روحانی دلیلی برای جشن گرفتن ندارد‎

با پیروزی حسن روحانی درانتخابات ریاست جمهوری  پایان دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد فرا می رسد  ولی دوره بحرانها در اقتصاد کشور تازه آغاز می شود. میراث اقتصادی احمدی نژاد برای جانشینش  جایی برای خوشحالی در این پیروزی نمی گذارد.

روز شنبه در ایران در حالی به پایان می رسد که  مردم ایران امید دوباره ای به آینده یافته اند.  پیروزی حسن روحانی، شیخ دیپلمات و یک کاندیدای معتدل، که مورد حمایت دو رییس جمهور سابق و بدنه فعالان اقتصادی کشور بود با 18 میلیون رای باعث شده است تا بسیاری امیدوار باشند دوره دشواریهای به پایان رسیده باشد و روزنه امیدی پیدا شده باشد. بورس تهران افزایش پیدا کرده است، و از نرخ برابری دلار در برابر ریال کاسته شده است. سکه بهار آزادی امروز هفتادهزار تومان ارزانتر از پنجشنبه در تهران معامله شد. بازار تهران آینده را روشنتر از هفته پیش می یابد. ولی سوال اینجاست که آیا این خوش بینیها و توقعاتی که بدنبال دارند واقع بینانه است؟ نباید در یک جشن پیروزی از تلخی روزهای در پیش صحبت کرد ولی ماه عسل حسن روحانی بعنوان هفتمین رییس جمهور ایران امروز با غروب خورشید در تهران پایان یافت.

هشت سال بعد از پیروزی محمود احمدی نژاد در دوره دوم انتخابات ریاست جمهوری اقتصاد ایران و مهمتر از آن زیرساختهای اقتصادی ایران در وضعیت خوبی به سر نمی برند. در دوره هشت ساله ریاست جمهوری او به انزوای ایران اضافه شد. تحریمها هزینه مبادلات خارجی و بانکی با ایران را بسیار افزایش داده اند. از شرکای تجاری ایران کاسته شده است و بخش عمده ای از درآمدهای نفتی ایران در کشورهای طرف معامله او باقی مانده است. ایران تنها می تواند این درآمدها را بصورت کالاهایی که خریداران نفتش تعیین می کنند دریافت کند. بیکاری سیر صعودی خود را آغاز کرده است و برخی از اقتصاددانان پیش بینی می کنند جمعیت بیکاران در ایران از مرز ده میلیون نفر خواهد گذشت.  اینها در حالیست که افزایش فعالیتهای اقتصادی کشورهای منطقه و گسترش زیرساختهای حمل و نقل و انرژی در آنها از مزیت نسبی اقتصادی ایران در منطقه کاسته است. دو دهه پیش ایران امیدوار بود چهارراه ترانزیت کالا و خدمات در منطقه باشد، امروز این رویایی از دست رفته است.

در کنار این رویدادها محمود احمدی نژاد با تعطیلی سازمان برنامه و تضعیف مراکز فکری اقتصاد کشور به خردورزی در فرآیند تصمیم گیری اقتصادی پایان داد و بجای آن عوامگرایی را با شعار عدالت اقتصادی برگزید. برنامه هایی مانند هدفمندسازی یارانه ها، وامهای کم بهره به بنگاههای نوپای اقتصادی، بودجه های عمرانی بی حد و حساب بار تعهدات مالی دولت را سنگین و سنگین تر کرد در حالیکه فعالیتهای اقتصادی غیر نفتی با سرعت کمتری رشد می کردند و رقابت با محصولات چینی به تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی منجر شد. استقراض از بانک مرکزی و صندوق ذخیره ارزی روش معمول دولت برای تامین هزینه تعهدات رییس جمهور دائم السفری بود که با دیوارهای سازمان برنامه دشمن بود. نتیجه این کار شش برابر شدند حجم نقدینگی در بازار ایران ظرف هشت سال گذشته بوده است. تورم دو رقمی فعلی اقتصاد ایران یک رتبه جهانی دیگر برای کشور به ارمغان آورده است که مشوق سرمایه گذاری در کشور نیست.

مجموعه این رویدادها یک بحران اقتصادی را در ایران رقم می زنند که حسن روحانی از امروز باید برای مقابله با آن چاره اندیشی کند. او می تواند به همکاری تیمی از کارشناسان اقتصادی امیدوار باشد، ولی کارایی سیاستهای پیشنهادی آنها را ساختار جدید اقتصاد ایران محدود می کند. امروز در اقتصاد ایران سازمانهای شبه دولتی و نظامی نقشی به مراتب گسترده تر از هشت سال گذشته دارند و در برابر سیاستهای که انحصارات و امتیازاتشان را بخطر بیاندازد مقاومت خواهند کرد. گزینه حذف تحریمها برای بسیاری راه نجات فوری از وضعیت فعلیست. اما بنظر نمی رسد که تحریمهایی که بتدریج وضع شده اند و اکنون قوانین محلی بسیاری آنها را در کشورهای مختلف نهادینه کرده است براحتی حذف گردند. فراموش نکنیم بدون مذاکره و مصالحه هسته ای حذف این تحریمها ناممکن است. سرخوردگی عمومی ناشی از ناتوانی دولت آینده در حل سریع و کوتاه مدت بحران اقتصادی می تواند ابعاد گسترده ای داشته باشد. اما این ناتوانی میراثیست که دولت احمدی نژاد بجای گذاشته است و دولت حسن روحانی باید بکوشد علیرغم آن موفق باشد. انباشت توقعات و انتظارات اقتصادی از دولت جدید به حل این بحران کمکی نخواهد کرد، اقتصاد ایران برای فراموشی هشت سال گذشته به چندین سال وقت احتیاج دارد، فرصتی که مردم ایران شاید شکیبایی دادنش را بعد از تحمل مشقتهای اقتصادی سالهای گذشته نداشته باشند.

حسن روحانی واقعا دلیلی برای جشن گرفتن ندارد.