هر هفته سه‌شنبه‌ها ساعت ۲۰ و ۳۰ دقیقه به وقت ایران، «شهرزاد پورعبدالله» روان درمان‌گر در گفت‌وگوی زنده در اینستاگرام «ایران‌وایر» به بررسی مسایل مربوط به سلامت روان می‌پردازد.
هفته گذشته درباره «اعتیاد» به شکل عمومی صحبت کردیم. این هفته در پی درخواست مخاطبان، به مساله «اعتیاد جنسی» پرداختیم. یکی از تخصص‌های شهرزاد پورعبدالله، سکس‌تراپی است. او می‌گوید بسیاری از مراجعه کنندگانش «خیانت» را با اعتیاد جنسی اشتباه می‌گیرند. از سوی دیگر، برخی مخاطبان نیز در بخش پرسش و پاسخ، «خودارضایی» را نوعی اعتیاد جنسی خواندند که در هر دو مورد، شهرزاد پورعبدالله توضیح می‌دهد هیچ‌کدام اعتیاد جنسی نیستند.
از همین رو، با او در این گفت‌وگو به توضیح اعتیاد جنسی و چگونگی درمان آن پرداختیم.
در ادامه خلاصه این گفت‌وگو را می‌خوانید:
برای شروع گفت‌وگو، به عنوان سکس‌تراپیست، از چرایی ضرورت پرداختن به مساله اعتیاد جنسی بگویید.
- دلیل مراجعه بسیاری به ما، خیانت طرف مقابل‌شان و مساله هم رابطه جنسی خارج از ازدواج است. اما وقتی بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم تفاوت فاحشی وجود دارد بین خیانت و اعتیاد. خیلی‌ها وقتی متوجه این تفاوت می‌شوند، نگرش آن‌ها فرق می‌کند. خیانت، وابستگی عاطفی، جنسی یا هر دو است و مساله شخصی می‌شود. ولی وقتی از اعتیاد جنسی صحبت می‌کنیم، مساله تغییر می‌کند. وقتی یک نفر پی می‌برد همسرش با افراد دیگر روابط جنسی دارد یا دارای رفتارهایی با جنبه‌های جنسی است، مثل روابط جنسی آنلاین یا استفاده از تصاویر پورن، متوجه می‌شود که مساله سکس نیست بلکه اعتیاد به یک رفتار مطرح است.
چه موقعی ما از اعتیاد جنسی صحبت می‌کنیم؟
- در جلسه پیش گفتیم افرادی که روی اعتیاد کار کرده‌اند، معتقدند اعتیاد انتخاب نیست بلکه وقتی انسان دچار رنج می‌شود، برای رهایی از آن، با یک ماده یا رفتار ارتباطی برقرار می‌کند که توسط آن آرام می‌شود. می‌خواهم کتابی را معرفی کنم نوشته «پولا هال» که روی سخن آن با افرادی است که با معتادان جنسی زندگی می‌کنند. این زن متخصص اعتیاد جنسی است.
به باور پولا هال، اعتیاد جنسی یک انتخاب نیست، اگرچه معتقد است که افراد انتخاب می‌کنند اعتیادشان به سکس باشد. اما دلایل نهفته‌ای دارد مثل تجربه تروما و تجربه زیسته افراد. او تاکید دارد اعتیاد جنسی مسوولیت فرد نیست، چون اگر مسوولیت‌پذیری را کنار بگذاریم، نمی‌توانیم از درمان صحبت کنیم. او معتقد است که اعتیاد جنسی، رفتار است و این رفتار یعنی انتخاب راه حل برای مواجه نشدن با احساسات نامطلوب. پس افراد مسوول رفتار خود هستند.
در ارجاع به بحث هفته پیش درباره اعتیاد، طبق توضیحات شما، ما دو نوع اعتیاد داریم؛ افراد یا به ماده‌ای مثل الکل یا مواد مخدر معتاد می‌شوند یا به نوعی از رفتار مانند کار، ورزش یا مثل بحث امروز، سکس.
