رکود کسب و کار چایکاران لاهیجانی

لاهیجان- رضا رجبی، شهروند خبرنگار

لاهیجان شهری است که سال ها است برگ های سبز چای بخشی از زندگی مردمانش شده است. مزارع سبز چای، از دامنه تا قله کوه های اطراف آن را پر کرده است و در ارتفاعات این شهر تا چشم کار می کند، بوته های سبز این گیاه اسرارآمیز دیده می شود.

شهر لاهیجان در استان گیلان با داشتن آب و هوایی معتدل، زمین های حاصل‎خیز و توانایی تولید محصولات کشاورزی با کیفیت بالا، از شرایط خوبی در بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی وابسته به چای برخوردار است به طوری که ۹۰ درصد چای تولیدی کشور در گیلان و زمین‌های سرسبز لاهیجان تولید می‌شود.

صنعت چای‎کاری در لاهیجان طی یکی دو دهه اخیر اما با چالش‌های زیادی مواجه بوده به طوری که ضرر زیادی در این مدت متوجه چای‎کاران شده است و شمار زیادی از جمعیت بالای چای‎کاران لاهیجانی به تغییر کاربری اراضی چای‎کاری خود و یا فروش آن اقدام کرده اند.

به گفته کارشناسان، عدم حمایت دولت از این کشاورزان، به ویژه از سوی دولت گذشته، فرسوده و قدیمی بودن ۵۰ درصد کارخانه ها و ماشین آلات چای سازی، کمبود نیروهای فنی، نداشتن آزمایشگاه کنترل کیفی و بسته بندی نامناسب از مهم ترین مشکلات پیش روی فرآوری صنعت چای در این سال ها به شمار می رود.

با این وجود اما شمار زیادی از چای‎کاران لاهیجانی به این امید که محصول‌شان فروخته شود، همه ساله زمین‌های خود را به زیر کشت می‌برند اگرچه در سال های اخیر بیش تر این محصول روی دست چای‌کاران باقی ‌مانده و به فروش نرفته اند.

چای ایرانی با وجود این که تنها محصول کشاورزی در دنیا است که در تولید آن هیچ‌گونه سموم شیمیایی، علف‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها استفاده نمی‌شود و در میان بیش تر کشورهای خارجی از برندهای محبوب چای به شمار می رود، در سال های اخیر دچار بحران شده است. بروز برخی مشکلات پیش روی چای‎کاران، به ویژه در دوره دولت قبلی موجب شده است که در این سال ها روز به روز از تعداد مزارع چای در شهر لاهیجان که خواستگاه چای ایرانی است، کاسته شود.

 ایران در حالی جزو چند کشور نخست دنیا در زمینه استفاده از چای است که بخش عمده این محصول پرمصرف را از سایر کشورها وارد می کند. این در حالی است که صنعت چای ایران دارای استعدادهای بالقوه در زمینه تولید و فرآوری است. اما در سال های اخیر مشکلات متعدد، اشتیاق رفتن به مزارع و کشت چای را از چای کاران ایرانی گرفته است. قیمت اندک برگ سبز چای و پرداخت نکردن به موقع همان بهای اندک به چای‎کاران در دولت قبل به بحرانی برای چای کاران تبدیل شد به طوری که طبق آمارهای اعلام شده، تولید چای خشک کشور در سال های 1390، 1391 و1392 به ترتیب 23 هزار، 20 هزار و 18 هزار تن بوده است؛ یعنی کاهش دو تا سه هزار تن در سال.

چای‎کاران لاهیجانی معتقدند اگر دولت در بخش بازرگانی و بازاریابی از این محصول فوق العاده مهم حمایت کند تا کارخانه دارها و چای‎کاران در مقوله فروش چای مشکل نداشته باشند، تمام مشکلاتشان حل خواهد شد؛ کاری که حالا دولت یازدهم تلاش کرده است با افزایش 50 درصدی قیمت خرید تضمینی هر کیلوگرم برگ سبز چای درجه یک در سال 93 و افزایش 21 درصدی آن در سال 94، آن را به خوبی انجام دهد. بنابر آمارهای اعلام شده، از سال های 93 تا 95 با افزایش بیش از 50 درصدی تولید این محصول در هر سال روبه رو بوده ایم.

سال 95 اما گویا شرایط برای چای کاران فرق کرده و آن ها را نگران کرده است که وضعیت‎شان باز هم به سال های قبل از 92 برگردد. بر اساس قانون خرید تضمینی محصولات کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی موظف است که پیش از آغاز فصل زراعی و کاشت محصول، نرخ خرید تضمینی را بر اساس نرخ تورم اعلام کند تا کشاورزان بتوانند برای آینده تولید خود برنامه‌ریزی کنند. امسال اما نرخ خرید تضمینی این محصول در حالی بیش از یک ماه بعد از برداشت برگ سبز چای اعلام شد که واکنش شدید چای‎کاران را نیز در پی داشت. تولیدکنندگانی که طی 10 ماهه گذشته به امید رسیدن بهار و فروش محصول، برای مزارع خود هزینه کرده‌اند، حالا افزایش 12 درصدی خرید تضمینی محصولاتشان را مقرون به صرفه نمی دانند.

رییس اتحادیه چای‎کاران به «مهر» گفته است که انتظار افزایش ۱۲ درصدی نرخ خرید تضمینی برگ سبز را نداشته اند: «با توجه به افزایش هزینه های تولید، این رقم بسیار کم است.»

«ایرج هوسمی» افزوده است: «متاسفانه نرخ‌های اعلام شده با آن چه که مدنظر ما بود، بسیار متفاوت است.»

وی با بیان این که‌ مسوولان وزارت جهاد کشاورزی و سازمان چای کشور به خوبی می دانند که این رقم‌ها کمکی به تولید و کشاورز نخواهند کرد، افزود: «با توجه به افزایش دستمزد و سایر هزینه های تولید در سال جاری، رقم اعلام شده اصلا مناسب نیست.»

رییس اتحادیه چای‎کاران با اشاره به این که طی ۲۵ سال حقوق چای کاران ایرانی تضعیف شده بود، گفت: «طی دو سه سال اخیر، دولت توجه و اقدامات بسیار خوبی به صنعت چای کرد. این اقدامات باعث تشویق کشاورزان برای احیای باغات آن ها شد. بنابراین، باغات رها شده زیادی به چرخه تولید بازگشتند.»

هوسمی اضافه کرد: «ما فکر می کردیم توجهات دولت ادامه پیدا می کند و می توانیم به میزان تولید واقعی در زمینه چای برسیم که متاسفانه چنین اتفاقی رخ نداد.»

وی گفت پیشنهادشان این بوده که قیمت خرید تضمینی نسبت به سال گذشته حداقل ۳۰ درصد افزایش پیدا کند: «افزایش ۱۲ درصدی نرخ فوق العاده کم است و ما انتظار چنین عملی را از دولت نداشتیم. »