نگارخانه ای به وسعت تهران

تهران- مروارید سالک، شهروند خبرنگار

چند روزی است که قاب های تبلیغاتی تهران رنگ و روی هنری پیدا کرده اند و به جای آن که تبلیغ یک برند یا فیلم را ارایه کنند، یک تابلوی هنری یا تصویری از یک شی باستانی و تاریخی را نشان می دهند. در پای همه این تابلوها نوشته شده است «نگارخانه ای به وسعت یک شهر». حال و هوای تازه ای که البته با صرف هزینه میلیاردی از عوارضی ایجاد شده که ساکنان شهر تهران به شهرداری می دهند.

مدت ها است که شهر تهران برای برخی از افراد شاغل در شهرداری، تبدیل به یک کارگاه هنری شده است. یک روز گروه های مختلف هنری را دعوت می کنند تا آثار خود را در شهر نمایش و شکل شهر را با این آثار تغییر دهند؛ اسمش را هم می گذارند «طرح بهارستان». یک روز هم آثار شاخص هنری را به جای تبلیغات به شهر می آورند و شهر می شود یک نگارخانه بزرگ به اسم «تهران» که شهردارها از یک سو و بساز و بفروش ها از سوی دیگر، هر از چند گاهی یادمان های فرهنگی و تاریخی آن را از بین می برند و آن چه باقی می ماند، به دست دزدان مجسمه می افتد.

خرداد 1395 دومین سالی است که سازمان زیباسازی شهرداری شهر تهران با نصب حدود 800 تابلو با تصاویری از آثار هنری یا تاریخی، طرحی به اسم «نگارخانه ای به وسعت یک شهر» را برپا کرده اند؛ طرحی که با انتقادها و استقبال های زیادی رو به رو شده و بسیاری چون روزنامه «میدل ایست» از آن به عنوان «انقلاب فرهنگی یک شهر» نام برده اند. اگرچه گروه دیگری آن را مناسب فضایی در تهران ندانسته اند. البته دلواپسانی هم بودند و هستند که برگزاری این طرح در آستانه سوم خرداد که سال‌روز آزادسازی خرمشهر است را کاری برای اختصاص ندادن فضای بیلبوردهای به این روز مهم در تاریخ جنگ ایران دانسته اند.

نگارخانه ای به وسعت شهر در سال جاری نسبت به سال قبل که نخستین سال این برنامه بود، وسعت بیش تری داشته و جدا از بیلبوردهای سطح شهر و تابلوهای تبلیغاتی، به تبلیغات ایستگاه های مترو نیز رسیده است و بخشی از دیوارهای ایستگاه های مترو به نمایش آثار هنری شاخص جهان اختصاص داده شده است؛ آثاری از نقاشان بزرگ تاریخ ایران وجهان چون «پیکاسو»، «سالوادور دالی»، «ادوارد مونش»، «واسیلی کاندینسکی»، «خوان میرو»، «ژاک لویی داوید»، «دلاکروا»، «پل سزان» و «رنه مگریت» گرفته تا آثاری از «کمال الملک»، «صنیع الدوله»، «سهراب سپهری» و «بهمن محصص» را می توان این روزها در گوشه و کنار شهر دید.

یکی از تفاوت های دومین دوره از نگارخانه ای به وسعت شهر این است که این بار برگزار کنندگان تنها از آثار شاخص گنجینه موزه هنرهای معاصر ایران مایه نگذاشته اند و به سراغ گنجینه های بزرگی چون موزه های «متروپلیتن» و «تیت مدرن» و نیز مجموعه های خصوصی رفته اند و تصاویری از شاهکارهای هنری این موزه ها را روی بیلبوردهای بزرگ شهری چاپ کرده و به نمایش گذاشته اند. هم‎چنین در کنار این آثار هنری شاخص، تصاویری از آثار فرهنگی ایران و جهان نیز در این بیلبوردهای تبلیغاتی به نمایش در آمده است؛ از نقش برجسته های تخت جمشید تا آثار مفرغی لرستان و البته تندیس خدایان باستانی بین النهرین با زیرنویس تندیس های گلی و نیمه تنه های فراعنه مصر و صفحاتی از کتاب های شاخصی چون شاهنامه شاه تهماسبی  و قرآن هایی به خط خطاطان شناخته شده ایران.

در دو سالی که این طرح در تهران برگزار شده است، بسیاری از آن اسقبال کرده اند و بسیاری به آن نقدهایی داشته اند. عده ای می گویند نمایش چنین تصاویری در سطح بزرگراه ها باعث پرت شدن حواس رانندگان و ایجاد ترافیک می شود؛ ایرادی که البته امسال با نمایش بسیاری از این آثار در معابری که قابل دسترسی تر هستند، تلاش شده که رفع شود. اما ایراد بعدی به کوچک بودن فونت و ناقص بودن اطلاعات پای تصاویر برمی گردد که اگرچه نسبت به سال قبل کمی رفع شده اما باز هم بعضی از آن ها قابل خواندن نیستند. از سوی دیگر، با وجود صرف هزینه های میلیاردی، بسیاری از این تصاویر به لحاظ چاپ وضعیت خوبی ندارند و همین نوشته های آن ها را غیر قابل خواندن کرده است. گروهی از صاحبان صنایع و دفاتر تبلیغاتی هم می گویند پاک کردن شهر به مدت 10 روز از تبلیغ، به ضرر برندهای تبلیغی است.

اما این همه مخالفان طرح نگارخانه ای به وسعت یک شهر نیستند و گروهی نیز معتقدند هزینه ای به این وسعت برای چنین بیلبوردهایی چیزی جز بالا بردن هزینه های شهری نیست که بعد از 40 سال تنها یک استادیوم و دو سالن تآتر شاخص دارد؛ شهری که حجم ساختمان های نیمه تمام فرهنگی هنری آن به خاطر کمبود بودجه کم نیست.

اما با همه این انتقادها، مهم این است که این روزها هنرمندانی که حکومت ایران با برخی از آن ها هم موافق نیست، آثارشان پایتخت را شبیه یک گالری بزرگ کرده است.