تندرو ترین کارگردان سینمای ایران درگذشت

طاهره تسلیمی، شهروند خبرنگار

«فرج الله سلحشور»، کارگردان تندرو سینمای ایران بعد از یک دوره طولانی بیماری سرطان درگذشت. «حاج فرج» معروف، از پر حاشیه ترین افراد سینمای ایران است که نه فقط به اتهام سرقت ادبی و نیز افتخارش به آتش زدن سینماها، که به خاطر اظهار نظرهای توهین آمیزش در دوران احمدی نژاد، چندین بار به دادگاه رفت و با وجود محکوم شدن، با کمک هم‌فکران تندرویش از مجازات رها شد. او در حالی در سن 63 سالگی به بیماری سرطان درگذشت که آرزوی ساخت فیلمی درباره حضرت موسی را برای تو دهنی زدن به اسراییل به گور برد.

او کارگردانی بود که روزگاری سینمای ایران را «فاحشه خانه» توصیف و تاکید کرد که بازیگران زن سینمای ایران به جز آنهایی که در فیلم های او بازی کردند، شغل اصلی شان «روسپی گری» است. البته او این اظهار نظر جنجالی را در واکنش به خبر حضور «آنجلینا جولی» در ایران گفت:«سینمای ایران فاحشه خانه است و احتیاجی به آوردن فاحشه بین المللی نیست.»

سلحشور در حالی چنین ادعایی کرد که برخی از بازیگران زن که در فیلم هایش بازی داشتند، از درخواست های غیر اخلاقی او به ستوه آمده بودند.

اظهار نظرهای سلحشور برایش دردسر ساز شد و از سوی برخی از بازیگران زن ایرانی بی جواب نماند. بازیگرانی چون «ترانه علیدوستی»، «پگاه آهنگرانی»، «نگار جواهریان»، «هانیه توسلی»، «باران کوثری»، «رؤیا تیموریان» و «لیلی رشیدی» شکایتی را علیه او تنظیم کردند؛ شکایتی که در نهایت رای دادگاه را به نفع این بازیگران برد و سلحشور را مجبور به عذرخواهی از آن ها کرد. هرچند که او بعد از این عذرخواهی هم هم‎چنان نسبت به بدنه سینمای ایران حمله های تندی می کرد.
فرج الله سلحشور متولد قزوین بود و بعد از انقلاب به همراه جوانان تندرویی چون «محسن مخملباف»، از «حظیره‌القدس»، عبادتگاه بهاییان در شیراز بالا رفتند و «حوزه هنری» را در مقابل هنر مستقل بنیان گذاشتند. 

او در نخستین فیلم سینمایی مخملباف، یعنی «توبه نصوح»، نقش اصلی را بازی کرد. سلحشور پیش از انقلاب البته به اعتراف خودش، به کار حمله به سینماها و آتش زدن آن ها مشغول بود. این کارگردان سینما در یکی از برنامه های که حضور داشت، با افتخار به این که روزگاری سینماها را آتش زده است، گفت:«قبل از انقلاب اسلامی ماهیت سینما برای مردم روشن بود و خانواده‌های مذهبی با سینما و تلویزیون هیچ کاری نداشتند و ما به خوبی می‌دانستیم که سینما کانال ورود فرهنگ بیگانه به کشور ما است... من جزو کسانی بودم که قبل از انقلاب سینما آتش زدم. متأسفانه بعد از انقلاب برای همان سینماها موزه درست شد و هنوز هم از آن ها حمایت می‌شود.»

البته او بعدها اعلام کرد آتش زدن سینما «رکس» آبادان که بیش از 600 نفر در آن سوختند، کار او نبوده است. سلحشور از سال 72 تصمیم گرفت به جای بازیگری، وظیفه خود را در حوزه کارگردانی ادامه دهد و در نخستین اقدام، فیلم «ایوب پیامبر» را ساخت که یکی از ضعیف ترین آثاری بود که در سینمای ایران با هزینه بسیار بالایی ساخته شده است.

اما او از شکست ایوب پیامبر مایوس نشد و فیلم بعدی خود، یعنی «مردان آنجلس» را که زندگی «اصحاب کهف» را به تصویر می کشید، با هزینه میلیاردی ساخت. این فیلم با وجود همه حمله های سلحشور به سینمای «هالیوود»، با دکورهایی شبیه به فیلم هایی چون «بن هور» و «ال سید» ساخته شد. او در این فیلم برای نخستین بار یک بازیگر زن را معرفی کرد که قرار بود تنها برای همین یک فیلم بازی کند؛ قراری که «مهتاب کرامتی» بعدها آن را شکست و به یکی از شناخته شده ترین بازیگران سینمای ایران مبدل شد. این قرار را سلحشور بعدها با «مصطفی زمانی»، بازیگر نقش «یوسف پیامبر» هم گذاشت اما او نیز با توجه به فروش خوب این سریال در کشورهای عربی که بیش ترش را مدیون چهره او بود، به یکی از بازیگران پرکار سینما تبدیل شد.

سریال یوسف پیامبر اما حاشیه های زیادی برای سلحشور داشت. او که این فیلم را تقریبا براساس منابعی چون زندگی نامه «سینهوهه» ساخته بود، به دزدی فیلم نامه متهم شد و در سال 89 شعبه ویژه رسیدگی به جرایم کارکنان دولت، فرج‌الله سلحشور را به جرم سرقت ادبی از طریق رونویسی فیلم نامه سریال یوسف پیامبر از مجموعه کتاب و فیمل نامه دوجلدی «یوسف صدیق»، اثر «شهاب‌الدین طاهری»، به سه سال حبس و پرداخت جریمه ۵/۱ میلیارد تومانی محکوم کرد. او البته بعدها محکومیت خود را تکذیب کرد و گفت:«من فکر می‌کنم این دوستان پول گرفته‌اند تا خبرهای دروغ را همه‌جا منعکس و بدون اجازه منتشر کنند... ایشان، یعنی "عباس بابویهی"، ریاست هیات کارشناسی پرونده شکایت شهاب الدین طاهری را اکثر دوستان در سینما می‌شناسند. حتی یک اثر قابل دفاع ندارند. لذا وی نمی‌تواند این هیات را کارشناسی کند.»

سلحشور به کمک دوستانش در قوه قضاییه، هیچ گاه این جریمه را نپرداخت و حکم برائت گرفت. اما این تنها حاشیه «یوسف پیامبر» نبود؛ بعد از این فیلم، «کتایون ریاحی» که بازیگر نقش «زلیخا» در آن بود، اعلام کرد که برای همیشه از سینما خداحافظی خواهد کرد. او هیچ مصاحبه ای در این مورد نکرد و نگفت دلیلش برای کناره گیری از بازیگری چیست اما یکی از نزدیکانش تایید کرد که آزارهای جنسی و درخواست صیغه کردن خانم ریاحی از سوی سلحشور در زمان فیلم برداری دلیل گرفتن چنین تصمیمی بوده است. هرچند خودش هنوز هم این داستان را تایید نکرده است.

سلحشور در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی، جزو مدافعان او بود و انتقادهایش نسبت به «خانه سینما» منجر به زدن تهمت هایی شد که بار دیگر پای وی را به دادگاه باز کرد؛ دادگاهی که این بار هم سلحشور از زیر آن در رفت. او از سوی احمدی نژاد و رهبر ایران بارها مورد تشویق قرار گرفت و به او لقب «مالک اشتر» دادند.

سلحشور در یکی دو سال گذشته با رویای ساختن فیلم حضرت موسی، با وجود بیماری تلاش زیادی کرد. این تلاش البته از سوی هم‌فکرانش نادیده گرفته شد. در نهایت نیز بیماری او را از پای در آورد و تجویز اشتباه دکتر باعث فلج شدنش شد. صبح شنبه هم روزنامه ها اعلام کردند که سرطان جانش را گرفت. اما او بعد از مرگ نیز از انتقاد دست نکشیده و وصیت کرده در قطعه هنرمندان و کنار هنرمندانی که از دید او هنرمندان واقعی نیستند، دفن نشود. سلحشور قرار است در امام‌زاده «باغ فیض» دفن شود.