close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
فرهنگ

رضایت اولیه دولت برای دفن ریچارد فرای، انتخاب سکوت و آبروریزی فرهنگی

۲۸ فروردین ۱۳۹۳
امید معماریان
خواندن در ۱۱ دقیقه
رضایت اولیه دولت برای دفن ریچارد فرای، انتخاب سکوت و آبروریزی فرهنگی

یک منبع دانشگاهی نزدیک به حسن روحانی رئیس جمهور به ایران وایر گفت که دولت موافق به خاکسپاری ریچارد نلسون فرای، ایران شناس برجسته و استاد دانشگاه هاروارد در ایران بوده و گمان نمی کرده که نیاز به دخالت داشته باشد و قرار بوده این اقدام خود به خود از طریق هماهنگی با نهادهای مسئول انجام بشود. 

ریچارد فرای، استادمطالعات ایرانی دانشگاه هاروارد در تاریخ هفتم فروردین در سن نود و چهار سالگی درگذشت. او وصیت کرده بود که جسدش در کنار رود زاینده رود دفن شود. اما پس از آنکه این خبر در رسانه‌ها منتشر شد، رسانه‌های محافظه کار و تندروهای افراطی در ایران به مخالفت با این موضوع پرداختند و حتی دولت را تهدید کردند که اگر چنین اقدامی صورت بگیرد به «نبش قبر» این محقق فقید اقدام خواهند کرد. 

منبع دانشگاهی نزدیک به حسن روحانی به ایران وایر گفت: « اقدامات تندروها بهانه ای است برای حمله به حسن روحانی، آنهایی که فحش می دهند می خواهند آقای روحانی را تخریب کند.  آقای روحانی هم متاسفانه به جای اینکه پیش قراول خیلی از اتفاقات باشد بسیاری از اوقات تسلیم فضای ساخته می شود.»

او در خصوص اینکه آيا با جوسازی های انجام شده امکان دفن این ایران شناس شهیر در ایران وجود دارد گفت:‌ « تنها راه باقی مانده این است که آقای روحانی و وزرای مربوطه به آقای خامنه ای در این زمینه توضیح دهند و سعی کنند راهی که کم هزینه است و امکان زیاد تری برای انجام دارد را امتحان کند. راه دوم این بود که آقای روحانی خود دستور انجام کار را می داد ولی این اقدام هزینه دارد و برای همین او این کار را نمی کند.»  با این وجود چنین مسیری نیز چندان با خوش بینی او همراه نیست:‌«  بعید می دانم آقای خامنه ای در چنین مسائلی دخالت کنند. آقای روحانی هم به تنهایی کاری را نخواهد کرد و باید حمایت بالا را داشته باشد.»

با این وجود قبل از آنکه حسن روحانی به خود بجنبد و برای دفن ریچارد فرای که وزارتخانه های مربوطه در کابینه او با آن موافق بودند و همچنین موافقت جمع کثیری از نخبگان ایرانی را در خارج و داخل کشور به همراه داشت، تدبیری بیاندیشد، با جنجال رسانه ای و جلو افتادن گروه های فشار عملا، او را در برابر موقعیت انجام شده ای قرار دادند که موضع گیری احتمالی اش  را باهزینه های بیشتری همراه می کند. 

واکنش گروه های تندرو: «جنازه را خوراک سگ‌های بیابان می‌کنیم»

یکی از واکنش های تند توسط روزنامه جوان، که ارگان رسانه‌های سپاه پاسداران محسوب می‌شود، مطرح شد که در روز ۲۷ فروردین تهدید کرد اگر ریچاردفرای در ایران دفن شود، مسوولان دولتی حتی قادر با یک «گردان نیروی ویژه» نیز قادر نخواهند بود از نبش قبر او جلوگیری کنند. این روزنامه همچنین تهدید کردکه نتیجه عمل به وصیت این ایران شناس چنین خواهد بود که « آن زبان بسته هر شب و روز منتظر مردم اصفهان باشد که او را محترمانه از کنار پل خواجو به جایی که دست دولت به آن نرسد- مثلا یکی از باغات اطراف اصفهان - ببرند و شر را بخوابانند. 

اما در شهر اصفهان نیز گروهی با امضای بیانیه ای با عنوان «مردم شهید پرور اصفهان» به استاندار این شهر نوشتد که درصورت دفن ریچاردفرای او راخوراک سگ های بیابان خواهد کرد: «خدا می‌داند  اگر جنازه نجس و کثیف صهیونیست ریچارد فرای را به شهر شهیدان بیاورند غسل شهادت می کنیم، کفن می پوشیم، آن را تحویل گرفته می سوزانیم و خوراک سگ های بیابان می کنیم.» 

هم اکنون قبر ایران شناس شهیر پروفسو آرتور پوپ و همسرش در کنار پل خواجو قرار دارد و قرار بود که ریچارد فرای در همین مقبره به خاک سپرده شود. موضوعی که در این بیانیه به آن اشاره شده است:‌« همچنین قبر استاد وی پروفسور پوپ را نیز در کنار پل خواجو برسرش خراب می کنیم و با خاک یکسان می کنیم تا هوس چنین جنایاتی به ذهن هیچ منافق دیگری نرسد. 

بعد از صدور این بیانیه بود که چند ده نفر در محل مقبره آرتوب پوپ، تجمع کردند، بر در و دیوار آن شعار نوشتند و به شعار دادن علیه ریچارد فرای پرداختند.  به دنبال، واکنش های گروه های تندرو در اصفهان و رسانه های محافظه کار منتقد دولت، هشت تن از نمایندگان محافظه کار استان اصفهان نیز با نوشتن نامه ای به رئیس جمهور، به او گفتند که اگر ریچارد فرای در اصفهان دفن شود با «عکس العمل شدید کنترل نشده مردمی مواجه خواهد شد.» 

اگر چه در زمان ریاست جمهوری محموداحمدی نژاد، ریچاردفرای، به ایران سفر کرد و همان زمان با این درخواستش موافقت شد. محموداحمدی نژاد همچنین خانه ای را به او اهدا کرد تا پس از فوت در کنار دو ایران شناس دیگر به نام های ارتور پوپ و همچنین فیلیس آکرمن دفن شود. 

محافظه کاری دولت حسن روحانی و صدمه به مطالعات ایران شناسی

بی اقدامی حسن روحانی، عملا به معنی خالی کردن  پشت جوادظریف وزیر خارجه کابینه خود او بود. چرا که آقای ظریف هم در توییتر خود از ریچاردفرای به نیکی یاد کرده بود و هم در نامه ای به رئیس دفتر روحانی خواستار هماهنگی برای دفن او شده بود. 

 تنها یک روز پس از فوت ریچاردفرای، جواد ظریف وزیر امورخارجه ایران در صفحه توییتر خود نوشت: « از درگذشت پروفسور ریچارد فرای عمیقا غمگین شده ام: دوست و محقق واقعی ایران. میراث او برای همیشه زنده خواهد ماند... .»برخی از کاربران توئیتر زیر نوشته آقای ظریف از او پرسیده اند که «آیا به آرزویش برای دفن در اصفهان خواهد رسید؟» ه

مچنین رسانه‌های ایران نامه ای را با امضای جوادظریف برای دکترمحمد نهاوندیان رئیس دفتر حسن روحانی منتشر کردند که در آن خواسته شده است که با کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی برای هماهنگی لازم به منظور انتقال و دفن ریچاردفرای در ایران انجام شود. با وجود تکذیب این نامه اما، منبع دانشگاهی نزدیک به حسن روحانی به ایران وایر گفت که ارسال این نامه صحت دارد. 

در این نامه جواد ظریف نوشته است: « با سلام، احتراماً به پیوست تصویر نامه واصله از جناب آقای موسوی بجنوردی رئیس محترم مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی به شماره 12050 مورخ 19/01/1393 جهت استحضار و صدور دستور جنابعالی ایفاد می‌گردد.در نامه یاد شده درخواست شده است پیکر شادروان ریچارد نلسون فرای استاد ایران‌شناسی آمریکائی که اخیراً درگذشته است، از بیمارستانی در بوستون آمریکا به ایران منتقل شده و در اصفهان کنار مزار آرتورپوپ دفن گردد. ضمناً مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی اعلام داشته است بقیه امور، از تحویل پیکر در فرودگاه تا خاک‌سپاری مشارالیه در اصفهان را برعهده خواهد گرفت.خواهشمند است دستور فرمائید از اقدامی که معمول می‌گردد این وزارت نیز مطلع نمائید.

از فحوای نامه آقای ظریف به رئیس دفتر رئیس جمهور چنین برمی‌آید که او گمان نمی‌کرده است که چنین اقدامی اساسا موضوعی باشد که بخواهد با مخالفتی مواجه شود. چون موضوع آرزوی اقای فرای در زمان محمود احمدی نژدا هم مطرح شده بود اما با واکنش چندانی مواجه نشد. به علاوه در زمانه ای که ایران در افواه عمومی با مشکلات جدی در دیپلماسی عمومی مواجه است و برای نشان دادن تصویری صلح جو و انسانی از خودتلاش زیادی می کند، چنین اقدامی می توانست از نقطه نظر منافع ملی تاثیرات مثبتی داشته باشد. مرکز دائرالعمارف بزرگ اسلامی که ریاست آن را کاظم موسوی بجنوردی به عهده دارد، قرار بوده که مرجع هماهنگی و انتقال جسد و همچنین برگزاری مراسم باشد.  مراسمی که بسیاری گمان می کردند، برای نشان دادن رابطه خوب مردمی دو کشور می تواند گام مهمی باشد. 

بعد از انتقادات صورت گرفته، آقای بجنوردی دوبار از علی اکبر ولایتی مشاور رهبر ایران در امور بین المللی خواسته است که نظرشان را در این زمینه بگوید. به گزارش خبرگزاری ایسنا او گفته است: «"به ایشان گفتم که اگر با آوردن پیکر فرای به ایران موافق نیستند، این قضیه را اعلام کنند؛ ولی اگر موافق هستند، سفارش کنند تا این بحث کاملا فرهنگی، سیاسی نشده و به ضرر ایران تمام نشود."

اما پیش از آنکه حسن روحانی در این زمینه اظهارنظر کند و تصمیمی بگیرد، با ورود تندروها به ماجرا و جوسازی رسانه ای و استفاده از گروه های فشار در اصفهان، عملا «بحث کاملا فرهنگی»، کاملا «سیاسی» شده بود. موضوعی که حتی به گفته نزدیکان آقای روحانی نیز صدمه برای کشور است: « چنین اقداماتی روی ایران شناسان نسل بعدی تاثیر می گذارد. مساله فقط عوام آمریکایی نیست. روی قشر روشنفکرهایی که روی موضوع ایران کار می کنند و عموما علاقه مند تحولات و تاریخ کشور هستند تاثیر منفی می گذارد. نسل جدیدی از ایران شناسان که در دانشگاه ها هستند. باید توجه کنیم که ایران شناسی در دانشگاه های غربی و به خصوص آمریکا به شدت لطمه خورده است به خاطر مسائل مختلف و برخوردهای صورت گرفته با موضوع دفن مرحوم فرای، عملا در خلاف جهت تشویق ایران شانسان و تقویت این مهم در دانشگاه های مهم جهان است.» او همچنین گفت که وقتی ایران شناسان نمی توانند به ایران بروند و یا بودجه ای برای چنین تحقیقاتی وجود ندارد، عملا بار تحقیقات و مطالعات مربوط به ایران کاهش پیدا می کند و این ضرری است که دودش به چشم جامعه علمی و مردم ایران خواهد رفت. 

« منبع دانشگاهی نزدیک به حسن روحانی که نخواست نامش به دلیل حساسیت های مطرح شده پیرامون این موضوع و دیگر اینکه مسوولیتی برای اعلام مواضع در این خصوص نداشت برده نشود،  در خصوص اهمیت دفن این ایران شناس در ایران به ایران وایر گفت:‌«  فکر می کنم اصل انتقال جسد و عمل به وصیت چنین فردی علاوه بر انسانی بودنش که هزاران نفر را تربیت کرده است، در چنین شرایطی برای پابلیک دیپلماسی خیلی مهم است، . با توجه به اهمیتی که این فرد در افکار عمومی دانشگاهیان و ایران شناسان دارد.» 

منبع دانشگاهی نزدیک به حسن روحانی همچنین به ایران وایر گفت که اقدام گروه های تندرو در ایران روی دید کسانی که تلقی مثبتی از تحولات پس از روی کار آمدن حسن روحانی داشته اند تاثیر زیادی گذاشته است: «این واقعا یک آبروریزی است واکنش. هر چقدر یکی بخواهد مثبت اندیش باشد نمی تواند مثبت باشد. ما کسانی را می شناسیم که در این چند روزه می گویند که این مملکت درست نمی شود. یعنی اینقدر منفی شده اند. یعنی یک مساله کاملا شدنی به یک بحران ملی تبدیل می شود.»

واکنش جامعه فرهنگی و دانشگاهی آمریکا به جنجال دفن فرای در ایران

طی روزهای گذشته، محققان و دانشگاهیانی که سالها وقت خود را صرف مطالعه فرهنگ و هنر ایران کرده اند، با شگفتی از اقدامات برخی تندرو در ایران در زمانه ای که دولت جدید ایران از اعتدال و امید سخن می گوید برای جلوگیری از دفن ریچارد فرای در اصفهان یاد کرده اند. در واقع برای بسیاری از کسانی که مبلغ و پیام آوران غنای فرهنگی ایران در غرب هستند، چنین واکنش هایی بی توجهی به عشق و علاقه افرادی است که دهها سال زندگی خود را صرف شناساندن فرهنگ و تاریخ ایران کرده اند. 

گادفری چشایر، منتقد فیلم، نویسنده و کارگردان آمریکا به ایران وایر در خصوص آرزوی ریچارد فرای برای دفن در ایران گفت: « به عنوان یک آمریکایی که عاشق فرهنگ ایران است و سعی کرده است که زیبایی های آن را برای مخاطب آمریکایی نشان دهد امیدوارم که ایران اجازه بدهد به خارجی هایی که (درحوزه ایران کار می کنند و) می خواهند در آنجا دفن شوند به عنوان نشان دادن احترام برای کار و عشقی که آنها به ایران داشته اند. 

توماس ریکز، نویسنده و روزنامه نگار شناخته شده آمریکایی که در زمینه ایران کتاب و مقامات متعددی منتشر کرده است نیز در خصوص دفن ریچارد وایر و حواشی به وجود آمده در این زمینه به وجود به آمده است به ایران وایر گفت:‌« من نسبت به جنجالی که در خصوص درخواست ریچاردفرای به وجود آمده آگاه هستم. نمی دانم که آیا درخواست آرتور پوپ (ایران شناس شهیر) هم با چنین علاقه ای در زمانی که درکنار زاینده رود دفن شد مواجه شده یا نه وقتی در زمان پهلوی در ایران دفن شد. معتقدم که درخواست پروفسور پوپ و پروفسور فرای به خاطر عشق عمیق آنها به ایران، مردمش، هنر و معماری و ادبیات طراز اول جهانی ایران بود. وقتی محققانی همچون این دو چنین درخواستی را مطرح می کنند که اقدامی به این مهمی انجام شود، چنین اجازه ای را به عنوان افتخاری برای خود و ایران تصور می کنند تا به جای اینکه در آمریکا بخواهند دفن شوند.»

این نویسنده آمریکایی با طرح اینکه در گذشته افراد معدودی از شهروندان آمریکا بوده اند که خواسته باشند جنازه شان در کشورهای دیگری در دنیا دفن شود گفت: « دو آمریکایی مشهور دیگر هستند که وقتی فوت کردند خواستند که بدنشان در سرزمین دیگری که بخش عمده ای از عمر خود را وقف ادبیات اجتماعی و سیاست آنجا کرده بودند دفن کنند. یکی جان رید (۱۸۹۷-۱۹۲۰) بود که در روسیه مرد و خواسته بود که اجازه بگیرد که در جوار مقبره لنین در کرملین (میدان سرخ) و در مسکو دفن شود. که خودم دیده ام امروز او در سمت چپ قبر لنین دفن است. فرد دیگر، ادگار اسنو (۷۲-۱۹۰۵) بود که در سوئیس فوت کرد بعد از اینکه تمام زندگی اش را وقف آسیای شرقی و به خصوص چین کرده بود. به او اجازه داده شده که در در کنار دریاچه معروفی در دانشگاه پکن دفن شود. هر دو از نظر بین المللی کارهای معتبری انجام داده بودند. بنابراین، آمریکایی های دیگری هم بوده اند که در جاهای دیگر دنیا دفن شده اند برای عشق و علاقه ای که به مردم و جامعه و فرهنگ های دیگر داشتند.»

ریکز در خصوص برخی اظهارات مبنی براینکه افرادی همچون ریچارد فرای یا آرتور پوپ جاسوس دولت آمریکا بوده اند گفت:‌«  هر کسی می تواند چنین ادعاهایی را مطرح کند. اما هیچ شاهد و مدرکی برای این ادعاها وجود ندارند. این دو تنها زندگی و شغل آکادمیک در مورد مطالعات ایرانی داشته اند. 

ثبت نظر

تصویری

تجمع اعتراض آمیز نسبت به حفر تونل گلاب و بهشت آباد استان...

۲۸ فروردین ۱۳۹۳
تجمع اعتراض آمیز نسبت به حفر تونل گلاب و بهشت آباد استان چهار محال و بختیاری