انتشار کتاب در داخل ایران هر سال سخت‌تر می‌شود. سال‌ها است سانسور بر روند نشر کتاب چنگ انداخته و آن را برای صاحب اثر و انتشاراتیها طاقت‌فرسا کرده است. در کنار آن، هزینه‌های بالای انتشار، پخش و فروش سبب شده هر سال تعداد محدودتری کتاب به کتاب‌فروشی‌ها برسد و چشم‌ها به دنبال یافتن راه‌های تازه‌ای هستند برای انتشار. گزینه نخست شاید نشرهای ایرانی خارج از کشور باشد؛ مانند «باران» در سوئد، «گردون» در آلمان، «افرا» در کانادا و مانند آن‌ها.
انتشار کتاب از سوی این نشرها به روش سنتی انجام می‌شود؛ کتاب را به شکل مکتوب چاپ و در کتاب‌فروشی‌ها عرضه می‌کنند و خبر انتشار آن در سایت‌های اینترنتی موجود ارایه می‌شود. اگرچه مدل اقتصادی و نحوه بازاریابی نشرهای سنتی کتاب در خارج از ایران، اطلاعات چندانی در اختیار خوانندگانی که دور از این بنگاه‌های نشر زندگی می‌کنند، نمی‌گذارد؛ برای نمونه، در برخی وب‌سایت‌های نشرهای معروف می‌توان طرح جلد کتابی را مشاهده کرد اما به جز آن، اطلاعات بیش‌تری در اختیار مخاطب قرار نمیگیرد. نمی‌توان فهمید کتاب‌ها با چه تیراژی منتشر می‌شوند، در کجاها به فروش می‌رسند و دسترسی به آن‌ها چه گونه است.
امروزه اینترنت کار انتشار اطلاعات را ساده‌تر از پیش کرده است و سایت «آمازون» برای عرضه و فروش کتاب به تدریج جای خود را بین ایرانیان باز می‌کند. از طرفی، راه‌های گوناگونی نیز برای انتشار کتاب فارسی در خارج از ایران باز شده است و استفاده از این عرصه‌های جدید ملزم به داشتن کتاب توقیف شده نیست. هر نویسنده‌ای می‌تواند فارغ از آزارهای سانسور داخلی ایران، کتاب خود را از راه نشرهای خارج از کشور چاپ و به دست خواننده برساند. روش‌های جدیدی نیز وجود دارد که از طریق آن‌ها می‌توان کتاب را به شکل رایگان ولی حرفه‌ای در سطحی گسترده به خوانندگان عرضه کرد.
انتشار کتاب به سبک نوگام
نشر در اینترنت، گزینه دوم عرضه کتاب در خارج از کشور به شمار می‌رود. «انتشارات نوگام» یک سالی است که در این فضای مجازی فعالیت می‌کند. سبک کار این نشر، سرشار از خلاقیت و نوآوری است؛ گروهی از جوانان کتاب‌خوان ایرانیِ مقیم کشور انگلستان که با امکانات جدید استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی کتاب‌خوان مثل «کیندل»، «نوک» و مانند آن‌ها آشنا شده بودند و با توجه به پروژه‌های مشابه در استفاده از امکانات شبکه‌های اجتماعی و اینترنت، مدلی ساده و عملی برای نشر مجازی آماده کردند و نوگام بر این اساس شکل گرفت.
روش انتشار کتاب در این بنگاه، فقط نشر الکترونیکی آثار است. نوگام پس از بررسی اثر و انتخاب آن، با نویسنده قرارداد امضا می‌کند. سپس بخشی از کتاب را در سایت خود قرار می‌دهد و از بازدیدکنندگان می‌خواهد در انتشار کتاب سهیم شوند و از راه شبکه‌های مالی مانند «پِی‌پَل»، بخشی از حق‌التألیف صاحب اثر و نیز هزینه‌های ویراستاری و انتشار را پرداخت کنند.
پس از آن که هزینه‌های انتشار تأمین شد، کتاب در قالب فایل‌های «پی‌دی‌اف» و «ای‌پاب» به شکل رایگان در اختیار خوانندگان قرار می‌گیرد.
«آزاده ایروانی»، سرویراستار انتشارات نوگام می‌گوید: «ما با حمایت دوست‌داران کتاب در سراسر دنیا، کتاب‌های خود را رایگان به شکل ای‌بوک منتشر می‌کنیم. تلاش ما این است که کتاب را با تنها یک کلیک در دسترس همگان و به ویژه خوانندگان داخل ایران قرار دهیم. در این فرایند، چون سرمایه‌گذار مشخصی وجود ندارد و اعضای تحریریه از مناطق مختلف دنیا همکاری می‌کنند، می‌توان گفت که یک نشر همگانی و مشارکتی در این‌جا شکل گرفته است؛ بنگاهی که در آن ناشر، نویسنده و خواننده پابه‌پای هم کار می‌کنند.
هدف ما از ابتدا این بوده که حرکتی را با سه آرمان آغاز کنیم: توجه به ضرورت حمایت از مولف ایرانی که با مشکلات بسیاری دست به گریبان است، توجه به نیاز ارتباط اهل فرهنگ و ادبیات داخل و خارج از ایران و معرفی و ترویج نشر الکترونیک.«
در یک سال گذشته، این نشر 18 عنوان کتاب منتشر کرده و توانسته یک هزار و 200 عضو ثابت متشکل از نویسندگان، حامیان مالی و دوست‌داران کتاب داشته باشد. هر اثری که این نشر منتشرکرده، فقط از سرور سایت آن‌ها، به‌طور میانگین دو هزار و 500 مرتبه دانلود شده است.
این نشر خود را موظف به اجرای قانون کپی‌رایت می‌بیند و هم‌اکنون با هماهنگی ناشر اصلی، آماده انتشار نخستین اثر ترجمه‌اش است. هرچند آزاده ایراونی در این موضوع تأکید می‌کند: «در نوگام ترجیح می‌دهیم کتاب تالیفی را در اولویت قرار دهیم. به نظرمن، ادبیات معاصر ایران به دلایل متعدد در سال‌های اخیر آسیب‌های زیادی دیده است و نوگام با حمایت از نویسندگان ایرانی، می‌خواهد سهمی در پویایی ادبیات امروز کشور داشته باشد.«
اگرچه این انتشارات هنوز در ابتدای راه بوده و نیازمند تلاش‌های گسترده‌تر برای عرضه بهتر کتاب‌های خویش است.
«امین انصاری» تجربه نشر کتابش، «والس آب‌های تاریک» را با انتشارات نوگام دارد: «نشر نوگام در دوره‌ای از ناامیدی نسبت به انتشار آثارم به دادم رسید. از مهم‌ترین نکات مثبت آن، نبود سانسور و فراهم کردن تعدادی مخاطب بالقوه پیش از انتشار اثر بود که در واقع، شامل حامیان مالی کتاب بودند. نکته دیگر، دانلود رایگان اثر برای مخاطب است که سبب می‌شد در شرایط اقتصادی و فرهنگی نا‌به‌سامان ایران و ایرانی، مانعی برای تهیه کتاب وجود نداشته باشد. اما از نظر من، نقطه ضعف بزرگ نوگام، بازاریابی ضعیف و بی‌توجهی به تولیدات قبلی به عنوان سرمایه‌های این گروه است.«
ولی ممکن است برخی نویسندگان نخواهند اثر خود را الکترونیکی منتشر کنند و هنوز استفاده از دستگاه‌های حرفه‌ای الکترونیکی، چندان برای خواندن کتاب در ایران رایج نشده است. از سوی دیگر، مشکلات نبود دسترسی به حساب‌های بانکی اینترنتی برای شهروندان داخل ایران، باعث شده است که هنوز آن گونه که باید و شاید، فروش کتاب به شکل الکترونیکی در ایران متداول نشود. هر چند تلاش‌هایی در این زمینه انجام شده است اما تاکنون هیچ‌کدام موفقیت بارزی در میان کتاب‌خوان‌ها به دست نیاورده‌اند.
بنگاه دیکری توانسته است راهی میانه برای نشر کتاب پیش گیرد که در آن هم نسخه‌های الکترونیکی و هم نسخه‌های چاپی عرضه می‌شوند.
انتشار کتاب به سبک اچ‌اند‌اس مدیا
«اچ‌اند‌اس مدیا» بنگاهی است که از سه سال پیش شروع به کار کرده است. ایده پشت آن، ساده است: عرضه کتاب به شکل دیجیتالی و انتشار آن بر اساس درخواست خریدار. این نشر تاکنون نزدیک به 350 عنوان کتاب در زمینه‌های مختلف از شعر و سیاست گرفته تا رمان‌های فانتزی منتشر کرده است.
بنگاه اچ‌اند‌اس مدیا نشر کتاب‌های خود را در رسانه‌های اجتماعی مطرح و گستره‌ای از مشتری‌هایش را در سرتاسر جهان جذب آن‌ها می‌کند. این بنگاه برنامه‌های تبلیغی ویژه‌ای دارد؛ برای نمونه، در طرح «کتاب زندگی می‌بخشد»، از اول تا 29 اسفند 1392 این امکان را فراهم کرد تا به ازای هر یک دلار خرید کتاب دیجیتال، هزار تومان به یک موسسه خیریه در ایران پرداخت شود.
کتاب‌های چاپی این نشر به وسیله دستگاه‌های مدرن منتشر می‌شوند و ناشر را قادر می‌سازد تا یک نسخه یا هرچند نسخه از یک کتاب را منتشر کند. سایت‌هایی مانند آمازون هم این امکان را به ناشر می‌دهند تا آثار خود را به شکل حرفه‌ای و در قالب پی‌دی‌اف در اختیار خوانندگان قرار دهد. نسخه‌های پی‌دی‌اف، رمزگذاری شده هستند و امکان تکثیر آن‌ها وجود ندارد. در نتیجه، آثار با شرایط حرفه‌ای نشرکتاب عرضه می‌شوند.
هرچند نخستین پرسش از این بنگاه این است که آیا از نظر اقتصادی سودمند بوده است؟ مدیر انتشارات می‌گوید: «اگر نبود که این طرح در سه سال گذشته ادامه پیدا نمی‌کرد. البته در مقایسه با شغل‌های دیگر، شاید سودمندی زیادی نداشته باشد اما می‌توان گفت مدل تجاری ما نسبت به دیگر مدل‌های نشر در خارج از کشور که در 30 سال گذشته از آن‌ها استفاده شده، جواب‌دهی بهتری داشته است«
انتشار کتاب در این نشر، سودمندی غیرمالی دیگری نیز دارد و آن، رعایت قانون کپی‌رایت است. مدیر نشر می‌گوید: «ما تعداد محدودی کتاب ترجمه منتشر کرده‌ایم که تمامی آن‌ها با رعایت قانون کپی‌رایت بوده است. در یک مورد با اجازه نویسنده کار کردیم و مابقی کتاب‌ها را با اجازه ناشر به چاپ رساندیم. برای یک کتاب، هزینه‌ای برای دریافت این اجازه پرداخت کرده و در بقیه موارد، قراردادی برای سود مشترک با صاحب امتیاز کتاب امضا کرده‌ایم.«
نزدیک به یک سال پیش، «قدرت کابالا، شگردی برای روح و روان» نوشته «یهودا بِرگ» با مقدمه‌ای از «منصور کوشان» و ترجمه‌ای از خودم(نگارنده)، از سوی «انتشارات آرست» منتشر شد. این بنگاه، بخشی از نشرهای مرتبط به گروه انتشاراتی اچ‌اند‌اس مدیا است که با مجموعه‌ای از نشرهای خارج از کشور در انتشار و عرضه کتاب همکاری می‌کند. این نگارنده یک کتاب توقیف شده را از طریق این نشر در بازارهای کتابِ سرتاسر جهان عرضه کرد.
امروز فقط کافی است بخواهید کتابی منتشر کنید و گزینه‌های انتشار خارج از ایران را در نظر بگیرید و کتاب‌تان احتمالاً می‌تواند به دست مخاطبان داخل کشور هم برسد. برای این کار، راه‌های فراوانی وجود دارد؛ برای برخی نویسندگان این روش‌ها پویا محسوب شده و هر روز تعداد بیش‌تری آثار خود را به این شکل منتشر می‌کنند. برخی دیگرهم‌چنان محتاط هستند و منتظر مانده‌اند تا نتیجه کار نشرهای موجود را ببینند.
در دنیای امروز، مرزها کوتاه‌تر و محوتر و نشرها بیش از پیش وابسته به فن‌آوری‌های روز می‌شوند. با چنین روندی، می‌توان امیدوار بود که راه برای عرضه بهتر و گسترده‌تر کتاب فارسی در سرتاسر جهان هموارتر شود.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر