close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
سیاست

تحلیل رسانه های عربی: از جنگ نیابتی تا احتمال جنگ مستقیم ایران و عربستان

۱۴ دی ۱۳۹۴
علی مهتدی
خواندن در ۶ دقیقه
تحلیل رسانه های عربی: از جنگ نیابتی تا احتمال جنگ مستقیم ایران و عربستان
تحلیل رسانه های عربی: از جنگ نیابتی تا احتمال جنگ مستقیم ایران و عربستان

اعلام قطع رابطه دیپلماتیک عربستان با ایران، بازتاب های گسترده ای در رسانه های عربی داشته است. به نوشته‌ی خبرگزاری‌ها و رسانه‌های عرب‌زبان، انتظار می‌رود ظرف روزهای آینده، کویت، سومالی، نیجریه و اردن نیز روابط سیاسی خود را با ایران قطع کنند. در حال حاضر، بحرین، سودان و جیبوتی نیز همراه عربستان شده اند، امارات نیز روابط خود را کاهش داده است. با این حال بیشترین تمرکز رسانه های عربی کماکان بر سر مسئله ایران و عربستان است.

خلیل فلیحان تحلیل‌گر لبنانی در روزنامه النهار به نقل از یک منبع آگاه دولتی گفت اساسا اعدام شیخ نمر به این دلیل صورت گرفت تا فضا برای قطع رابطه سیاسی با ایران آماده شود، چرا که عربستان از روند میانجی‌گری‌ها برای نزدیکی بین ریاض و تهران راضی نبود.

به گفته فلیحان، در مرحله‌ی پیش رو هیچ‌گونه تفاهمی بین ایران و عربستان ایجاد نخواهد شد و بدین ترتیب علاوه بر اینکه روابط دو کشور به بالاترین حد از تنش می‌رسید، افق در برابر ایجاد هر گونه نزدیکی و راه‌حلی در پرونده‌های مهم منطقه مثل سوریه بسته خواهد شد.

گزارش نخست روزنامه السیاسه کویت که در صفحه اول نیز منتشر شده با عنوان «طوفان قاطع خلیجی ـ عربی علیه تروریسم نظام آخوندی ایران» با بیانیه دولت کویت شروع شده که در آن آمده است: «در کنار عربستان ایستاده و از هر اقدام این کشور در حفظ امنیت و ثباتش حمایت می‌کنیم».

در این گزارش، همبستگی کشورهای عربی با عربستان و ایجاد جبهه‌ای مشترک علیه ایران مورد تمجید قرار گرفته است: «کشورهای عربی و خلیجی روز گذشته موضعگیری متحد و یکسانی در همبستگی با عربستان علیه مواضع کینه‌توزانه ایران داشته و حملات تروریستی و هوچی‌گرانه به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد را به شدت محکوم کردند».

به نوشته السیاسه، کشورهای منطقه در عین حال نگران هستند که «سیاست‌های طایفه‌ای نظام آخوندی ایران» باعث تنش بیشتر در منطقه شود.

طارق الحمید سردبیر سابق روزنامه الشرق‌الاوسط در مقاله‌ای به نکاتی اشاره کرده که بیانگر رویکرد کشورهای عربی در قبال ایران و تلاش آنها برای بهره‌برداری حداکثری از حمله به سفارت عربستان در تهران است.

الحمید نوشته است:‌ «واکنش‌های نظام ایران از صدر تا ذیل به اعدام نمر باقر النمر مصداق بارز نفاق است. شیخ نمر در کنار 45 تبعه دیگر عربستان اعدام شدند که همگی در عملیات تروریستی دست داشتند. اینکه ایران از بین تمام اعدام شدگان بر روی نام نمر باقر النمر تاکید دارد، نشانه‌ی خطرناکی بیانگر این موضوع است که از دید ایران شیعیان در دیگر کشورهای جهان، تبعه و شهروند ایران محسوب می‌شوند».

به نوشته‌ی الحمید، رفتارهای ایران باید باعث نگرانی تمامی کشورهای جهان شود، «چرا که این کشور نشان داده هیچ پایبندی به موازین و اصول بین‌المللی نداشته و هر گاه با کشوری به مشکل بر می‌خورد به اتباع خود اجازه می‌دهد تا تاسیسات دیپلماتیک آن کشور در خاک ایران را مورد حمله قرار دهند».

از جمله نکاتی که در برخی تحلیل‌ها و گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌های عربی تکرار شده، این سوال است که چرا تمام دنیا بر سوژه اعدام شیخ نمر تمرکز کرده‌اند و 46 حکم اعدام دیگر را در نظر نمی‌گیرند.

به نظر می‌رسد بخشی از رسانه‌های عربی سعی دارند بر این نکته تمرکز کنند که اعدام شیخ نمر به هیچ وجه یک اقدام مذهبی نبوده زیرا دو شیخ سنی نیز در میان اعدام‌شدگان وجود دارند که همگی متهم به اقدامات تروریستی بودند.

عبدالرحمن الراشد در الشرق‌الاوسط نوشت: «دلیل اینکه ایران تنها بر اعدام شیخ نمر تمرکز کرده واضح است، چرا که قصد دارد تفرقه مذهبی را در منطقه رواج دهد؛ اما این موضوع روشن نیست که چرا تمام خبرگزاری‌های معتبر از جمله بی‌بی‌سی و دیگران در پوشش خبر اعدام 47 تروریست، بر اسم شیخ نمر تاکید کرده‌اند».

الراشد که معروف است به منابع امنیتی عربستان نزدیک است، ماجرای بازداشت شیخ نمر را بدین ترتیب شرح داده است: «نمر النمر یک شیخ بسیار تندروی شیعه بود. پلیس در حال تعقیب یک متهم به قتل بود که خودروی حامل شیخ نمر خود را به ماشین پلیس کوبید. وقتی پلیس به سمت شیخ نمر رفت تا او را بازداشت کند، بارانی از گلوله بر سر افراد پلیس بارید به طوری که شش پلیس کشته شده و ده‌ها نفر از جمله سه شهروند زخمی شدند. هواداران شیخ نمر به چند خودرو حمله کرده و آنها را آتش زدند که در میان آنها یک خودروی وابسته به سفارت آلمان نیز بود».

برخی از تحلیل‌گران مخالف نظام عربستان معتقدند که خاندان پادشاهی عربستان با اعدام شیخ نمر اهدافی را پیگیری می‌کند که هنوز مشخص نیست، چرا که امثال شیخ نمر، سوپاپ اطمینانی بودند که از انفجار مناطق شیعه‌نشین در عربستان و برخی کشورهای عربی جلوگیری می‌کرد.

وسام متی در روزنامه السفیر لبنان نوشته که «تصمیم‌گیران سیاست خارجی در عربستان در بحران‌های زیادی گیر کرده‌اند. اصرار دارند که روند حل و فصل دیپلماتیک بحران سوریه را پیچیده کنند. در عین حال، مشغول عملیات نظامی خانمان‌سوزی علیه یمن هستند. تنش با ایران را روز به روز افزایش می‌دهند تا جایی که رابطه با این کشور را رسما قطع کردند. در این شرایط چه هدفی را می‌خواهند محقق کنند؟».

به نوشته‌ی متی، عربستان از اعدام شیخ نمر دو هدف را پیگیری می‌کرد. در عرصه داخلی قصد داشت به تمامی مخالفین و گروه‌های اپوزیسیون به خصوص آنهایی که مورد حمایت خارجی‌هایی مثل ایران هستند بگوید که اگر از این به بعد به فعالیت‌های خود ادامه دهید، شمشیر جاهلیت، گردن شما را قطع خواهد کرد.

متی، هدف خارجی از اعدام شیخ نمر را گوشمالی دادن به ایران می‌داند که از ابتدای خود را مسوول دفاع از شیخ نمر معرفی کرده بود و این امر به هیچ وجه خوشایند عربستان نبود. ریاض پس از شروع پادشاهی ملک سلمان به وضوح سیاست تندی را علیه ایران در پیش گرفته و به نظر می‌رسد که مسوولین عربستان مدت‌ها منتظر بهانه‌ای بودند تا رابطه دیپلماتیک با ایران را قطع کنند.

مونالیزا فریحه از تحلیلگران لبنانی اما این نکته را مهم می‌داند که در شرایط کنونی به نظر می‌رسد روند تنش‌های بین ایران و عربستان در حال خروج از مرحله جنگ نیابتی و ورود به دوره‌ای دیگر است که در آن وضعیت بسیاری از کشورهای منطقه دست‌خوش تغییر خواهد شد.

فریحه در روزنامه النهار لبنان نوشت: «خشم عمومی شیعیان ایران، عراق، لبنان و دیگر کشورهای منطقه از اعدام شیخ نمر النمر رو به افزایش است. ایران و عربستان تاکنون مشغول جنگ نیابتی در سوریه، عراق، یمن، بحرین و لبنان بودند؛ ولی این طور به نظر می‌رسد که وضعیت در حال بحرانی‌تر شدن است. به قول مارک هرتلینگ ژنرال بازنشسته ارتش آمریکا، امکان بروز رویارویی مستقیم میان ایران و عربستان وجود دارد و اوضاع به سرعت در حال وخیم‌تر شدن است».

همین نگرانی است که باعث شده بسیاری کشورهای غربی مثل فرانسه از صبح دوشنبه طرفین ایران و عربستان را به طور مکرر به خویشتن‌داری دعوت کنند. روسیه نیز اعلام کرده که حاضر است بین ریاض و تهران میانجیگری کند تا شرایط بار دیگر عادی شود.

این طور به نظر می‌رسد که در شرایط کنونی، روند قطع رابطه سیاسی کشورهای عربی با ایران نخستین موضوع حائز اهمیت در منطقه است، چرا که وضعیت اقتصادی خاورمیانه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

روزنامه الاهرام مصر «بحران اقتصادی‌» را نخستین بحران آتی در منطقه خوانده و نوشته است: «قطع احتمالی رابطه تمامی اعضای شورای همکاری خلیج فارس با ایران به مفهوم بحران اقتصادی فراگیری برای هر دو طرف درگیر است. تنها مبادله تجاری ایران با امارات بالغ بر بیست میلیارد دلار است و تحولات جاری می‌تواند کل منطقه را وارد وضعیت اقتصادی پیچیده‌ای کند». به نوشته الاهرام، بازار جهانی نفت نیز تحت تاثیر این وضعیت قرار خواهد گرفت و این تنها توافق هسته‌ای ایران و غرب است که به نظر می‌رسد هیچ تاثیری از اختلاف فزاینده با عربستان نمی‌گیرد.

ثبت نظر

سیاست

داعش؛ دشمن جدید قدیمی ایران

۱۴ دی ۱۳۹۴
رولاند اليوت براون
خواندن در ۹ دقیقه
داعش؛ دشمن جدید قدیمی ایران