- هر انسانی برای رهایی و مواجه شدن با مساله‌ای که او را رنج می‌دهد و راه حلی برایش ندارد، ممکن است به اعتیاد روی بیاورد. هم‌چنین یادآور می‌شوم که اعتیاد، یعنی بدون آن ماده یا رفتار آرامش ایجاد نمی‌شود. برای همین کسی که خیلی کار می‌کند، لزوما معتاد به کار نیست. آن ماده یا رفتار باید به فرد در مواجهه با مشکل آرامش بدهد. به تاکید پولا هال، وقتی ما از اعتیاد جنسی صحبت می‌کنیم، مساله ما سکس نیست بلکه استفاده فرد از سکس برای آرامش خود در شرایط ناآرام است؛ مثل کسی که اعتیاد به غذا خوردن دارد، مساله‌اش گرسنگی نیست بلکه فرآیند خوردن آن غذا به او آرامش می‌دهد. همین نوع اعتیاد را درباره خرید کردن داریم.
آیا اعتیاد جنسی هم انواع مختلف دارد؟
- بله، دو مدل اعتیاد جنسی وجود دارد؛ آنلاین و آف‌لاین. آنلاین یعنی استفاده بیش از حد از پورنوگرافی، سکس‌چت با افراد مختلف و رندومی و استفاده از وب‌کم برای گرفتن سرویس‌های جنسی. یعنی همیشه آنلاین اتفاق می‌افتد. آف‌لاین یعنی فرد در فضای واقعی، زندگی و کارش را مرتب رها می‌کند و سراغ افراد مختلف برای ارتباط جنسی می‌رود یا به سمت کارگران جنسی می‌رود و برای این اعتیادش، پول هم می‌پردازد.
در این مساله جنسی، چه آنلاین و چه آف‌لاین، تعدد افراد هم لحاظ است؟
- معمولا همین‌طور است. وقتی با یک نفر باشد، رابطه عاطفی ممکن است ایجاد شود. مساله رابطه نیست در اعتیاد جنسی بلکه عملکرد سکس است. می‌تواند انسان‌های رندوم باشد. با شخصی کار می‌کردم که پنج شب هفته، قبل از رفتن به خانه از محل کار، در اینستاگرام فردی را پیدا می‌کرد. هر شب با فرد متفاوتی می‌خوابید. مهم فرد و رابطه نبود، شکار و دوپامین ایجاد شده از این روند او را معتاد کرده بود.
آیا اعتیاد جنسی ویژگی‌های مشخصی دارد که بگوییم این علایم بیان‌گر اعتیاد افراد به سکس است؟
- پولا هال پرسش‌نامه‌ای تهیه کرده است با ۱۲ سوال و می‌گوید اگر پاسخ پنج سوال از این ۱۲ سوال مثبت باشد، افراد باید به این فکر کنند که احتمالا به سکس اعتیاد پیدا کرده‌اند و خیانت مطرح نیست:
۱. آیا رفتار جنسی شما تاثیری در مسایل دیگر زندگی مثل درس، کار و رابطه عاطفی‌تان گذاشته است؟
۲. آیا رفتار جنسی شما با سیستم ارزشی‌تان مغایرت دارد و باعث می‌شود از رسیدن به اهداف خود دور شوید؟
۳. آیا تلاش کرده‌اید رفتار جنسی خود را مهار کنید و موفق نشده‌اید؟
۴. آیا وقتی دچار احساساتی مثل خشم، افسردگی و اضطراب می‌شوید، این رفتارها را بروز می‌دهید؟
۵. آیا رفتار جنسی خود را پنهان می‌کنید؟
۶. آیا وابسته به بروز این رفتار هستید و جایگزینی برای آن پیدا نمی‌کنید؟
۷. متوجه شده‌اید برای رسیدن به برانگیختگی بیشتر، ریسک‌های بیشتری می‌کنید؟
۸. آیا به خاطر افکار و احساسات جنسی خود، تمرکزتان در دیگر زمینه‌های زندگی کم‌تر شده است؟
۹. آیا تا الان فکر کرده‌اید اگر درگیر این رفتار جنسی نبودید، چه قدر بیشتر پیشرفت می‌کردید؟
۱۰. آیا احساس می‌کنید کنترلی بر رفتار جنسی خود ندارید؟
۱۱. آیا تاکنون و در گذشته با اعتیادهای دیگر درگیر شده‌اید؟
