خبر تازه؛ روش تازه در توليد يک داروی مهم برای درمان سرطان

گزارش‌های دو گروه تحقيقاتی از دانشگاه استنفورد در امريکا و دانشگاه نورويچ در بريتانيا که امروز (۱۱ سپتامبر) در نشريه ساينس منتشر شده نشان می‌دهند

Etoposide) بطريق آزمايشگاهی و با روش‌های مهندسی ژنتيک فراهم شده است. اين دارو که اهمیت زياد و کاربرد وسيعی در درمان انواعی از سرطان شامل سرطان خون و ريه دارد در بيش از دو دهه اخير از طريق کشت گياه زرشک امريکايی تهيه می‌شد.

تا سال ۱۹۸۳ ماده پودوفيلوتوکسين (Podophyllotoxin) که پيش نياز توليد داروی ضد سرطان اتوپوسايد است تنها از گياه زرشک هيماليايی به دست می‌آمد. اما تحقيقات نشان داد امکان توليد اين مواد با استفاده از گونه ديگری از اين گياه که به نام زرشک امريکايی شناخته می‌شود وجود دارد.

زرشک هيماليايی یکی از گياهان

در معرض انقراض منطقه هيمالياست و در طب سنتی چينی و هندی کاربرد فراوانی دارد. اما سرعت رشد اين گياه و گونه ديگرش يعنی زرشک امريکايی بسيار کم است. پودوفیلوتوکسين از برگ‌های هر دو گياه به دست می‌آيد اما مقدار توليد اين ماده در برگ‌ها ناچيز است، بنابراين برای تهيه پيش نياز داروی ضد سرطان  ايتوپوسايد هر بار می‌بايست مقادير زيادی برگ گياه را تحت فرآيندهای شيميايی قرار داد.

از نظر ظاهری زرشک هيماليايی گياهی‌ست با برگ‌های سبز براق و گل‌های صورتی. اين گياه نسبت به سرما بسيار مقاوم است اما در محيط خشک دوام زيادی ندارد. هر دو گونه زرشک در طب گياهی به نام گياهان سمی شناخته می‌شوند که سم آن‌ها همان پودوفيلوتوکسين است.

از جمله محدوديت‌های توليد ماده پودوفیلوتوکسين از زرشک هيماليايی و امريکايی اين است که اين ماده در هر دو گياه بعد از آسيب ديدگی برگ‌ها توليد می‌شود و در واقع دفاع شيميايی برگ گياه محسوب می‌شود. بنابراين گياهی که آسيب نديده باشد نيازی به توليد پودوفیلوتوکسين ندارد.  

آنچه پيش از اين هر دو گروه تحقيقاتی به آن دست يافته بودند ۳۱ پروتئینی بود که بعد از آسيب ديدن برگ‌های زرشک امريکايی در اطراف محل آسيب ديدگی توليد می‌شوند.

اما گزارش‌های جديد اين دو گروه نشان می‌دهد آن‌ها سرانجام توانسته‌اند ۱۰ پروتئینی را شناسايی کنند که ماده پودوفيلوتوکسين که پيش نياز اصلی داروی ضد سرطان محسوب می‌شود را توليد می‌کنند.

مشخص شدن اين پروتئين‌ها از طريق شناسايی ژن‌های کنترل کننده آن‌ها انجام شد. محققان ابتدا ژن‌های مولد پودوفيلوتوکسين را به يک باکتری تزريق و سپس گياهی به نام نيکوتيانا از خانواده تنباکو را به اين باکتری آلوده کردند. گياه نيکوتيانا گياهی‌ست با رشد سريع که بوميان استراليا از برگ‌های آن بعنوان مخدر استفاده می‌کنند. باکتری بعد از ورود به سلول‌های گياه نيکوتيانا ژن‌های همراه خود را به خزانه ژنتيکی گياه آلوده منتقل کرد و برگ‌های گياه بدون نياز به آسيب ديدگی توليد ماده پودوفيلوتوکسين را توليد کردند. 

از سال ۱۹۸۳ که شرکت‌های داروسازی استفاده از زرشک امريکايی برای توليد پيش نياز ايتوپوسايد را شروع کرده‌اند نه تنها فرآيند توليد کند بوده بلکه همين کندی منجر به افزايش قيمت دارو برای مصرف کنندگان نيز شده است. روش جديد نه تنها سرعت توليد پيش نياز را بطور قابل توجهی افزايش می‌دهد بلکه زرشک هيماليا را نيز از خطر انقراض نجات می‌دهد.

روش گروه‌های تحقيقاتی استنفورد و نورويچ برای توليد صنعتی پودوفيلوتوکسين امکان تامين ارزان‌تر و سريع‌تر داروی ايتوپوسايد را فراهم می‌کند.

 

**دیدگاه نویسنده الزاما بیانگر نظر ایران وایر نیست. ایران وایر در بخش وبلاگ ها، از انتشار همه دیدگاه ها استقبال می کند.