ردپای یک قاتل زنجیره ای در تعطیلات نوروز

تعطیلات نوروزی برای بسیاری از ایرانی‌ها زمان مسافرت و استراحت است. معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی گفته است تنها در هفته اول عید امسال، 24 میلیون نفر در هتل‌ها و مسافرخانه‌ها اقامت کرده‌اند و این غیر از مسافرانی است که به منازل اقوام، بستگان و آشنایان می‌روند اما بسیاری از این سفرها معمولا ختم به خیر نمی‌شوند. 
ایران یکی از بالاترین میزان مرگ و میر جاده‌ای در جهان را دارد. مقصر کم نیست؛ از بدی جاده‌ها و استاندارد پایین خودروها گرفته تا ناتوانی امدادرسانی دولتی. اما رانندگی بد و رعایت نکردن قوانین و مقررات رانندگی، اصلی‌ترین دلیل تصادف‌ها است.

در سال 1392 یک تحقیق در ایران نشان داد که 64درصد بیش‌تر تصادف‌ها نتیجه بی‌توجهی راننده‌ها به مقررات بوده است. 24 درصد حادثه‌ها نیز به خاطر توجه نداشتن راننده‌ها به جلو اتفاق افتاده‌اند. 
این تحقیق هم‌چنین نشان داد که 24 درصد راننده‌ها در همان سال اولی که گواهی‌نامه گرفته‌اند، حداقل یک بار تصادف کرده‌اند.

رانندگی با سرعت در ایران یکی از اصلی‌ترین تفریح‌های جوانان است. شهروندان به خاطر داشتن مشروبات الکلی جریمه می‌شوند و حتی شلاق می‌خورند اما رانندگی در حال مستی امری رایج است.

تصادف هشتمین عامل مرگ در جهان است اما در ایران اول بیماری‌های قلبی است که مردم را می‌کشد و در رتبه دوم، رانندگی. بیش‌تر قربانیان حوادث جاده‌ای در ایران پسران جوان هستند که در سن شکوفایی اقتصادی قرار دارند؛ کسانی که می‌توانند بیش‌ترین تولید را در کشور داشته باشند.

در همین زمینه، «سعید دهدا»، متخصص حمل و نقل در دفتر خاورمیانه و شمال آفریقای بانک جهانی به «ایران‌وایر» می گوید: «هزینه‌ای که ایران در نتیجه سوانح رانندگی می‌پردازد، در مقایسه با تولید ناخالص ملی آن، یکی از بالاترین‌ها در جهان است.»

بانک جهانی برنامه‌ای را به عنوان «تسهیل ایمنی جاده‌های جهان» رهبری می‌کند که هدف آن کاهش تصادف در کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه است. این برنامه در سال‌های 2009 تا 2011 به ایران کمک کرد.  

بنا به گزارش بانک‌جهانی، کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا به طور میانگین نزدیک به 4/5 درصد تولید ناخالص ملی خود را به خاطر تصادف‌های جاده‌ای از دست می‌دهند. در ایران این رقم به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد و به 4/8 درصد تولید ناخالص ملی می‌رسد که یکی از بالاترین‌ها در جهان است.

ویران‌گر هم‌چون جنگ

دولت ایران در سال‌های اخیر سعی کرده با این مساله مبارزه کند. فرمانده کل نیروی انتظامی ایران در آستانه عید گفت که تلفات تصادفات جاده‌ای از ۲۸ هزار نفر در سال 1385 به ۱۸ هزار نفر در سال 1392 رسیده است.

«اسماعیل احمدی مقدم» این کاهش را نشانه موفقیت پلیس دانست اما گفت هنوز کارهای بیش‌تری باید انجام شود. به گفته وی، رقم تلفات جاده‌ای در حال حاضر، برابر با تعداد کشته‌های جنگ ایران و عراق در هر سال است؛ سالی ۱۸ هزار شهید.

سازمان بهداشت جهانی هم قبول دارد که وضعیت تصادفات رانندگی در ایران بهبود یافته است. دکتر «هالا سکر» از دفتر منطقه‌ای سازمان بهداشت جهانی در این‌باره به «ایران‌وایر» گفت:«تلاش‌های ایران برای ایمنی جاده‌ها در سال‌های اخیر منجر به کاهش چشم‌گیر مرگ و میر ناشی از تصادف شده است.»

سازمان بهداشت جهانی زیر نظر سازمان ملل می‌کوشد در جهان تبلیغ کند که جراحت یا مرگ و میر ناشی از رانندگی را می‎توان با کارهایی ساده مانند بستن کمربند ایمنی یا به سر گذاشتن کلاه ایمنی تا حد زیادی پایین آورد.

هالا سکر در پاسخ به پرسش «ایران‌وایر» در مورد راه‌کارهایی که دولت و مردم می‎توانند برای کاهش تصادفات انجام دهند، پیشنهادهایی می‌دهد که به طرز شگفت‌آوری ساده هستند:« مصرف نکردن الکل هنگام رانندگی. استفاده از کلاه ایمنی برای همه مسافران در همه جاده‌ها و برای همه موتورها. استفاده از کمربند ایمنی برای همه مسافران عقب و جلوی خودرو. دادن مجوز کاهش حد مجاز سرعت به مقام‌های محلی.

سازمان بهداشت جهانی جراحت‌های ناشی از تصادف‌های رانندگی را یکی از مهم‌ترین چالش‌های بهداشت عوممی می‌داند. برای همین است که سازمان ملل از سال 2010 تا 2020 را دهه «اقدام برای ایمنی راه» نام‌گذاری کرده است.

مقام‌های ایران هم از وجود این قاتل زنجیره‌ای و خستگی‌ناپذیر آگاه هستند. براساس برنامه توسعه پنجم، ایران باید سالانه 10 درصد تصادفات جاده‌ای را کم کند.

رییس پلیس ایران قبول کرده هنوز از برنامه عقب هستند و برای این که به اهداف برنامه توسعه برسند باید سالانه 15 درصد مرگ و میر ناشی از تصادف‌ها را کاهش دهند.

تعطیلات نوروزی تا یک هفته دیگر تمام می‌شود. در پایان آن و با اعلام آمار تصادف‌های ایام عید، معلوم می‌شود که چه قدر پلیس ایران موفق بوده است.