روي خوش دولت به آيت‌‌‌ الله صانعی؛ خشم روحانيون مجلس

نخستین دیدار یک مقام بلندپایه دولتی با روحانی معترض حکومت، آیت‌‌الله «یوسف صانعی»، به مزاق خیلی از تندروهای کشور، هم‌چون تعدادی از روحانیون مجلس خوش نیامده است.

روز پنج‌شنبه، در آستانه سی و پنجمین سالگرد انقلاب 57 ، «اسحاق جهانگیری»، معاون اول دولت حسن روحانی به همراه «مجید انصاری»، معاون پارلمانی رییس جمهور و عضو «مجمع روحانیون مبارز» به قم رفتند تا گزارشی از عملکرد شش ماهه دولت، به‌ویژه موضوعات اقتصادی و معیشت مردم ارایه دهند اما آن چه بیش از همه این سفر را تحت الشعاع قرار داد، دیدار نمایندگان دولت با آیت‌الله  صانعی بود.

این نخستین دیدار یک مقام رسمی دولتی پس از هشت سال با این روحانی معترض به شمار می‌رود؛ دیداری که کام برخی اصول‌گرایان، از جمله جمعی از نمایندگان روحانی مجلس به ویژه «حمید رسایی»، نماینده تهران را تلخ کرده است تا جایی که دو روز بعد از دیدار این گروه، در تذکر به رییس جمهور، از او خواسته‌اند که به معاونان، وزرا و مدیران اجرایی تذکر بدهد تا حرمت جامعه مدرسین حوزه علمیه را حفظ کنند.

رسایی در تذکری گفته است: «روحانیون مجلس معتقدند که این اقدام معاون اول به منظور شکستن این حرمت بوده و جریان افراطی در دولت قصد دارد پس از این مرحله، دیگر مدیران اجرایی را روانه چنین دیداری کند تا برخی چهره‌هایی که در سال‌های اخیر و به ویژه در فتنه ٨٨ نقش داشته‌اند را احیا کنند.»

در طول 35 سال بعد از انقلاب اسلامی، همواره دولت‌ها سعی داشته‌اند تایید مرجعیت شیعه را نسبت به رویکردها، سیاست‌ها و برنامه‌های خود به عنوان یک پشتوانه معنوی حفظ کنند. به همین منظور هر از چند گاهی با سفر به قم، پایگاه اصلی مراجع شیعه و ایجاد ارتباط با آن‌ها، تلاش کرده‌اند این تایید را به رخ بکشند. در این میان، شاید تنها دولت‌های نهم و دهم به ریاست محمود احمدی نژاد بودند که نتوانستند ارتباط چندان خوبی با مراجع ساکن در قم برقرار کنند. 

تیرگی روابط قم و احمدی نژاد از نخستین سفر وی به نیویورک و بحث «هاله نور» آغاز شد. پس از این سفر بود که احمدی نژاد به قم رفت تا از نتایج نخستین سفرش در سازمان ملل و ماجرای معروف هاله نور بگوید؛ موضوعی که بسیاری از مراجع نسبت به آن روی خوش نشان نداده و از آن به نام «خرافه» یاد کردند.

بحران ارتباط دولت با مرجعیت در جریان حوادث انتخابات سال 88 به اوج خود رسید. در میان مراجع، آیت‌الله یوسف صانعی بود که آشکارا از موضع معترضان حمایت و نسبت به برخورد حکومت با آن‌ها اعتراض کرد. موضع‌گیری این روحانی، اصول‌گرایان تندرو، از جمله «جامعه مدرسین حوزه علمیه» قم را خوش نیامد و به همین دلیل محافظه‌کاران او را فردی «غیرعادل» خواندند که برعلیه ولی فقیه زمان خروج کرده، بنابراین فاقد وجاهت مرجعیت است.

آیت‌الله یوسف صانعی از مراجع تقلید شیعه و شاگرد آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله خمینی، آیت‌الله محقق داماد و آیت‌الله اراکی – همگی از مراجع تقلید شیعه – بود که در سن 22 سالگی به درجه اجتهاد رسید و از سال 1354 شروع به تدریس در حوزه علمیه قم  کرد.

به دلیل نزدیکی خاصی که به آیت‌الله خمینی داشت، در دوران حیات او ابتدا به عضویت شورای نگهبان درآمد، بعد به سمت دادستان کل کشور منصوب شد و در ادامه به عنوان نماینده مردم تهران، عضویت مجلس خبرگان رهبری را برعهده گرفت.

صانعی طی دو دهه گذشته به دلیل فتواهای نوگرایانه و قرائت‌های متفاوتش از فقه شیعی، به ویژه مسایل زنان، مورد توجه روشن‌فکران دینی و اصلاح‌طلبان قرار گرفت. همین موضوع سبب شد جایگاه او در بین اصول‌گرایان تندرو تضعیف شود.

در میان فتواهای او می‌توان به موضوع «برابری دیه زن و مرد»، «سن تکلیف دختران»، «ضرورت اجازه همسر اول برای ازدواج مجدد مرد» و «ضرورت بازنگری قانون مجازات اسلامی» اشاره کرد.

در سال 88، پس از این که جامعه مدرسین حوزه علمیه قم او را فاقد وجاهت مرجعیت اعلام کرد، وزارت ارشاد رساله‌های او را از کتاب فروشی‌ها جمع کرد و حمله‌ها به وی تا جایی ادامه داشت که دفتر وی در برخی شهرها از جمله مشهد و تهران مورد هجوم  قرار گرفت. از آن پس، برخی رسانه‌های دولتی و نیمه دولتی یا به طور کلی اخبار مربوط به وی را سانسور می‌کردند و یا برخی هم‌چون «حسین شریعتمداری»، مدیر مسوول روزنامه کیهان، از او به جای آیت‎الله با نام «شیخ یوسف صانعی» یاد کرده‌اند.

با روی کار آمدن دولت یازدهم، «محمد باقر نوبخت»، سخن‌گوی دولت و «محمدجواد ظریف»، وزیر خارجه به قم رفتند ولی دیداری با آیت‌الله صانعی نداشتند اما این بار اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهور به همراه «عباس آخوندی»، وزیر راه و شهرسازی و «مجید انصاری»، معاون امور پارلمانی حسن روحانی به دیدار این آیت‌الله معترض حکومت در زمان احمدی نژاد رفتند تا باب آشتی دولت با او باز شود. اگرچه از اين دیدار اطلاعات زیادی به بیرون درز نکرده اما چند عكس منتشر شده است.

بیش‌تر رسانه‌ها و روزنامه‌های داخل ایران هم با این دیدار، گزینشی برخورد کردند. در حالی که روزنامه‎های ایران، آرمان، خراسان، انتخاب، جمهوری اسلامی، مردم‎سالاری و خبرگزاری‌های ایسنا و مهر به جریان کامل سفر و دیدار نمایندگان دولت با مراجع قم، از جمله آیت‌الله صانعی پرداختند، سایت‌های وابسته به صداوسیما، از جمله باشگاه خبرنگاران جوان، شبکه ایران و خبرگزاری‌های فارس و ایرنا این بخش از سفر را پوشش ندادند.