آیا ماموران پلیس می‌توانند از دستور شلیک به معترضان سرپیچی کنند؟

سلام؛

برادر من پرسنل نیروی انتظامی در یگان ویژه است. او از سر ناچاری بعد از دوران خدمتش وارد نیروی انتظامی شد و واقعیتش خیلی هم اذیت می‌شود. دو روز پیش دیدمش، خیلی ناراحت بود. می‌گفت فرماندهان خیلی از ما را مجبور به تیراندازی می‌کنند، در حالی که خودمان راضی نیستیم. سوال من این است آیا هر دستوری که مافوق بدهد، ماموران باید اطاعت کنند؟ یعنی فرضا اگر دستور بدهند به سوی معترضان شلیک کنید، ماموران هم موظف هستند که شلیک کنند؟

با سلام؛

خدمت شما عرض شود که اصولا اطاعت از دستور مافوق، به‌ویژه در نیروهای مسلح، لازم و قانونی است اما نه هر دستوری. اولا این دستور باید توسط مقام ذی‌صلاح صادر شود و دوما مفاد دستور نباید مخالف قانون و شرع باشد. حتی اطاعت از دستور غیرقانونی مافوق ممنوع است و در «قانون مجازات اسلامی» گفته شده است هرگاه به امر غیرقانونی یکی از مقامات رسمی جرمی واقع شود، آمر و مامور به مجازات مقرر در قانون محکوم می‌شوند. به همین دلیل، ماموران به هیچ‌وجه مکلف به تبعیت از دستورات غیرقانونی مافوق خود نیستند؛ به عنوان مثال، در تظاهرات‌ها قانون گفته است که ابتدا باید از وسایلی هم‌چون آب‌پاش و غیره برای متفرق کردن جمعیت استفاده کرد و اگر جواب نداد، باید اخطار دهند و بعد تیر هوایی و بعد تیر کمر به پایین و در نهایت تیر کمر به بالا شلیک شود. این‌ اقدامات هم وقتی است که ضروری باشد، نه در تظاهرات‌های مسالمت‌آمیز. در این حالت، یک فرمانده نمی‌تواند بگوید بدون رعایت این تشریفات تیراندازی کنید. اگر دستور هم بدهد، مامور نباید از آن تبعیت کند.