شاید از یک رییس‌جمهور انتظار نداشته باشید که شعرهای خود را برایتان بخواند اما این دقیقا همان کاری است که محمود احمدی‌نژاد در اسفندماه سال۱۳۹۰ در تالار وحدت کرد. هم‌چون دیگر جشنواره‌های دولتی، این مراسم شعر و ادبیات هم با سخنان یک دولتمرد شروع شده بود.
به گزارش سایت‌های خبری، او در پایان سخنانش سه دو بیتی سروده خودش را خواند تا نشان دهد مانند بسیاری حوزه‌های دیگر، در شعر نیز دستی دارد.
جشنواره شعر فجر را می‌توان محصول دولت نهم دانست. پس از انقلاب اسلامی، هرساله نزدیک به ۲۲ بهمن، جشنواره‌های متعددی به این مناسبت برگزار می‌شود که «جشنواره فیلم فجر» و «جشنواره تئاتر فجر» مشهورترین آن‌ها هستند. اما اولین بار در دولت محمود احمدی‌نژاد جشنواره شعر آغاز به کار کرد و آن هم یک جشنواره دولتی.
جشنواره شعر فجر نخستین بار در بهمن سال ۱۳۸۵ شروع به کار کرد و وزیر فرهنگ وقت، «صفار هرندی» در مراسم اختتامیه آن گفت: «شعر، هنر اصلی کشور، در طول 27 سال پیش از انقلاب اسلامی مغفول مانده بود که با برگزاری این جشنواره، سعی در احیای آن داشتیم. »
دبیر اولین دوره شعر فجر، «علیرضا قزوه» بود. قزوه در سال‌های اخیر مجری برنامه «دیدار سالانه شاعران» در حضور رهبر جمهوری اسلامی بوده است. این جشنواره در بخش‌هایی هم‌چون مناسبتی و استانی، ملی و بین‌المللی، برگزیدگان خود را انتخاب کرد.
حضور شاعرانی چون «شمس لنگرودی»، «بیژن نجدی»، «احمدرضا احمدی»، «مهرداد اوستا»، «بیژن ترقی» و «مهدی اخوان ثالث» در فهرست کاندیداهای نهایی بخش‌های مختلف جشنواره، اگرچه قابل توجه بود اما نتوانست اعتماد شاعران مستقل از حکومت را جلب کند زیرا تنها در اولین دوره جشنواره که آثار ۲۷ سال پس از انقلاب بررسی شد، نام شاعران مستقل حداقل در فهرست نامزدها قرار گرفت و در دوره‌های بعد، همان چهره‌های آشنای دولتی جشنواره فجر را به تسخیر خود در آوردند.
اما در دوره‌های بعدی، جشنواره شعر در همان مسیر ناامید کننده‌ای که شاعران مستقل تصور می‌کردند، پیش رفت. خروجی این دوره‌ها، اهدای جایزه به شاعران غیرحرفه‌ای با عنوان حمایت از شاعران شهرستانی و همین‌طور بها دادن به شعرهایی هم‌سو با ارزش‌های مورد تاکید نظام، از جمله «بخش شعر امام و انقلاب» و «شعر پایداری و انتفاضه» بود.
به گزارش وب‌سایت «خبرآنلاین»، «محمود اکرامی‌فر»، «علی معلم دامغانی»، «علی موسوی گرمارودی»، «پرویز بیگی حبیب‌آبادی» و «رضا حمیدی» دبیران دوره‌های گذشته جشنواره شعر فجر بودند.
نگاهی به اسامی دبیران و داوران بخش‌های مختلف در دوره‌های گذشته نشان می‌دهد که مجموعه‌ای محدود و مشخص از شاعران نزدیک به حکومت، دبیر یا داور جشنواره بوده و چهره‌های مستقل کنار گذاشته شده بودند.
با این حال، انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۸ بر روند برگزاری جشنواره شعر فجر نیز تاثیر گذاشت. زمستان این سال، «سهیل محمودی»، «عبدالجبار کاکایی» و «ساعد باقری» در بیانیه‌ای اعلام کردند در جشنواره شعر فجر شرکت نمی‌کنند.
سهیل محمودی در همین باره به خبرآنلاین گفته بود: «در جشنواره‌ای که دولت به این شکل برگزار کرده، ترجیح می‌دهم طرف مردم بوده و برای همراهی با آن‌ها، در برگزاری جشنواره شعر فجر نقشی نداشته باشم.»
