حمله‌های پنیک چه هستند و چه زمانی اتفاق می‌افتند؟

تفاوت میان استرس و اضطراب چیست؟ چه زمانی اضطراب به حمله‌های پنیک تبدیل می‌شود؟ آیا می‌توانیم به خودمان کمک کنیم؟ اگر اطرافیان‌مان به حمله‌های پنیک دچار شوند، چه برخوردی می‌توانیم داشته باشیم؟ 

در مجموعه گفت‌وگوهای هفتگی «ایران‌وایر» با «شهرزاد پورعبدالله»، روان‌درمان‌گر، در برنامه اخیر به مساله حمله‌های پنیک پرداختیم و سوالات مطرح را با او در میان گذاشتیم. 

شهرزاد پورعبدالله در این گفت‌وگو توضیح داد که استرس و اضطراب، هیجانات طبیعی هستند که همه انسان‌ها تجربه می‌کنند. اما استرس ناشی از عوامل بیرونی است، در لحظه اتفاق می‌فتد و در کوتاه مدت از بین می‌رود، این در حالی است که اضطراب درونی‌ شده‌تر است و مساله تجربه زیسته در آن دخالت دارد. 

به گفته او، در بسیاری اوقات، عوامل بیرونی برای حس اضطراب وجود ندارند و حس خطر درونی وجود دارد. 

به گفته این روان‌‌درمان‌گر، مدیریت ذهن و افکار منفی در دوران استرس قابل انجام است اما در شرایط اضطراب، به راحتی نمی‌توان افکار مضطرب‌ کننده را مدیریت کرد و راند. اما استرس و اضطراب علایم مشابه دارند و برای همین، تشخیص این دو حالت از هم سخت می‌شود. 

زمینه ایجاد حمله‌های پنیک به اضطراب برمی‌گردد. اضطراب شدید به سمت حمله‌های پنیک می‌رود، به طوری‌ که مغز انسان‌ها در زمان این حمله‌ها، شرایط را بیشتر از آن‌چه حقیقت دارد، خطرناک ارزیابی می‌کند و بدن انسان را در شرایط «ستیز، گریز و فریز» قرار می‌دهد. 

شهرزاد پورعبدالله توضیح داد: «مغز ما بخشی دارد که این بخش حس ترس را تجربه و به ما برای بقا کمک می‌کند. در شرایط خطر، انسان باید از خود دفاع کند؛ به طوری‌که تغییر و تحولات هورمونی و گردش خون به اندام‌ها منتقل می‌شوند و در نتیجه انسان باید بتواند خود را از خطر نجات دهد. برای گریز یا ستیز و یا ثابت ماندن، این تغییرات ایجاد می‌شوند. در حمله‌های پنیک، یعنی بر اثر اضطراب و احساس خطر بیشتر از واقعیت، این تحولات در بدن ایجاد می‌شوند.» 

این روان‌ درمان‌گر می‌گوید: «بیشترین چیزی که می‌تواند به انسان‌هایی که به حمله‌های پنیک دچار می‌شوند کمک کند، تغییر نگاه به شرایط است. این مساله نیاز به تراپی دارد؛ یعنی باید  انسان‌ها با تغییر دید متوجه شوند که آیا این احساس خطر واقعی است یا ناشی از چیست؟» 

نفس کشیدن در یک پاکت، نفس‌های عمیق با فاصله در لحظه می‌تواند به فردی که دچار حمله‌های پنیک شده است، کمک کند اما در نهایت، به گفته شهرزاد پورعبدالله، این افراد باید از طریق تراپی بتوانند برای تقویت مدیریت ذهن، ارزیابی درستی از شرایط خودشان به دست آورند: «تجارب گذشته در برداشت ما از شرایط تاثیرگذارند. همین شرایط برای دیگران ممکن است حمله‌های پنیک به دنبال نداشته باشد اما فردی دچار حمله می‌شود. این مساله ناشی از تجربه زیسته انسان‌ها است.» 

در واقع، این حمله‌های پنیک ناشی از اضطرابی هستند که کنترل آن به توانایی مدیریت ذهن در قبال سناریوسازی منفی و تشدید حس خطر برمی‌گردد. از سوی دیگر، افرادی که طرف مقابل‌شان دچار حمله‌های پنیک می‌شود، در نخستین برخورد باید اضطراب فرد را به رسمیت بشناسند، نه آن‌ که آن را تقلیل دهند یا به سخره بگیرند. 

محتوای کامل این گفت‌وگو را می‌توانید در این ویدیو مشاهده کنید.