پیام های دیپلماتیک آزادی 16 زندانی سیاسی

تا لحظه نگارش این گزارش کوتاه، خبر آزادی این 16 نفر تایید شده است: محسن امین زاده، میرطاهر موسوی، نسرین ستوده، فیض الله عرب سرخی، مهسا امر آبادی، محبوبه کرمی، نادر بابایى، محمدعلی ولایتی، حسین زرینی، محبوبه کرمی، مریم جلیلی، میترا رحمتی، فرح واضحان، ژیلا مکوندی، کفایت (ناهید) ملک محمدی و میرطاهر موسوی. برخی خبرهای رسمی حکایت از آن دارند که ده ها نفر دیگر نیز در آستانه آزادی قرار دارند.

در میان این 16 نفر، نادر بابایی، محمد علی ولایتی و حسین زرینی، زندانیان سیاسی بودند که با اتمام دوران محکومیت خویش از زندان آزاد شده اند. محبوبه کرمی و مهسا امرآبادی نیز در حال گذراندن ماه های پایانی محکومیت خویش بودند. مریم جلیلی، میترا رحمتی، فرح واضحان، ژیلا مکوندی و کفایت ملک محمدی از زندانیان سیاسی بند زنان زندان اوین نیز به طور مشروط آزاد شده اند.

 نسرین ستوده، فعال حقوق بشر و وکیل دادگستری، سیزدهم شهریورماه ۱۳۸۹ بازداشت و به تحمل شش سال حبس تعزیری، ۲۰ سال محرومیت از وکالت و ۲۰ سال ممنوعیت خروج از کشور محکوم شد. فیض الله عرب سرخی، معاون وزیر بازرگانی خاتمی نیز در حالی که برای گذراندن دوران نقاهت پس از عمل جراحی اخیر خود در بیمارستان به سر می برد، حکم آزادی دریافت کرد. عرب سرخی تیرماه سال ۸۸ از سوی اطلاعات سپاه بازداشت و به تبلیغ علیه نظام و اجتماع و تبانی متهم و به پنج سال حبس محکوم شد. میرطاهر موسوی، نماینده پیشین مجلس هم اسفندماه سال پیش به پنج سال حبس تعزیری در بلوچستان محکوم شده بود. محسن امین‌زاده، معاون وزارت امور خارجه دولت خاتمی نیز که خرداد 88 بازداشت و به تحمل پنج سال حبس محکوم شده بود، چندی پیش به بیمارستان قلب تهران انتقال یافته بود.

اما آزادی این تعداد از زندانیان که خبرهای رسمی حکایت از افزایش تعداد آن ها دارد، جدا از کیفیت تصمیم گیری ها، از منظر زمانی بسیار دارای اهمیت است. دیپلمات های دولت روحانی این روزها در تدارک سفر به نیویورک هستند و افزون بر ماموریت شان در پیشبرد پرونده هسته ای، این نخستین رویارویی عمومی آن ها با رسانه های بین المللی خواهد بود. این رویارویی به طور طبیعی مولفه های متنوعی را در بر می گیرد و به ویژه بحث زندانیان سیاسی و حقوق بشری همواره یکی از پرسش های مهم نمایندگان رسانه های خارجی از هیات های دیپلماتیک ایرانی بوده است. اکنون حسن روحانی و یارانش می توانند با دست پر به پیشواز افکار عمومی بروند. نکته دوم این است که، یک روز پس از اعلام حمایت رهبر ایران از «نرمش قهرمانانه» در عرصه دیپلماتیک و گفته های او درباره عدم ضرورت فعالیت های سیاسی سپاه، آزادی این تعداد از روزنامه نگاران، این انگاره را که شاهد یک رویکرد معطوف به تغییرات جدی در نگرش حکومت ایران هستیم تقویت می کند.

آزادی زندانیان سیاسی در داخل کشور نیز امیدواری های عمومی به حل مشکلات کنونی از سوی دولت حسن روحانی را افزایش می دهد. این نکته در فضای کنونی بسیار اهمیت دارد. واقعیت ملموس در فضای سیاسی ایران این است که اولا مشکلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و دیپلماتیک بسیار گسترده تر از آن هستند که در کوتاه مدت بهبود پیدا کنند و دوما، انتظار عمومی و توقع حل مشکلات از دولت روحانی به شدت بالاست. افزایش سطح تعامل، تحمل و مدارای حکومت، خروج وضعیت سیاسی کشور از وضعیت امنیتی و افزایش سطح آزادی های عمومی که آزادی زندانیان سیاسی نشانه مهمی از آن است، می تواند مانند یک کاتالیزور مهم، توقعات و زمان را برای دولت روحانی متناسب سازد. این وضعیت هم چنین رای دهندگان اصلاح طلب به حسن روحانی را که در هفته های اخیر به سبب برخی رویکردهای رییس جمهور در انتصاب چهره های اصول گرا، دل خوری هایی داشتند، تا حدودی خشنود کرده و حمایت آن ها را قوی تر و وسیع تر می کند.

برهمین اساس، آزادی برخی زندانیان سیاسی در ایران را نمی توان یک حادثه مشابه رویدادهای پیشین تلقی کرد. بازتاب مثبت این رویداد دست کم در هفته های آینده به خوبی در فضای رسانه ای و حتی دیپلماتیک سنگینی خواهد کرد و در صورت پیوند یافتن با برخی تحولات دیگر، می تواند اعتباری دوچندان در عرصه داخلی و سیاسی برای دولت یازدهم به همراه داشته باشد.