۱۲. آیا در خانواده شما افرادی بوده‌اند که درگیر هر مدلی از اعتیاد بوده‌اند؟
پولا هال از کسانی که فکر می‌کنند شریک عاطفی - جنسی آن‌ها درگیر اعتیاد جنسی است، سوال دیگری را هم مطرح می‌کند که باید از خودشان بپرسند:
آیا این رفتارهای شریک من جدید است یا از ابتدا به این رفتارها دچار بوده است؟
اگر این رفتار جدید در فرد است و سال‌های پیش چنین رفتارهایی نداشته است، مساله اعتیاد جنسی است. اما اگر همیشه این رفتار وجود داشته است و ما تازه واقف شده‌ایم، ممکن است طرف مقابل ما «شخصیت مرزی» دارد. به هرحال، برای درمان اعتیاد جنسی، مراجعه به پزشک اجتناب‌ناپذیر است.
حالا چرا سکس؟ چه افرادی مستعد رفتن به سمت اعتیاد جنسی هستند؟
- افرادی که در روند رشد یاد نگرفته‌اند خود را مدیریت کنند. یا افرادی هستند که یاد نگرفته‌اند در مواجهه با احساسات منفی، خود را آرام کنند. خانواده‌هایی که رمز و رازی هستند، حقیقت را به کودکان نمی‌گویند و شفافیت ندارند هم زمینه‌ساز گرایش افراد به اعتیاد هستند؛ اتفاق‌هایی در خانواده که باعث شرم شده‌اند، مثل اعتیاد شدید، قتل یا مسایلی از این قبیل. شرم در میان افراد معتاد، حسی مشترک است.
معمولا به سه مدل افراد وارد اعتیاد می‌شوند. موقعیت، مدل اول است؛ مثلا در حال ناخوش با شخصی به خرید می‌روید که حس خوب می‌دهد. این مساله تکرار و به عادت تبدیل می‌شود. نوع دیگر، تجربه زیسته افراد است. داستان زندگی هرکدام از ما، رفتاری را در ما ایجاد کرده است؛ به عنوان نمونه، افرادی که تجربه آزار جنسی دارند یا در کودکی شاهد خشونت خانگی بوده‌اند، احتمال دارد به سمت اعتیاد جنسی بروند. نوع سوم ورود به اعتیاد، دل‌بستگی است؛ وقتی فرد دل‌بستگی امن را تجربه نکرده است، مثل غفلت والدین برای حضور در رشد کودک یا فرزند را آزار داده و خشونت فیزیکی نشان داده‌اند. در این حالت، فردی که در کودکی برای کوچک‌ترین مساله با تحقیر و توهین مواجه شده است، بیشتر به سمت اعتیاد جنسی می‌رود. از آن جا که احساس می‌کند کسی را ندارد که هنگام ناآرامی به او مراجعه کند، سعی می‌کند از طریق مسایل دیگر خود را آرام کند.
در خصوص اعتیاد جنسی، برخی از روان‌پزشکان و روان درمان‌گران معتقدند که بعضی از معتادان جنسی یا کارگران جنسی به خاطر مواجهه با خشونت جنسی، از جمله تجاوز به این وضعیت رسیده‌اند. به اعتقاد آن‌ها، هدف فقط آرام کردن نیست بلکه انتقام از خود است. نظر شما چیست؟
- می‌تواند این گونه باشد که فرد عوامل آسیب به خود را ایجاد می‌کند تا از خود انتقام بگیرد. اما بسیاری از محققان معتقدند ارتباط مستقیمی وجود دارد بین رفتارهای هیجانی و تکانشی و حتی انحرافات جنسی با تروماهای افراد در کودکی؛ مثلا کودکی که در مدرسه قربانی قلدری دیگر کودکان است، در بزرگ‌سالی تنها موقعی از سکس لذت می‌برد که پول بدهد و طرف مقابل او را با شلاق کتک بزند. انگار می‌خواهد سناریو را طوری که خودش دوست دارد، بنویسد؛ یعنی می‌خواهد آن‌چه را اتفاق افتاده است، طوری بازنویسی کند که کنترل در دست خودش باشد.
شرکای عاطفی، جنسی معتادان جنسی با چه آسیبی مواجه هستند؟
- این شرکا همان مشکلاتی را دارند که شرکای دیگر معتادان دارند. اما به نظر من برای شرکای معتادان جنسی، شرایط سخت‌تر است. ریسک بیماری‌های مراقبتی را بیشتر می‌کند؛ مثل ویروسی که باعث سرطان دهانه رحم می‌شود، انواع زگیل‌های تناسلی و عفونت‌ها و ایدز. معمولا کسی که معتاد می‌شود، به مساله بهداشت فکر نمی‌کند. دیگری مساله شرم است و همین‌طور ناآگاهی در نوع برخورد. خودشان آسیب‌دیده‌ای هستند که می‌خواهند به آسیب‌دیده دیگر کمک کنند. بسیار سخت است. اما وقتی افراد متوجه می‌شوند که طرف مقابل‌شان خیانت نکرده بلکه معتاد است، کمی در آرامش آن‌ها و نحوه برخودشان تاثیر دارد؛ همین که حداقل می‌توانند اسمی بر رفتار شریک عاطفی جنسی خود بگذارند.
درمان این افراد صرفا با تراپی امکان‌پذیر است؟
- فقط تراپی است. گفتیم ریشه‌های اعتیاد چیست؛ یعنی باید بر دلایل و بستر گرایش افراد به اعتیاد تمرکز کرد. یافتن دلیل اصلی اعتیاد، تعیین کننده نوع درمان است. اگر دلیل به تجربه زیسته در کودکی و نوجوانی باشد، باید به آن مساله برگشت و آن را حل کرد. افرادی که آسیب‌جنسی دیده‌اند، محال ممکن است بدون تراپی فردی، درمان شوند. در اعتیاد جنسی، گاهی زوج درمانی و تراپی‌های گروهی هم جواب‌گو هستند. اما قدم اول، پیدا شدن ریشه‌های اعتیاد است.
اول باید فهمید اعتیاد جنسی چیست، بعد سیکل آن را دریافت. سپس باید سعی کرد پس از درمان، اعتیاد بازنگردد. عوامل تحریک کننده را باید از بین برد تا بتوانیم جلوگیری کنیم. سبک زندگی را باید بازتعریف و جایگزین پیدا کرد؛ مثلا اگر اضطراب می‌گیرید و غذا می‌خورید، چه کار دیگری می‌توانید به جای آن انجام دهید؟ مهم‌ترین بخش درمان این است که روی حس شرم کار کنیم. آن حس شرم را باید در طرف مقابل کم کرد و از بین برد.
این سیکل اعتیاد جنسی چیست؟
- مرحله‌ای خفته داریم؛ مثلا در کودکی اتفاقی برای شما افتاده است و در زندگی اتفاقی می‌افتد و آن حس را بیدار می‌کند؛ مثل آزار جنسی که همیشه پنهان مانده است. حالا در زندگی بچه‌دار شده‌اید و می‌ترسید همان اتفاق بیفتد؛ یعنی عامل تحریک کننده وجود دارد که همان اتفاق پنهان را بیدار می‌کند. نوع مواجهه با این واقعه مطرح است. فرد خودش دنبال راه‌هایی می‌گردد و رفتاری را انجام می‌دهد و بعد دچار حس شرم می‌شود. اما بعد از یک مدتی، حس سرکوب شده دوباره سربلند می‌کند و باز به سمت همان رفتار می‌رود. این سیکل اعتیاد جنسی است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر