سینمای جهان، در ایرانِ پس از انقلاب هیچ گاه به طور رسمی جایگاهی نداشته است و انگار بر پیشانی‌اش نوشته بوده‌اند که باید در تمام این سالها به صورت زیرزمینی به حیات مخفی‌اش ادامه دهد. از دهه‌ی ۱۳۶۰ که دولت برای حمایت از سینماگران ایرانی، ورود فیلمهای خارجی را ممنوع کرد، بازی موش و گربه شروع شد؛ بین دولت و کسانی که خواهان فیلمهای خارجی بودند. این بازی با جابجا کردن نوارهای ویدئویی بتاماکس شروع شد و پس از مدت زمانی، رسالت سیراب کردن جماعت علاقه‌مند، به عهده‌ی نوارهای وی‌اچ‌اس افتاد. در دهه‌ی ۷۰، دولت پس از حدود یک دهه بگیر و ببند، عاقبت به این نتیجه رسید که وی‌اچ‌اس (VHS) مثل اچ‌آی‌وی (HIV) نیست و سد جلوی سیل را گشود و آن را آزاد اعلام کرد.
اما آزاد شدن ویدئو در ایران زمانی رخ داد که جهان بر دروازه‌ی عصر دیجیتال ایستاده بود و سینما هم آماده‌ی خیزشی بلند و تاریخی بود. در این دوره، مؤسسه‌ی هنرهای تصویری با این هدف و امید تأسیس شد که با تولید و تکثیر فیلمهای داخلی و نمایش کنترل‌شده‌ی معدودی از فیلمهای خارجی، بتواند عطش میل به محصولات خارجی را کاهش دهد. اما چندی نگذشت که با ورود سی‌دی و دستگاه‌های پخش سی‌دی، که دولت از ممنوع کردن‌شان غافل مانده بود، این بار سیل عظیمی از فیلمهای خارجی به خانه‌های مردم راه یافت. در این دوران، نخستین باری بود که مردم فیلمهای خارجی را با زیرنویس فارسی می‌دیدند، اما چون هنوز تهیه و تکثیر آن‌ها به امکانات حرفه‌ای و نسبتاً گران‌قیمت نیاز داشت، این دسته از فیلمها چندان همه‌گیر نشد. در همین زمان بود که شایع شد نهادهای دولتی و حتا امنیتی، برای کنترل بازار، خودشان فیلمها را سانسور و زیرنویس میکنند و به بازار می‌فرستند.
فیلمهای یک دلاری، زیرنویس های دوزاری
ظهور دی‌وی‌دی اما، سد ترک‌خورده‌ی‌ممنوعیت و محدودیت را شکست و به دلیل ساده و ارزان شدن فرایند زیرنویس و تکثیر، بسیاری از جوانان وارد این حوزه‌ی پرسود شدند و همه‌ی ممنوعیت‌ها فرو ریخت. غیاب قانون کپی‌رایت و رونق یافتن بازار سریال‌های خارجی هم به این جماعت کمک کرد و امروزه این شبکه‌ی زیرزمینی عظیم، همزمان با بزرگ‌ترین استودیوهای سینمایی و شبکه‌های تلویزیونی، فیلمها و سریال‌های روز جهان را به قیمتی کمتر از یک دلار روانه‌ی پیاده‌روها و پستوی مغازه‌های شهرهای ایران می‌کند.
مسئولان فرهنگی، با ممنوع کردن ورود فیلمهای خارجی به ایران نتوانستند کمک مؤثری به سینمای ایران بکنند. در مقابل، بازار زیرزمینی تکثیر و توزیع فیلمهای خارجی، این امکان را برای اهالی سینما و علاقه‌مندان فیلم ایجاد کرد که از آنچه در جهان اتفاق می‌افتد بی‌اطلاع نباشند و «به‌روز» بمانند. اما فرآیند ترجمه، تکثیر و توزیع دی‌وی‌دی‌های خارجی که امروزه به یک صنعت زیرزمینی پردامنه و در عین حال حرفه‌ای تبدیل شده، وجوه دیگری هم برای بررسی دارد؛ مثل ایجاد شغل برای خیل جوانان بیکار و یا در دسترس قرار گرفتن فیلمهای طبقه‌بندی شده‌ی سنی (دارای صحنه‌ی خشونت و سکس) برای کسانی که محدودیت سنی را رعایت نمی کنند. اما موضوعی که احتمالاً از همه‌ی این‌ها بیشتر مغفول مانده، اثر احتمالی این فیلمها بر زبان فارسی ست.
مسلماً زبان، دغدغه‌ی جوان بیکار بیست و چند ساله‌ی عشقِ فیلمی نیست که محدوده‌ی مطالعاتش به کتاب‌های درسی‌اش ختم می‌شود. مسأله‌ی او کار و باری ست که بتواند با آن درآمدی کسب کند که نیازی به صرف هزینه و وقت زیادی هم نداشته باشد. او با نرم‌افزارهایی که به قیمتی کمتر از سه دلار خریده و با پشتگرمی به چند ترم محدود کلاس زبان و احتمالاً سرویسِ همیشه در دسترس مترجم گوگل، زیرنویس فیلمها و سریال‌ها را از زبان (اکثراً) انگلیسی به فارسی برمی‌گرداند و برای هر فیلم حدود بیست تا سی دلار می‌گیرد. شیوه‌ی کار او آزاد است، از هر جهت آزاد.
زیرنویس-بنویس یا میرزابنویس؟
از استثنائات که بگذریم، آن چه از زیر دست این افراد، که هنوز نمی‌دانیم اسم‌شان را مترجم یا "زیرنویس‌کن" بگذاریم، معمولاً یک یا همه‌ی این ویژگی‌ها و صفات منفی را دارند:
۱ـ شلختگی: بسیاری از آن‌ها قلمی (font) را برای زیرنویس‌شان انتخاب میکنند که یا زیبا نیست، یا خوانا نیست، یا زیادی درشت است، یا زیادی ریز است. بسیاری از آن‌ها از نظر علامت‌گذاری ضعف اساسی دارند. در مجموع می‌توان گفت که اغب زیرنویس‌ها در شکل و شمایل از کم‌ترین زیبایی و نظم و حساب هم بی‌بهره‌اند.
۲ـ نگاه غیرفرهنگی و کاسبکارانه: اغلب کسانی که این فیلمها و سریال‌ها را زیرنویس میکنند، بیشتر به فکر درآمدی هستند که از تکثیر این فیلمها عایدشان می‌شود. قیمت عرضه‌ی این محصولات ناچیز است، برای همین آنان مجبور اند با تولید بیشتر، کمی سود را جبران کنند. برای همین کار بنداز و برو است؛ فهرستِ (Menu) بسیاری از این فیلمها ناقص است یا حذف شده و برخی از صداها و حتا زیرنویسهای غیرفارسی و بخشهای اضافه بر فیلم اصلی (پشت صحنه ها و مصاحبه با دست اندرکاران) پاک شده است. از همه بدتر این که زیرنویس‌کن، در میانه‌ی فیلم و هر جا که میلش بکشد، تبلیغ خود را در خلال زیرنویس می‌آورد و یادآوری می‌کند که این محصول «ارائه‌ای از» فلان کس است.
۳ـ ترجمه‌ی غلط: یکی از مهم‌ترین چیزهایی که سبب می‌شود بیننده ارتباطش با فیلم مختل شود، ترجمه‌های ناقص و در بسیاری از موارد غلط است. این ترجمه‌ها گاهی نامفهوم و یا سخت‌فهم اند مثل: «می‌تونستم اون‌جای رمانتیک که در موردش شنیدم باشم» و گاهی به شکل وحشتناکی غلط اند، مثل: «به تغییرات ادامه بده» به جای «بقیه پول رو نگهدار / مال خودت» (Keep the changes) یا «میلیونر سگ اسلام» برای عنوان فیلم Slumdog Millionaire که باید ترجمه می شده به: «میلیونر زاغه‌نشین»!
۴ـ نگارش پردست انداز: همچنان‌که در دنیای ترجمه‌ی حرفه‌ای، تسلط به زبان مبدأ فقط نیمی از ماجرا ست و یک ترجمه‌ی درست به تسلط نسبی به زبان فارسی هم نیاز دارد، در این جا نیز این تناسب به شکل معکوس درآمده است. یعنی برخی زیرنویسکنها همان قدر که در ترجمه ضعیف اند، در نگارش درست فارسی نیز ناتوان اند. در بسیاری از این محصولات، به‌خصوص وقتی پای دیالوگ‌های عادی روزمره در میان نباشد، تماشاگر با جملاتی روبرو می‌شود که مجبور است با اتکا به ذهن فارسی‌فهم خود آن‌ها را بازسازی کند تا به مفهوم اصلی جمله در فیلم برسد.
۵ـ بی‌توجهی به محتوای فیلم: با توجه به موارد پیشگفته، دیگر انتظار بیش از حد است که از مترجم انتظار داشته باشیم به حال و هوای فیلم توجه کند و آن را در ترجمه‌ی گفت‌وگوها منعکس کند. نه، این انتظار را نمی‌شود داشت، اما می‌توان توقع داشت حداقل شوخی‌هایش را برای جمع دوستانش بگذارد. گاهی می‌بینیم که زیرنویس‌کن، ذوقش گل انداخته و یک باره وسط یک صحنه‌ی رمانتیک هوس کرده بنویسد: «ابوالفظل به همراهت.» (دقت کنید که ضاد را هم ظ نوشته است!)
۶ـ املای آشفته: آشفتگی در رسم‌الخط و غلط‌های املایی عجیب و غریب از ویژگی‌های شاخص زیرنویسهای انبوه فیلمها و سریال‌های در دست مردم است. این چند مورد را حتماً دیده‌اید: توریت شده (طوری‌ات شده)، برایه او (برای او)، بلاخره (بالاخره)، بزار (بذار)، عضمت (عظمت)، مثل پادذره اس (مثل پادزهر است)، پیرن (پیرهن)، قافل (غافل)، ماله منه (مال منه) و...
این خوراک زبانی و نگارشی ارزان و پرمصرفی ست که جماعت زیرنویس‌کن/مترجم به خانه‌ها می‌فرستند. خوشحال باشیم یا عصبانی، فیلمهای سینمایی نقش الگوسازی قوی‌ای برای جوانان و کودکان دارند، و چون تنها راه درک این فیلمها به زبان مادری همین زیرنویسهای دست و پا شکسته و آشفته و پر از غلط است، به نظرم هیچ عجیب نیست اگر در آینده‌ای نه چندان دور شاهد باشیم که رسم‌الخط و اصطلاحاتی که به کار می‌بریم پر از ترکیب‌های بی‌اصل و نسبی باشد که از همین زیرنویس‌ها به قلم و زبان‌مان راه پیدا کرده‌اند.
مسئولان سینمایی کشور، حدود سی سال پیش، راهِ ورود فیلمهای خارجی را بستند تا بتوانند تولید یک نوع کالای فرهنگی داخلی را تقویت کنند، اما سماجت بر این سیاست حکومتی در سه دهه‌ی گذشته، روی زبانِ همان فرهنگی تأثیر مخرب گذاشته و می‌گذارد که ادعای حفظش را داشته‌اند و دارند. از این منظر، زیرنویسهای آشفته و غلط در این ماجرا نه علت که خود معلول فضای مهندسی فرهنگ و سانسور اند. این که این پافشاری تا چه زمانی طول می‌کشد، نمی‌دانم اما روزی که این اصرار تمام شود، شاید مردم حتا نتوانند بخش عمده‌ای از آثار مکتوب همین سالها را بدرستی بخوانند!
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر
من وقتی این مطلب رو دیدم واقعا جا خوردم ! نمیدونم چطور یه کسی که هیچ اطلاع و شناختی از این جامعه نداره میاد و همچین چیزایی راجب این قشر میگه ! خانم عزیز نمیدونم چطور به خودت اجازه دادی این چیزا رو راجب مترجم ها بگی ! بزارید من که خودم قبلا یکی از افراد این جامعه (مترجم ها) بودم مقداری شفاف سازی کنم براتون! بچه های متر جم که اکثرا هم دانشجو هستن نه جوونای بیکار و بی سواد !! به خاطر عشق و علاقشون و به صورت کاملا رایگان و هیچ سودی میان فیلم ها و سریال ها رو ترجمه میکنن و برای عموم منتشر میکنن ! آخر سر هم که یه تشکر خالی که ازشون نمیشه کلی هم حرص و حرف میخورن ! هر جامعه ای هم افراد خوب و بد داره ! شما کار چند تا از مترجم های ضعیف و دلقک رو که کلا برای معروف شدن اومدن و "مثلا" ترجمه میکنن رو دیدی و پیش خودت فکر کردی بله اینا 20 30 دلار میگیرن یه چرتی زیرنویس میکنن میدن دست مردم ! نه عزیز من مثه هر جای دیگه ای زیرنویس فارسی هم آدم کاربلد و محترم و باسواد داره و یه سری آدم نابلد ! مترجم ها برای فیلم های مورد علاقشون هیچ پولی دریافت نمیکنن و هیچ سودی گیرشون نمیاد خانم محترم ! فقط تعداد کمی از مترجم ها هستن که سفارشی کنن میکنن و سفارش کار میگیرن و در ازای گرفتن مبلغی که خیلی کمتر از اون چیزی هست که شما گفتی فیلم هایی رو که شخص سفارش دهنده بهشون سفارش داده زیرنویس میکنن که اونا هم اکثرا کاربلد هستن ! واقعا متاسفم که این مطالب که فقط زاییده تخیل یک ذهن موهم و خیال پرداز هست و هیچ واقعیتی نداره و این همه توهین به مترجم ها روی این سایت قرار گرفته ! امیدوارم این پست پاک بشه یا اقلا یه عذر خواهی کوچیکی به خاطر این همه توهین و دروغ و کذب صورت بگیره ! ... بیشتر
جناب امیرحسین چرا ترش میکنی؟ بی راهه نرو، حرف حق زده بنده خدا. شخص شخیص شما سوادت در حدی هست که (بذارید) رو بزارید، (راجع به) رو راجبِ و (موهوم) رو موهم نوشتی! مابقی اشتباهاتت بماند! پس لطفا در مورد سواد حرف نزنید. به علاوه مگر دانشجو مرجع تخصصی ترجمه هست عزیزم؟ مترجمی یک فن بسیار تخصصی هست که سالها درس خواندن لازم د اره و هیچ کس با دو کلاس زبان رفتن مترجم نمیشه برادر من. منابع موثق ترجمه ی جناب عالی همین دانشجوها هستن که میگی به مترجم ها توهین شده؟ یا انتظار دارید از اون بی سوادی که بعد از چندتا کلاس زبان میاد زیرنویس مینویسه عذرخواهی کنن؟ حالت خوبِ؟ ... بیشتر
داداش من چند تا مترجم اینترنتی تو عمرت دیدی؟ من مترجم نیستم اما خیلی از مترجم های اینترنتی رو می شناسم
این که بیای پست یه نفر رو بخونی و غلط املایی بگیری یعنی طرف بی سواده؟
میدونستی خیلی از مترجم های شناخته شده سنما و تلویزیون و موسسات از روی کار همین مترجم ها کپی می کنن واو به واو؟ نمونه ش دوبله سریال 24 رو با زیرنویس سریال 24 که تو اینترنت راحت پیدا میشه مقایسه کن اون وقت می فهمی کار کی بهتره و کی از کی کپی برداری کرده؟ تازه اولی برای ترجمه پول گرفته و دومی برای رضای خدا و سرگرمی این کار رو کرده
برای بقیه حرفات هم توصیه می کنم این پست رو بخونی
http://iranwire.com/fa/projects/4183
اقای میلاد بابانژاد که اسم واقعی شون هم هست قطعا یکی از بهترین مترجم های دنیای اینترنت هستند و البته مترجم فصل 7 سریال 24 نسخه اینترنتی
خیلی از مترجم های صدا و سینما هم اصلا سواد دانشگاهی ندارن مثل اقای زند و یا علی کاس زاده (بیشتر تو انیمیشن ها فعال هستن)
اون وقت می گیری چی می گم
یا بهتره به کلی سایت و فروم که تو اینترنت زیاده سر بزنی اونجا خیلی چیزا دستت میاد ... بیشتر
صراحت لحجه ی بنده را ببخشید, امّا شما جزو آن دسته افرادی هستید که آنقدر به متفاوت بودن خود تظاهر میکنند, از اشتباهات خود غافل هستند. شما به جای واژه ی "حتّی" از "حتا" استفاده کردید تا نشان دهید پارسی را کاملا پاس میدارید, درحالی که با استفاده از واژه هایی همچون "معمول", "محصول&qu ot;, "مسئول" و "مغفول" که بر وزن مفعول از زبان عربی هستند این تلاش خود را زیر سوال بردید...که البته واژه هایی که یاد شد استفاده ی معمول در زبان فارسی دارند,امّا به هیچ وجه متوجّه حکمت استفاده از واحد "دلار" برای معاملات داخلی ایران نشدم...! یعنی شما تاکنون با دلار از سر کوچه DVD خریداری میفرمودید؟
این امر که شما با زیرنویس های بدی برخورد داشتید, دلیل نمیگردد همه ی زیرنویس ها و مترجم ها چرک نویس باشند! vMilad (میلاد بابانژاد), ArianDrama (آرین), Oceanic6 (علیرضا), امیر طهماسبی, حسین غریبی, حامد باتلاقی و بسیاری دیگر از دوستان مترجم که از افتخار آشنایی با شخص شخیص شان محروم ماندم از اساتید این عرصه هستند...نه اساتید به این معنی که دکترای زبان انگلیسی دارند, شاید از نظر دانش زبانی از یک تحصیل کرده ی ادبیّات انگلیسی ضعیف تر باشند, امّا سابقه ی ترجمه هایی که انجام دادند گویای همه چیز است...
ترجمه به معنی استفاده نکردن از برنامه های ترجمه همچون گوگل و بابیلون یا جستجو در لغت نامه های زبان خیابانی نیست...آیا تمام تحصیل کرده های زبان و هر علم دیگری, روزی از لغت نامه ها و مراجع علمی رشته ی خود این دانش را فرا نگرفته اند؟ آیا به خاطر سپردن معانی واژه های لغت نامه و پیاده سازی آن ها, و در دست دیگر, جستجوی آن واژه در لغت نامه و استفاده از آن تفاوتی باهم دارند؟ آیا غیر از آن است که هردو درواقع واژه را از لغت نامه به خواننده ی زیرنویس منتقل میکنند؟
پیش از هر مهارتی, "درک مطلب" مهم ترین و اصلی ترین مهارت لازم برای یک مترجم است. اینکه مقصود اصطلاحات را از زبان بیگانه درک کند, و سپس به معادل آن اصطلاح و یا معنی روان در فارسی برگردان کند. به گونه ای که احساس نا مفهومی متن برای خواننده ایجاد نشده و درنتیجه با چندین بار تلاش برای خواندن آن ذهن خواننده خسته و درگیر نگردد. درصورتی که مترجمی دارای این قدرت باشد, حتّی با آموخته هایی به محدودیّت واژه های به کار رفته در هر فیلم, قادر خواهد بود بدون نقص فیلمی را ترجمه نماید. پس نمی توانید با زیر سوال بردن سطح آموخته های یک مترجم, قدرت و استعداد ذاتی او در درک و انتقال مطلب را زیر سوال ببرید.
بنده خود با زیرنویس هایی مواجه شدم که نه تنها از هر 10 خط تنها یک خط ترجمه داشت, بلکه ترجمه ی همان خط هم به قدری اشتباه و همچنین ناخوانا بود که ترجیح دادم فیلم را با زیرنویس انگلیسی مشاهده کنم. با اینحال بازهم از تنظیم کننده ی زیرنویس تشکر میکنم که گرچه تماشای زیرنویس او حاصلی جز عصبانیت نداشت, با اینحال نیّتش خیر بود و تصوّر میکرد دیگران از زیرنویس او بهره میبرند! او برای آنکه هموطنانش بتوانند فیلم های جهان را به زبان مادری خود تماشا کنند, بدون چشم داشت اقتصادی از وقت و حوصله ی خود مایه گذارد, غافل از عدم مهارتی که بتواند از آن مایه نهد!
من حتّی در زیرنویس های یکی از اساتید مذکور هم اشتباهات کوچکی مشاهده نمودم که میتواند دلایل متعدّدی داشته باشد, انسان جایز الخطاست؛ حتی ماشین های بزرگ صنعتی که اختیاری از خود ندارند و تحت چهارچوبی تعریف شده به فعّالیت می پردازند دچار اشتباه می گردند, تا چه رسد به موجودی صاحب اختیار! و به شما اطمینان میدهم هیچ یک از این عزیزان ذی نفع در فیلم هایی که از سر کوچه تهیّه فرموده اید, نبوده اند. به توپ انتقاد بستن جامعه ی متن باز (مقصود ویرایش آزاد است), مانند شمردن دندان اسب پیشکشی است! شما میتوانید در صورت تمایل با تماس با یکی از عزیزان و پیشنهاد چندین دلار (یورو و پوند باشد بهتر است!), زیرنویسی بدون نقص, با ضمانت تعویض, ضمانت بازگشت مبلغ و 48 ساعت مهلت تست دریافت نمایید.
**********************************************************************************************
ببخشید صواط فارسیم طه کچید :))
پول که نمیدی, ادعا هم که داری, غدغد هم میکنی :|
ترف مجانی نشسته براط طرجمه کرده,انطضار داشتی جرم گیری هم بکنه زیرنویث رو براط! میخوای لوصیفر هم همام کنه؟ ما عادط داریم دست کسی که بی چشم داشط بهمون لتف میکنه رو گاز بگیریم...بعله :) واسه همین بود حضرت علی (ع) شبانه قضا رو میزاشت پشط در مردم فرار میکرد...میدونسط اگر بدونن کی قضا میاره, میگن چرا اینغدر کم دادی؟؟؟؟؟ خوبه اون موغع اینطرنط نبود وگرنه برای امام کامنط انطغادی میزاشطن :)) یعنی الان با این حرکت غیمه غیمه کردم زبان فارسی رو :)))) ... بیشتر