اگرچه آن‌ها به‌طور مستقیم به مساله انتخابات ریاست‌جمهوری و حوادث پس از آن اشاره‌ای نکردند، اما گفتند چهارمین جشنواره شعر فجر را به دلیل جانبداری و مرزبندی بین شاعران مردود می‌دانند و معتقدند در چهارمین جشنواره شعر فجر برخلاف گفته‌های برگزارکنندگان، شعرها مورد داوری قرار نمی‌گیرند، بلکه خط فکری و اندیشه شاعران است که حضور یا حضور نداشتن هر کدام را در جشنواره تعیین می‌کند.
اما در سال ۱۳۹۰، سه هفته پیش از آن که محمود احمدی‌نژاد برای پاسخ به سوال نمایندگان به مجلس برود، اختتامیه ششمین دوره جشنواره فجر را غنیمت شمرد تا به‌طور غیرمستقیم به مخالفانش در مجلس بگوید که از مواضع خود عقب‌نشینی نخواهد کرد.
احمدی‌نژاد تنها رییس‌جمهوری ایران بود که مورد سوال نمایندگان مجلس قرار گرفت. چراغ سبز سوال از وی زمانی صادر شد که به دلیل مخالفت با آیت‌الله علی خامنه‌ای، در اردیبهشت همان سال ۱۱ روز قهر کرد و در دفتر کارش حاضر نشد. اما موضوع ایرانی‌گرایی و آن‌چه یار غار رییس‌جمهور، «اسفندیار رحیم مشایی» آن را «مکتب ایرانی» نامید، یکی از محورهای سوال از او بود.
به گزارش خبرآنلاین، احمدی‌نژاد در مراسم اختتامیه جشنواره شعر درباره فردوسی، شاعر بزرگ زبان فارسی گفت: «اگر فردوسی نبود، نه تنها از زبان فارسی اثری نمی‌ماند بلکه امروز خبری از حقیقت انسان، توحید و عدالت در جهان نبود. او امانت پیامبر آخر را در دامن امانت‌داران امین قرار داد. فردوسی یک حکیم و زمان‌شناس بسیار هوشمند بود که در قالب یک حماسه و یک فرهنگ، هویت و آرمان را به بشریت هدیه کرد و همه بشریت مدیون او هستند.»
با روی کار آمدن حسن روحانی در خردادماه گذشته، وزارت ارشاد او وارث جشنواره‌ای شد که تا پیش از ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد وجود نداشت. با توجه به تغییرات جدی در راس هرم مدیریت وزارت ارشاد، اظهارنظرها پیرامون اثرگذاری و اعتبار جشنواره شعر فجر امسال بیش از سال گذشته بوده و رسانه‌ها گسترده‌تر این موضوع را مورد بررسی قرار داده‌اند.
هشتمین دوره جشنواره شعر فجر به زودی برگزار خواهد شد و «عبدالجبار کاکایی» به عنوان دبیر این دوره انتخاب شده است. به گزارش ایسنا، کاکایی در اولین اظهارنظر درباره این جشنواره اطمینان داد که همه نحله‌های شعری در جشنواره شرکت داده شوند.
او گفت: «در پیکره شعر معاصر، ما گونه‌های مختلف شعری داریم که یکی مبتنی بر گفتمان انقلاب است و رویکرد دیگری هم داریم که به شاعران دگراندیش و مستقل گفته می‌شود. به غیر از این دو جریان که لعاب سیاسی، آن‌ها را از هم جدا کرده است، گونه‌های دیگری هم هستند که به مصنوع نوشتن، ساده نوشتن، کوتاه نوشتن و غیره معروف هستند و هر یک چهره‌های مطرح و آثار قابل عرضه دارند.»
به گفته او، نمی‌توان فقط دو شاعر انقلاب را برای انتخاب این چهره‌ها درنظر گرفت.
دبیرهشتمین دوره جشنواره شعر فجر از حذف بخش «انتخاب شاعر مردمی» خبر داد. در هفتمین دوره این جشنواره، علیرضا قزوه و «حمیدرضا برقعی» به عنوان «شاعران مردمی یک دهه اخیر» معرفی شدند. این انتخاب واکنش‌های بسیاری را در پی داشت. «اکبر اکسیر»، شاعر به خبرگزاری دانشجویان ایران گفت:«این دست انتخاب‌ها تنها بدبینی‌ها را بیشتر می‌کند.»
