خاطره دلبرکان غمگین من­

خوانندگان کتابهای مارکز در ایران در سال­های اخیر فقط شیفتگان رئالیسم جادویی نبوده­اند. فقط کتابخوان­های حرفه­ای نبوده­اند که مارکز خوانی را با «صد سال تنهایی»، رمدئوس خوشگله و سرهنگ آئورلیانو شروع کنند و بعد  پای فیلم «عشق سال­های وبا» بنشینند و «پاییز پدر سالار» را بخوانند و از دیکتاتوری متنفر شوند. اتفاقات سیاسی- اجتماعی این سال­ها باعث شد حتی خیلی از آن­هایی که کتابخوان حرفه­ای نیستند سراغ مارکز بروند. اسفند 89، میرحسین موسوی به دخترانش توصیه کرد که اگر می‌خواهند از حال و روزش با خبر شوند، «گزارش یک ادم ربایی» مارکز را بخوانند. چند روز بعد از انتشار این توصیه در سایت­های غیر رسمی و وبلاگ­ها، هر دو ترجمه­ی کتاب، در بازار نایاب شد. نسخه اینترنتی کتاب بارها  دانلود شد و جمله­هایی از کتاب برگزیده و در قالب ایمیل­های جمعی فرستاده شد.

 خیلی از آن­هایی که به کتابفروشی رفته بودند و در قفسه­ها دنبال «گزارش یک آدم­ربایی» می­گشتند، کتابخوان­های حرفه­ای نبودند؛ می­خواستند از حال و روزگار میرحسین موسوی باخبر شوند. مارکز در این کتاب ماجرای ربودن، زندانی‌کردن و در نهایت رهاکردن تعدادی از چهره‌های سرشناس کلمبیا در اوایل دههٔ ۱۹۹۰ را روایت می‌کند و میرحسین موسوی روزهای حصر را شبیه روزگار شخصیت­های کتاب دیده بود.

«خاطره دلبرکان غمگین من»  هم یکی از همین کتاب­های مارکز است که فقط مارکز خوان­ها سمتش نرفتند. تبلیغی که حسین صفارهرندی، وزیر ارشاد وقت، برای این کتاب کرد(!) جمعیت زیادی را روانه‌ی بازار کتاب کرد تا نسخه­های زیرزمینی را که از دسترس ماموران جمع آوری کننده دور مانده بود، با چند برابر قیمت پشت جلد تهیه کنند.

نام اصلی این کتاب « خاطرات روسپیان غمگین من» بود که کاوه میر عباسی مترجم این کتاب در داخل ایران به خاطر دریافت مجوز از ارشاد نام «خاطره دلبرکان غمگین من» را برای آن برگزیده بود.  «خاطره دلبرکان غمگین من» حکایت روزنامه نگار پیری است که در نودمین سالگرد تولدش تصمیم می گیرد بکارت دختر روسپی چهارده ساله ای را زایل کند اما هنگامی که فرد مورد نظر خود را می یابد متوجه می شود که دختر روسپی بر اثر مواد مخدری که رئیسه روسپی خانه به او داده است، به خواب رفته و نمی تواند از خواب برخیزد. او سراسر شب را با خاطره­ی روسپیانی می­گذراند که زمانی همبستر او بوده­اند.

کتاب «خاطره دلبرکان غمگین من» با ترجمه­ی کاوه میر عباسی در زمان وزارت محمد حسین صفارهرندی و در اوایل دولت محمود احمدی­نژاد مجوز دریافت کرد و منتشر شد اما تنها سه هفته پس از انتشار این کتاب، سایت تابناک، منتسب به محسن رضایی در گزارشی با عنوان «رسوایی تازه وزارت ارشاد» از انتشار این کتاب انتقاد کرد. نکته­ی جالب گزارش سایت تابناک در این بود که آشکارا به رابطه‌ی برادرانه­ی احمدی نژاد و فیدل کاسترو اشاره کرده بود وعلاقه­ی کاسترو به مارکز را به عنوان دلیل دریافت مجور انتشار این کتاب در دولت احمدی نژاد، ذکر کرده بود: «برخی نیز معتقدند سیاست جدید در نگاه به آمریکای لاتین، باعث شده تا رمان این نویسنده آمریکای لاتین که به شدت مورد علاقه فیدل کاسترو رهبر کوبا است، در دولت کنونی مجوز دریافت کند؛ هرچند سراسر آن به روایت دقیق مسائل سخیف جنسی و غیراخلاقی پیرمردی پس از ایجاد رابطه با پانصد فاحشه اختصاص یافته است.»

 صفارهرندی بلافاصله به این گزارش پاسخ داد و و ازغفلت وزارت­خانه­ی تحت امرش عذرخواهی کرد: « فردی که عامل این غفلت بوده از کار برکنار شد و برای اینکه چنین امری بار دیگر تکرار نشود، اقدامات لازم صورت گرفته است.» او از لفظ «قبیح» در توصیف این کتاب استفاده کرد و گفت: «میان ۵۰ هزار کتابی که سالانه منتشر می‌شود، ممکن است از این اتفاقات نیز رخ بدهد، سعی داریم همین احتمالات را نیز برطرف کنیم چرا که نمی‌شود این اقدامات را توجیه کرد.»

«خاطره دلبرکان غمگین من» همان­روز از کتابفروشی­ها جمع آوری و مجوز انتشار و توزیع آن لغو شد. اما مردم کنجکاو را روانه­ی بازار کرد تا نسخه­های تک مانده را خریداری کنند. چندی بعد ترجمه­ی امیر حسین فطانت از این کتاب با عنوان «خاطرات روسپیان سودازده­ی من» توسط ناشر کتاب در امریکا به صورت پی دی اف و به طور رایگان  منتشر شد.* ایرانیانی زیادی این کتاب مارکز را از روی صفحات کامپیوتر خواندند و بسیاری اولین کتاب پی دی اف زندگی­شان را تجربه کردند. مارکز، فقط نویسنده­ی نسل­های کتابخوان ایران نبود، مارکز نویسنده­ی همه­ی ایرانیانی بود که نسبت به اتفاقات اجتماعی و سیاسی اطرافشان حساس بودند.

--------
*خاطرات روسپیان سودازده من را از اینجا بخوانید (نسخه پی دی اف)