عکاسان "نسل سوخته" در لندن

همه چیز از یک عنوان شروع می شود: "نسل سوخته"؛ نسلی که جنگ را دید و محدودیت های اجتماعی و فردی را در مواجهه با یک حکومت تمامیت خواه تجربه کرد و مجبور شد عادت کند به زندگی دوگانه: یک زندگی رسمی بیرون از خانه و یک زندگی مخفی متضاد در درون خانه.

نمایشگاه عکس "نسل سوخته" در "سامرست هاوس" لندن، تصویری است از این نسل. نه عکاس جوان تجربیات خود را از اجتماع پیرامون خود با مخاطب قسمت می کنند: شادی قدیریان، عباس کوثری، صادق تیرافکن، آزاده اخلاقی، نیوشا توکلیان، گوهر دشتی، بابک کاظمی، علی ناجیان و رامیار منوچهر زاده.

فریبا فرشاد مدیر موسسه کندل استار(Candlestar) که در زمینه عکس به شکل بین المللی فعالیت های مختلفی دارد، درباره این نمایشگاه به ایران وایر می گوید:«با گردآوری آنها می خواستم نشان بدهم که جامعه ایران در چه وضعیتی است؛ بخصوص این نسل سوخته که بعد از انقلاب به دنیا آمده یا انقلاب در دوران بچگی آنها رخ داده. این که چطور زندگی می کنند، محدودیت هایشان چیست و این تضاد زندگی داخلی و خارجی آنها را نمایش بدهم. تمام تاریخ ما نوعی زندگی دوگانه را نشان می دهد. تاریخ قدیمی و باستانی مان هم همین طور است، مثلاً نگاه کنید به اشعار فارسی. همیشه این بوده که راهی پیدا کنیم که چطور حرف هایمان را بزنیم که به دردسر نیفتیم.»

از مرگ روشنفکران تا روایت تناقض های یک جامعه

آزاده اخلاقی، پر سروصدا ترین عکاس این نمایشگاه در مطبوعات بریتانیا، صحنه های مرگ چند شخصیت مهم روشنفکری این قرن ایران را بازسازی کرده و یاد و خاطره این مرگ ها را زنده می کند و عکاسی را به شکلی به هنر مفهومی گره می زند.

نیوشا توکلیان همسایه های خود را به مدت شش ماه راس ساعت هشت شب در گوشه ای از مجموعه ساختمانی شان نشانده تا غم و اندوه یک نسل و مشکلات آن را با مخاطب قسمت کند؛ از جمله دختری رو به کیک تولدش که می تواند یاس و دردماندگی یک نسل را در نگاهش بازتاب دهد.

مذهب، سنت و جامعه مضمون اصلی آثار ارائه شده عباس کوثری در این نمایشگاه است که همین مایه را می توان  در آثار مشترک علی ناجیان و رامیار منوچهر زاده دنبال کرد که در عکس هایی از خانواده ها و زوج های مختلف، تفاوت نگاه و دیدگاه های جامعه ای پیچیده و متناقض را تصویر می کنند. صادق تیرافکن هم سعی دارد این مضمون را درونی کند و با نمایش بدن خود به عنوان جولانگاه اجتماع، تاثیر محیط اطرافش را به شکلی شخصی بکاود. 

نمایشگاه هرچند غالباً با نام های شناخته شده شکل گرفته، اما تمام چهره های این نسل را در برنمی گیرد. فریبا فرشاد می گوید:« من از سی تا هنرمند شروع کردم و کم کم حذف کردم تا به این هشت نه نفر رسیدم. سامرست هاوس به یکی از مراکز مهم عکاسی در لندن تبدیل شده  و وقتی به من پیشنهاد شد این کار را در اینجا انجام دهم ، خیلی دلم می خواست که این اتفاق بیفتد. زمانم خیلی کوتاه بود. ظرف شش هفته این کار را انجام دادم. جایم هم خیلی کم بود. با ابن حال می خواستم با فضای قصری سامرست هاوس کار کنم و کارها بزرگ باشند و فضا بدهم به هنرمندان. برای همین مجبور بودم تعداد هنرمندان را کم کنم. همه این هنرمندان کارشان در سطح بین المللی است. طبیعتاً کسانی را گردآوردم که با کارشان آشنا هستم. هنرمندانی که نمی شناختم علی ناجیان و رامیار منوچهر زاده بودند و همین طور بابک کاظمی، که خیلی خوشحالم از این که در این کار توانستم چند تا هنرمند پرکار را ببینم و با آنها آشنا بشوم و فکر می کنم همه آنها در سطح جهانی موفق خواهند بود.»

تبعات یک جنگ

از مجموعه شناخته شده شادی قدیریان با مضمون جنگ، چند اثر خودنمایی می کند: با نمایش تضاد وسایل جنگی از قمقمه تا کوله پشتی جنگی در کنار اسباب بازی های کودکان یا یک روسری رنگی آویخته در کنار کلاهخود که جدای از پرداختن به مضمون اش- جدایی و تنهایی بر اثر جنگ- به فرم مجزا و دلچسبی از کنار هم  قرار دادن اشیاء می رسد.

مضمون جنگ در آثار بابک کاظمی در پلاک های خانه های خرمشهر دنبال می شود؛ پلاک هایی که درد و رنج یک شهر را تصویر می کنند و کاظمی باعکس هایی متعدد در ابعاد کوچک، تصویری از یک شهر ویران شده در جنگ را ارائه می کند.

گوهر دشتی هم مفاهیم رئالیستی جامعه - از جمله جنگ- را با فضای سوررئالی می آمیزد و به ترکیب غریبی می رسد.  

برپا کننده این نمایشگاه درباره مضمون جنگ می گوید:« «این که جنگ چه تاثیری داشته از محورهای اصلی این آثار است. جنگ ایران و عراق خاطره زیادی در غرب به جا نگذاشته و این مهم است که یک مقدار درباره اش حرف زده شود و نشان داده شود که این جامعه از این جنگ طولانی چقدر تاثیر گرفته است.»

موج تازه عکاسی ایران

نمایشگاه "نسل سوخته" بازتاب مثبتی در مطبوعات بریتانیا داشته و بسیاری را متوجه جریان تازه عکاسی در ایران کرده است. فرشاد معتقد است: «ایران یکی از مهمترین مراکزی است در دنیا که در آنجا دارد کارهای عکاسی هیجان انگیز و ویژه با قصه پردازی های خیلی متفاوت و خیلی مدرن اتفاق می افتد و تمام زیبایی اش در دوگانگی اش است. چون محدود است، آنها دارند با شیوه مستند کارهای جالبی می کنند. کار آنها خیلی عمق پیدا کرده، داستان دارد، شعر دارد، لایه های مختلف دارد و این موقعیت خاصی به آنها می دهد.»