عبدالجبار کاکایی نیز نفس چنین انتخابی را «ساده‌لوحانه» دانسته و گفته بود: «انتخاب بهترین شاعر برای چه چیزی؟ در شعر مذهبی، آیینی، شعر نو یا کلاسیک؟ این‌ها جهات مختلفی هستند. اسکار هم وقتی می‌خواهد برگزیده انتخاب کند، به 18 نفر جایزه می‌دهد. مگر شاعری مسابقه ماراتن است؟»
کاکایی این اعمال سلیقه را قابل انتظار خوانده و گفت: «برگزارکنندگان هفتمین جشنواره شعر گفته بودند به آدم‌های هم‌سو با خودشان جایزه می‌دهند. جشنواره شعر فجر بناست جشنواره‌ای داخلی باشد و هدف آن بزرگداشت و تقدیر از کسانی است که هم‌سو با آن‌ها فکر می‌کنند و تولیدات آن‌ها در جهت سلیقه‌ای است که دیدگاه‌های رسمی امروز تلقی می‌شود.»
«مفتون امینی» به عنوان یکی از داوران جشنواره تاکید کرد که هیچ نقشی در این انتخاب نداشته است. امینی به ایسنا گفت: «به نظر می‌رسد شاعران مردمی 10 سال اخیر از میان شاعران آیینی انتخاب شده‌اند و نه همه شاعران کشور. از میان دو شاعر برگزیده هم حمیدرضا برقعی را نمی‌شناسم و نام او را نشنیده بودم اما علیرضا قزوه را می‌شناسم. »
اما دبیر هفتمین دوره جشنواره شعر فجر به خبرگزاری دانشجویان ایران به این انتقادات پاسخ داد و گفت که در انتخاب شاعر مردمی 10 سال اخیر، محبوبیت شاعران مد نظر بوده است نه سطح علمی آن‌ها.
او نتیجه نظرسنجی در این باره را منتشر کرد که براساس آن، احمدرضا احمدی در رتبه ۱۳، محمد شمس لنگرودی در جایگاه ۳۷ و محمدعلی سپانلو در رتبه ۳۸ قرار گرفته بودند.
اینک در آستانه برگزاری هشتمین دوره جشنواره فجر، اگرچه سخنان دبیر جشنواره امیدوارکننده به نظر می‌رسد اما گذشته نه چندان خوب آن سبب شده شاعران با بدبینی و یا حداقل با احتیاط به این دوره جشنواره فجر بنگرند. «شمس آقاجانی»، شاعر با اشاره به دعوت از همه گروه‌های شعری برای شرکت در جشنواره به ایسنا گفت:« باید حذف نگاه‌های حذفی در این جشنواره را پی گرفت.»
اکبر اکسیر نیز به همین خبرگزاری گفت:« برای نشان دادن سلیقه‌های دولتی، مسؤولان جشنواره شعر فجر می‌توانند این جشنواره را در دو بخش دولتی و آزاد برگزار کنند. در بخش دولتی با هرکسی که جایزه نگرفته است، تسویه حساب کنند و بخش دیگر را به مردم و نظر آن‌ها بسپارند تا کسی انتخاب شود که شعرش مورد پسند مردم است. اگر شاعری این روزها خانه‌نشین است و کتابش چاپ نمی‌شود، معیار خوبی برای شاعر خوب است.»
«محمدعلی سپانلو» از شاعران برجسته که نشان شوالیه را هم از کشور فرانسه دریافت کرده و از با سابقه‌ترین شاعران در قید حیات کشور به شمار می‌رود، درباره جشنواره شعر به خبرگزاری آنا گفت: «این همه سال است که این جشنواره برگزار می‌شود و قطعا بولتن و کاتالوگ‌های خبری دارند اما تاکنون هیچ اطلاعاتی از سوی خود جشنواره به منِ شاعری که بر شعر این مملکت تاثیرگذار نیز بوده‌ام، ارائه نشده است. اگر بگویند چنین اطلاعاتی را به صورت بولتن خبری نداشته‌ایم که خب، دیگر باید گفت این چطور جشنواره‌ای است؟»
عبدالجبار کاکایی که منتقد دوره‌های گذشته جشنواره شعر فجر است و اینک در مقام دبیر جشنواره قرار گرفته، به خبرگزاری فارس گفت: «دوره‌های گذشته وزنه‌هایی روی بال جشنواره قرار داده است؛ همانند منتقل کردن آن به سمت موضوعات خاص، ارزش‌گذاری برای گروهی از شاعران که با جهت‌گیری فکری خاصی شعر می‌گفتند و ممانعت از ورود تمام طیف‌ها و سلیقه‌ها که یا مخالفت با سلیقه بوده است و یا مخالفت با نگاه آن‌ها.»
هشتمین دوره جشنواره شعر فجر، نخستین آزمون برای دولت آقای روحانی در این بخش است. کاکایی گفته است جشنواره امسال متفاوت از سال گذشته خواهد بود. باید منتظر ماند و دید که آیا او و همکارانش می‌توانند «وزنه‌های روی بال جشنواره» را بردارند یا نه.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر