شایا گلدوست
من، «شایا گلدوست»، زن ترنس و کنش‌گر جامعه رنگینکمانی، هر هفته دوشنبه در اینستاگرام «ایران‌وایر» با یکی از کنش‌گران و اعضای جامعه رنگینکمانی درباره مسایل و مشکلات مربوط به این قشر گفت‌وگو می‌کنم. میهمان این برنامه، «نیاک»، ترنس‌جندر، دانشجوی کارشناسی ارشد روان‌شناسی است. ما از نکات مهمی که می‌بایست درباره جلسات روان‌شناسی و مشاوره و در کل سلامت روان، به‌ویژه برای اعضای جامعه رنگینکمانی بدانیم، صحبت می‌کنیم.
***
ترنس یا ترنس‌جندر یک واژه چتری است و به شخصی گفته می‌شود که هویت جنسیتی خود را مغایر با جنسیتی که در بدو تولد بر اساس ظاهر اندام جنسی به او نسبت داده شده است، تعریف می‌کند.
به زبانه ساده‌تر، زن ترنس به شخصی گفته می‌شود که با جسم و اندام جنسی منتسب به مردانه متولد شده است و جنسیت مردانه به او نسبت می‌دهند، در صورتی که او خودش را یک زن می‌داند و هویت جنسیتی خویش را زنانه تعریف می‌کند. مرد ترنس به شخصی گفته می‌شود که با جسم و اندام جنسی منتسب به زنانه به دنیا آمده است و جنسیت زنانه به او نسبت داده می‌شود، در حالی که او هویت جنسیتی خود را مردانه تعریف می‌کند و خویش را یک مرد می‌داند.
البته ترنس‌ها می‌توانند هویت جنسیتی «غیردوگانه» یا «نان‌باینری» نیز داشته باشند و با وجودی که جنسیت نسبت داده شده به خود را نمی‌پذیرند اما خودشان را متعلق به هیچ‌کدام از دو قالب زنانه و مردانه ندانند.
مشاوره و حضور در جلسات روان‌شناسی با متخصص آگاه یکی از عواملی است که می‌تواند به فرد در مسیر شناخت هویت جنسی و جنسیتی او کمک کند. به همان میزان، مراجعه به روان‌شناس یا روان‌پزشک ناآگاه و یا با دیدگاه منفی به جامعه رنگینکمانی می‌تواند شخص را از مسیر صحیح گمراه کند و فشارهای روحی و روانی او را افزایش دهد. متاسفانه در ایران تعداد روان‌شناسان و روان‌پزشکانی که نسبت به تنوع گرایش‌های جنسی و هویت‌های جنسیتی دیدگاه بازی دارند، انگشت‌شمار است. اکثر این افراد متخصص در شهرهای بزرگ مانند تهران و یا مراکز استان‌‌ها متمرکز هستند. به همین دلیل دسترسی اعضای این جامعه به مشاور و روان‌شناس، به‌خصوص در شهرهای کوچک‌تر، دشوارتر است. فشارهای درونی، به‌ویژه در سن بلوغ که فرد درگیر شناخت هویت جنسی و جنسیتی خود است و عوامل بیرونی مانند خانواده، جامعه و قانون معمولا اعضای جامعه رنگینکمانی را با مشکلات جدی روبه‌رو می‌کنند. این افراد علاوه بر راهنمایی برای تقویت روحیه و مقابله با اضطراب، استرس و افسردگی، نیاز به کمک‌های تخصصی دارند اما متاسفانه در مواردی شاهد بوده‌ایم که مشاور و روان‌شناس شرایط را برای فرد بغرنج‌تر کرده‌اند. بیمار‌پنداری و جرم‌انگاری گرایش‌های جنسی و هویت‌های جنسیتی در قانون نیز دست برخی از روان‌شناسان و روان‌پزشکان را در دخالت تعصبات شخصی در تشخیص، باز می‌گذارند. در سال‌های اخیر با برون‌آیی بیشتر اعضای جامعه رنگینکمانی، شاهد تبلیغات منفی برخی از روان‌شناسان، روان‌پزشکان و مراکز درمانی هستیم؛ تبلیغاتی با مضمون درمان گرایش جنسی و هویت جنسیتی افراد که بر هرچه سخت‌تر شدن شرایط برای افراد رنگینکمانی دامن می‌زنند.
حال این سوال پیش می‌آید که روان‌شناسان و روان‌پزشکان در ارتباط با مراجعان رنگینکمانی چه نکاتی را باید مد نظر بگیرند و حقوق این مراجعان چه هستند؟
در مراجعه به روان‌شناس، دسترسی به فضایی امن که هر فردی بتواند در آن درباره خود صحبت کند، بسیار ضروری است. فاکتورهایی مانند حمایت خانواده، حمایت اجتماعی، حمایت هم‌سالان و حمایت قانونی می‌توانند کیفیت زندگی افراد «ال‌جی‌بی‌تی‌کیو‌پلاس» را افزايش دهند؛ فاکتورهایی که متاسفانه اکثر این افراد از آن برخوردار نیستند. در اکثر کشورهای پیشرفته، دستورالعمل‌‌های مشخصی برای نوع رفتار با افراد جامعه رنگینکمانی وجود دارد. البته این به معنای جداسازی این افراد از عموم جامعه نیست بلکه برای درک و پذیرش آن‌ها، نیازها و خواسته‌هایشان است. متاسفانه در ایران این دستورالعمل‌ها و نظارت بر نوع برخورد پزشک با مراجعان رنگینکمانی وجود ندارد. روان‌شناس موظف است محترمانه با همه مراجعان خود، فارغ از مذهب، ملیت، قومیت، جنس، جنسیت، گرایش جنسی و غیره رفتار کند. فضای بین روان‌شناس و مراجع باید به شکلی باشد که فرد مراجعه کننده تحت هیچ آسیب و خشونت که بعضا می‌تواند از تعصبات فردی مشاور باشد، قرار نگیرد. ادبیاتی که روان‌شناس در جلسات مشاوره خود استفاده می‌کند، می‌بایست همه شمول بوده و دربرگیرنده همه افراد باشد. روان‌شناس موظف است از اصطلاحاتی استفاده کند که هویت جنسی و جنسیتی فردی مراجعه کننده زیر سوال نرود و بار منفی و یا جنسیت‌زدگی در حرف‌هایش نباشد. معمولا باید از مراجع درباره ضمیر و یا اسم ترجیحی سوال و به انتخاب فرد احترام گذاشته شود.
بسیار اهمیت دارد روان‌شناس از عواملی که به صورت خاص باعث ایجاد اضطراب و استرس و یا حتی یادآوری اتفاقات دردناک گذشته در فرد می‌شوند، در جلسات مشاوره خودداری کند؛ به عنوان مثال، وقتی با فرد ترنسی درباره بدنش صحبت می‌کنند، می‌بایست مرزها را رعایت و از ادبیات صحیح استفاده کند و مرزهای شخصی مراجع را نشکند.
باید توجه داشت که روان‌شناس در جایگاه تشخیص هویت جنسی و جنسیتی فرد نیست بلکه تنها می‌تواند در مسیر خودشناسی و درک و پذیرش به فرد کمک کند. روان‌شناس موظف است در جلسه اول فرد را از حقوق خود به عنوان یک مراجعه کننده آگاه و از فرد درخواست کند که در صورت بروز هر اشتباهی، به او تذکر دهد.
بسیار اهمیت دارد که افراد رنگینکمانی به عنوان یک مراجعه کننده از حقوق خود آگاه باشند و بدانند که روان‌شناس موظف است در همه حال به آن‌ها احترام بگذارد. باید آگاه باشند که روان‌شناس موظف است بدون تعصبات شخصی و بدون تبعیض با آن‌ها رفتار کند و خدمات لازم را ارایه دهد. در غیر این صورت مراجعه کننده می‌تواند به فرد مسوول یا نهاد نظارتی مربوطه شکایت کند.
فرد رنگینکمانی می‌بایست بداند که حق این را دارد که جنسیت روان‌شناس خود را انتخاب کند و تصمیم بگیرد با چه فردی راحت‌تر است و می‌تواند بهتر ارتباط برقرار کند. روند صحیح جلسات مشاوره و روان‌شناسی به صورتی است که باید انعطاف لازم برای ایجاد حس امنیت و راحتی و ارایه خدمات لازم به مراجعه کننده را داشته باشند. هر‌فردی به عنوان یک مراجعه کننده حق دارد که از تخصص مشاور خود اطلاع کامل داشته باشد.
مراجعه کننده هر کجای جلسات مشاوره در صورت عدم تمایل می‌تواند جلسات را ادامه نداده و متوقف کند. محفوظ مانند اطلاعات و صحبت‌هایی که در جلسات مشاوره بین روان‌شناس و مراجعه کننده رد و‌بدل می‌شوند، از نکات دیگری است که می‌بایست به آن توجه داشت. روان‌شناس اجازه ندارد بدون اطلاع مراجعه کننده، صدای او را ضبط کند، یا از او فیلم بگیرد و یا این اطلاعات را در اختیار افراد دیگر و یا سازمانی قرار دهد. مراجعه کننده حق این را دارد که از روند و مسیری که روان‌شناس برای او‌در نظر گرفته است، آگاه شود و بداند که روند درمان به چه شکلی ادامه خواهد یافت. توجه و رعایت این نکات چه از سوی روان‌شناس و روان‌پزشک و چه از سوی مراجع کننده می‌تواند به برقراری یک رابطه صحیح و روند درمانی نتیجه بخش کمک بسزایی کند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر