روزنگار سی و دومین جشنواره فیلم فجر-روز ششم

کیومرث پوراحمد: چرا می‌خندید؟

روز ششم از جشنواره بین‏المللی فیلم فجر به کندی و شلوغی گذشت؛ کندی ریتم فیلم‌ها و شلوغی کاخ جشنواره. گرچه فیلم‌های چند نسل مختلف از فیلم‌سازان ایران، از «کیومرث پوراحمد» پیشکسوت گرفته تا «امیر ثقفی» جوان، در این روز اکران شدند اما به گفته مخاطبان رسانه‌ای فیلم‌ها در کاخ جشنواره و نوشته‌های منتقدان، در همه فیلم‌های روز ششم یک چیز مشترک بود؛ فیلم‌ها به شدت ریتم‌هایی کند و قصه‌هایی ملال‌آور داشتند.

اما درست برخلاف این کندی ریتم، روز ششم شلوغ‌ترین روز جشنواره تا بدین‌جا بوده و اهالی رسانه و هنرمندانی که به دیدن فیلم‏ها آمده بودند، راهروها را بیش‏تر از روزهای پیش پر کرده بودند.

شاید با گذشت پنج روز از برگزاری جشنواره سی‏و‏دوم، سروصداها و حاشیه‌های پی در پی در نشست‌های رسانه‌ای، برخی را به این نتیجه رساند که جشنواره امسال تفاوت‏هایی اساسی با سال‏های گذشته دارد، برای همین هم خودشان را به قلب این روزهای سینما در تهران، یعنی به برج میلاد رسانده‏اند.

داستان آن میهمان عزیز

«ابراهیم حاتمی‏کیا» هم‌چون روز گذشته، نخستین چهره سینمایی بود که از روی فرش قرمز کاخ جشنواره گذشت و خود را به سالن نخستین اکران فیلم جشنواره در روز ششم رساند؛ فیلم «میهمان داریم»، ساخته «مهدی عسگرپور» که اتفاقا از جهات بسیاری به سینمای حاتمی‌کیا و به ویژه «آژانس شیشه‏ای» او شبیه است و هم‌چون آن فیلم، این پرسش را مطرح می‌کند که چرا نسل پس از جنگ، آرمان‏های دفاع مقدس را فراموش کرده است‏؟ شاید به همین دلیل هم هر دوی این کارگردان‌ها که در بخش بین‏الملل جشنواره جوایزی را از آن خود کرده‌اند، در کنار یکدیگر به تماشای فیلم نشستند.

«میهمان داریم» با بازی «پرویز پرستویی» و «آهو خردمند»، داستان پدر و مادری است که سه فرزندشان شهید شده‌ و حالا تصمیم گرفته‌اند تنها پسر جانباز خود را از آسایشگاه به خانه منتقل کنند. آن‌ها در این روز یک میمهان مهم دارند و همین هم برای آن‌ها که خانه کلنگی‏شان رو به نابودی است، این دلشوره را ایجاد می‌کند ‏که چگونه می‏توانند در این شرایط، پذیرایی مناسبی در خور آن میهمان داشته باشند.

فیلم «میهمان داریم» با واکنش نسبتا خوب تماشاگران روبه‌رو شد اما برخی هم آن را خسته‌ کننده توصیف کردند. یکی از تماشاگران این فیلم به «ایران‌وایر» گفت: «این فیلم، من را یاد "این‏جا بدون من"، ساخته "بهرام توکلی" انداخت. به ویژه بخشی از فیلم که گازگرفتگی باعث مرگ شخصیت‏های داستان می‏شود و کارگردان ادامه قصه را در عالم خیال می‏سازد. ریتم فیلم هم بسیار کُند و خسته‌کننده بود.»

البته خود عسگرپور در پاسخ به این پرسش که در نشست رسانه‌ای فیلمش هم مطرح شد، گفت: «قصه ما قصه ترمیناتور نیست که ریتم آن تند باشد؛ زندگی پیرمرد و پیرزنی است که در خانه‌ای زندگی می‌کنند که هر آن می‌خواهد فرو بریزد. یک‌بار درباره داستان فکر کنید، چه ریتمی را مناسب می‌بینید؟»

به «پنجاه قدم آخر» خندیدند

ریتم کند قصه را در فیلمی دیگر که  در بخش «نگاه نو» پخش شد هم می‌شد دید؛ فیلم «فردا» به کارگردانی «مهدی پاکدل» و «ایمان افشاریان» که داستانی درباره مرگ بود. البته بر خلاف روز قبل، صندلی‌های نمایش فیلم در این بخش خالی نماند. گرچه شلوغی اصلی جشنواره برای سانس دوم نمایش فیلم‌ها در بخش اصلی رقم خورد، یعنی هنگام نمایش فیلم «پنجاه قدم آخر»، ساخته «کیومرث پوراحمد».

خیلی‌ها روز ششم را روز پوراحمد می‌دانستند؛ فیلم‌ساز پیش‌کسوت سینمای ایران که بسیاری از فیلم‌هایش هم‌زمان هم مورد توجه منتقدان و هم مورد استقبال تماشاگران عمومی قرار گرفته است.

اما سرنوشت «پنجاه قدم آخر»، طور دیگری رقم خورد. وقتی در اواسط فیلم، ناگهان روال داستان عوض می‌شود و حال و هوایی تخیلی پیدا می‌کند، مخاطبان با دست زدن اعتراض خود را به نبود انسجام در فیلم نشان می‌دهند و صدای خنده و اعتراض‌ آن‌ها در بعضی صحنه‌های فیلم بلند می‌شود.

همین موضوع برای کیومرث پوراحمد که سال‌ها است به جشنواره فیلم فجر نیامده، سوال برانگیز می‌شود تا در نشست خبری فیلم، از مخاطبان دلیل خنده‌هایشان را بپرسد؛ به‌ویژه در اولین پلانی از فیلم که «طناز طباطبایی» و «بابک حمیدیان» با هم صحبت می‌کنند.

خبرنگاری هم پاسخ داد که طباطبایی به زبان کردی حرف می‌زد و فیلم زیرنویس نشده بود. همین بحث راه را برای دیگر انتقادها هم باز کرد و بعضی‌ها فیلم را ضعیف و غیرمنسجم ‌دانستند.

پوراحمد اما در برابر این انتقادها گفت که تلاش خود را کرده و فیلم همین است و دیگر کاریش نمی‌شود کرد: «اگر کسی نیمه دوم فیلم را دوست نداشته، شرمنده‌ام.»

معضلی به نام بیمه

برخلاف فیلم «کیومرث پوراحمد» که مورد توجه اهالی رسانه قرار نگرفت، فیلم «همه چیز برای فروش»، ساخته فیلم‎ساز جوان، «امیرحسین ثقفی»، با استقبال نسبتا خوب تماشاگران روبه‌رو شد. این فیلم داستان مردی با بازی «صابر ابر» را روایت می‌کند که برای درمان برادرش که در خدمت سربازی مجروح شده، به دنبال پول است و در این راه مشکلات فراوانی را متحمل می‏‌شود.

همین هم سبب می‌شود تا یکی از خبرنگاران از کارگردان فیلم بپرسد که مگر نمی‏دانسته سربازان هنگام خدمت نظام وظیفه، بیمه هستند و نیازی به این کار نبوده است؟ کارگردان جوان فیلم در پاسخ به این سوال گفت که قهرمان قصه‏اش اگر منتظر روال اداری بیمه می‏ماند، برادرش را از دست می‏داد. این پاسخ نه تنها پرسش‌گر را راضی نکرد بلکه اعتراض چند نفر دیگر را هم به دنبال داشت.

البته اعتراض پرسش‌کنندگان فقط به این مساله نبود. برخی از خبرنگاران درباره وجود صحنه‌های خشن در فیلم پرسیدند که به گفته آن‌ها، باعث کاهش فروش فیلم در گیشه خواهد شد. ثقفی در پاسخ، انواع خشونت را شرح داده و گفت: «دروغ هم نوعی خشونت است. من در این فیلم می‌خواستم از خشونت فیزیکی به خشونت دیگری برسم. به هرحال، همه فیلم‌ها برای گیشه ساخته نمی‌شوند و بعضی از آن‎ها مخاطب خاص دارند.»

قربانی «معراجی‏ها»

آخرین نمایش‌های روز ششم، تحت‌الشعاع «معراجی‏ها»، فیلم جدید «مسعود ده‌نمکی» قرار گرفت. گرچه این فیلم آخرین نمایش این روز را به خود اختصاص داده بود اما «چند متر مکعب عشق»، ساخته «جمشید محمودی» را قربانی خود کرد. البته در دقایق ابتدایی اکران فیلم  محمودی، برخی از تماشاگران سالن نمایش را ترک کرده بودند. اما از آن جا که ساعت اکران فیلم مسعود ده‌نمکی نزدیک شده بود و خود او هم به همراه بازیگران فیلمش به سالن همایش‏ها آمده بود، همه‌چیز از جمله اکران فیلم «چند متر مکعب عشق» در حاشیه «معراجی‌ها» قرار گرفت؛ فیلم پر سروصدایی که عوامل آن هنوز عزادار و سیاه‌پوشِ از دست‏دادن برخی از همکاران خود در حادثه انفجار رخ داده در شهرک سینمایی دفاع مقدس بودند.

البته برای «معراجی‏ها» به خاطر آن که در واپسین ساعت نمایش فیلم‌ها روی پرده رفت، نشست خبری هم برگزار نشد تا این بار برخلاف دفعات قبل، پس از اکران فیلم‏های ده‏نمکی در جشنواره، حرف و حدیثی پیش نیاید.

نمایش «معراجی‌ها» در سالن‌های سینماهای مردمی هم با استقبال عمومی روبه‌رو شد اما تا این جا نتوانست خود را به صدر جدول برگزیده‌های تماشاگران برساند.

براساس اعلام خانه سینما، تا پایان روز پنجم جشنواره، «قصه‌ها»ی بنی‌اعتماد موفق شده است در صدر جدول بنشیند و پس از آن مانند روز قبل، «خط ویژه» قرار بگیرد. «من عصبانی نیستم» که در روز چهارم در صدر این جدول بود، دیگر در میان سه فیلم برگزیده هم قرار ندارد اما فیلم «چ» موفق شد تا خود را به مقام سوم برساند.

برخی صاحبان سینما هم خبر از استقبال زیاد مردم از فیلم «رد کارپت»، ساخته «رضا عطاران» داده‌اند؛ فیلمی که در این چند روز، حرف‌ها و حدیث‌های زیادی درباره آن بین اهالی رسانه برقرار بود و قرار است روز جمعه در سینمای رسانه‌ها به نمایش در‌آید.