرزاد - موفقیت فروش به نسبت خود سریال شهرزاد است؟ از یاد نبریم که در مجموعه شهرزاد از چهار بازیگر اصلی ۲ بازیگر جزو چهره‌های پولساز این دوران سینما هستند. شهاب حسینی در شش سال گذشته جزو سه بازیگر پولساز سینما بوده و دوشادوش امین‌حیایی به عنوان رکورددار حرکت کرده است. مصطفی زمانی نیز در چند سال اخیر جزو ۱۰ بازیگر پولساز سینما بوده و ترکیب این دو به همراه ترانه علیدوستی می‌تواند پتانسیل خوبی برای سرمایه‌گذاری و موفقیت شهرزاد داشته باشد. در کنار این بازیگران نمی‌توان بازگشت دو چهره پولساز دو دهه قبل سینمای ایران یعنی ابوالفضل پورعرب و جمشید هاشم‌پور را نادیده گرفت که می‌توانست به موفقیت بیشتر شهرزاد کمک کنند. اما آیا این اتفاق در فروش شهرزاد رخ داده است؟

بار دیگر با استناد به متن گزارش آهنگ کجایی محسن چاووشی بی‌تردید یکی از موفق‌ترین موسیقی‌هایی است که در چند ماه گذشته برروی شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته است. این ترانه در کمتر از چند ساعت رکورد دیده شدن و گوش دادن را شکست. اتفاقی که به نظر می‌رسد به یک باره باعث شد تا سرمایه‌گذاران شهرزاد نظرشان را تغییر بدهند و برخلاف اعلام اولیه که تاکید شده بود موسیقی ابتدایی و انتهایی شهرزاد را علی‌رضا قربانی خوانده است موسیقی پایانی را تغییر دادند واعلام کردند که چاووشی ترانه‌های دیگری را هم برای این مجموعه آماده می‌کند. این تغییر استراتژی تبلیغاتی در زمان به پایان رسیدن سریالی چون شهرزاد نشانه چیست؟

در انتها من همچنان معتقدم که سریال شهرزاد یک سریال خوش‌ساخت کم اشتباه و بسیار جذاب برای مخاطبان فارسی زبان و غیر فارسی زبان است اما این سریال برخلاف تصور تهیه‌کنندگان در جذب مخاطبی که هزینه دیدن سریال را بپردازد نتوانسته موفق عمل کند.